Türk Destanlarının Değerler Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 65 - 66, 15.01.2024

Yücel Gelişli

Öz

Destanlar, bir milletin kültürünün temel taşıyıcılarından biridir. Destanlar sözlü ve yazılı edebiyatın önemli ürünlerinden biridir. Değerler, bir toplumun temelini oluşturan inançlar ve davranış normlarıdır. Destanlar değerleri yücelten, cesaret, iyilik, yardımlaşma, vatanseverlik gibi erdemleri işleyen önemli birer edebi kaynaktır.
Bu çalışmada, Türk kültüründe önemli bir yeri olan destanların değerler açısından incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışma nitel araştırma modellerinden olgubilim çalışmasıyla desenlenmiştir. Veriler dokuman analizi tekniği ile literatürden elde edilmiştir. Çalışma Anadolu’da söylenen destanlarla sınırlı tutulmuştur.
Araştırmada elde edilen sonuçlara göre destanlarda genelde şu değerler yer almaktadır; kahramanlık, cesaret, fedakârlık, vatanseverlik, iyilik yapmak ve yardımlaşmak gibi değerler yer almaktadır.
Destanlar, milli değerlerin topluma aktarılmasında önemli bir rol oynar ve kültürün devamlılığını sağlar. Destanlar kahramanlık, cesaret, fedakârlık, vatanseverlik, iyilik yapmak ve yardımlaşmak gibi değerleri aktararak bireylerin kendilerini tanımlamalarına, milli kimlik kazanmalarına ve mensubu oldukları millete aidiyet duygularıyla bağlanmalarına katkı sağlar. Destanlar bu değerleri hikâyeler ve kahramanlar üzerinden anlatarak, topluma aktarır ve kültürün devamını sağlar, toplumun birlik ve beraberliğini sağlamada önemli bir rol oynar.

Anahtar Kelimeler

Destanlar, Değerler, Değerler eğitimi, Destanlarda yer alan değerler.

Etik Beyan

“Türk destanlarının değerler açısından incelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Kaynakça

• Akbulut, Ç. Y. (2012). ‘Gezginci Destancılık’ Mesleği Ekseninde Tür ve Metin İlişkisinin Problemleri Üzerine. Milli Folklor, 24 (96), 51-57.
• Aktükün, F. (2008). Azerbeycan aşıklık geleneğindeki Kerem ile Aslı destanı üzerine bir inceleme (Doctoral dissertation, Sakarya Universitesi (Turkey)
• Artun, E. (2008), Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Asker, N. (2018). Köroğlu ve Türk Destancılık Geleneği. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-63.
• Ayyıldız, S. (2023). Mitlerde Yılan: İyi ve Kötünün Değişen Yüzü. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 614-628.
• Düzgün, Ü. K. (2012). Türk destanlarında merkezi kahraman tipinin tipolojisi. Folklor/edebiyat, 18 (70), 9-46.
• Elçin, Ş. (1986), Halk Edebiyatına Giriş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Erdoğmuş, Z. (1976). Değerler, Norm ve Sosyal Kontrol, Sosyoloji, [Ed: N. Nirun ve Z. Erdoğmuş], MEB Yayınları, Ankara.
• Karakaş, M. (2023). Destancılık Geleneği ve Sivas Halk Destancıları, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 14(51), 308-327.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, D. (2013). Kültürümüzde Destancılık Geleneği ve Fehmi Gür’ün Destancılığı. Kültür Evreni, 17, 64-74.
• Koştaş, M. (1987). Sosyalleşme {Socialisation. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(1-4), 329-334.
• Koz, S. (1994). Destancı. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 3, 39-40.
• Özbay, M. & Tayşi, E.K. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 1(1):21-31
• Sepetçioğlu, M. N. (1990). Karşılaştırmalı Türk Destanları. İstanbul: Akran Yayıncılık.
• Şimşek, A. (2007). Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun karşılaştırmalı Türk destanları adlı eserinin tarih eğitimi açısından değeri. Erdem, 17(49), 255-266.
• Türkkan, H. K. (2019). Sefil molla divanında yer alan destanlar. The Journal of Academic Social Science Studies, 3(56), 139-159.
• Uyar Y. (2007). Türkçe öğretiminde kültür aktarımı ve kültürel kimlik geliştirme. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Vural, T. (2019). Niğde İli Destan Geleneğine Müzikolojik Bir Bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (70), 583-599. https://doi.org/10.17755/esosder.420010
• Yazar, S. Destan, halk hikâyesi ve masal arasındaki ilişkiler ve bu unsurların destanlara yansıması, https://web.deu.edu.tr/ilyas/edebiyat /destan.htm alıntı: 01.12.2023
• Yılbır, S. (2006). Türk destanlarında inanç ve inanışlar, Yayımlanmamış, doktora tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S., & Bilişli, Y. (2021). Kültürel miras kapsamında Anadolu’nun ilk Türk destanı Seyyid Battal Gazi. Iksad Journal, 7(26), 109-118.
• Yiğittir, S. (2014). Türk destanlarının değer odaklı analizi. Electronic Turkish Studies, 9(5), 2125-2140.