Coğrafi İşaret Kavramıyla İlgili Ulusal Yazında Gerçekleştirilen Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 224 - 233, 15.12.2023

Yenal Yağmur , Müge Kardeş

https://doi.org/10.58636/jtis.1383922

Öz

Coğrafi işaret, az gelişmiş ya da kırsal alanların yerel kalkınmasını artırma, bir bölgenin turizm potansiyelini geliştirme, bölgesel göçü engelleyebilme potansiyeline sahip olma ve gelişmiş turizm destinasyonlarının potansiyellerini arttırma bağlamında kilit bir rol oynamaktadır. Kavramın çok boyutlu işlevlere sahip olması, yerel yönetici ve bölgesel politika yapıcıların yanı sıra akademik ilginin de bu yükselen konu üzerinde toplanmasına yol açmıştır. Artan akademik ilgi, ulusal yazında konuyla ilgili gerçekleştirilen araştırmalardaki niceliksel artışa yansımıştır. Bu bakımdan kavrama ilişkin niceliksel artışın niteliksel artışla yani konunun geniş perspektiften, farklı ve yeni yöntemlerle incelenip incelenmediğinin ortaya çıkarılması ve ulusal yazındaki çalışmalarla ilgili trend ve gelişmelerin bütüncül bir görselinin sunulması, mevcut araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Google Akademikte yer alan 135 makale çeşitli özellikler açısından incelenerek ortaya konulan çıktılarla, gelecekte araştırma yapmayı planlayan araştırmacılar için alan yazının durumuna yönelik bütüncül bir görsel sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaret, Sistematik yazın taraması, Google Akademik.

Review of the Studies Conducted in the National Literature Regarding the Concept of Geographical Indication

Öz

Geographical indication plays a key role in increasing the local development of underdeveloped or rural areas, improving the tourism potential of a region, having the potential to prevent regional migration, and increasing the potential of developed tourism destinations. The fact that the concept has multidimensional functions has led to local administrators and regional policymakers, as well as academic attention, focusing on this rising issue. Increasing academic interest is reflected in the quantitative increase in research conducted on the topic in national literature. In this respect, the aim of the present research is to reveal whether the quantitative increase in the concept has increased with a qualitative increase, that is, whether the topic has been examined from a broad perspective, with different and new methods, and to present a holistic visual of the trends and developments related to the studies in the national literature. In line with this purpose, 135 articles in Google Scholar were examined in terms of various features and an attempt was made to present a holistic visual of the status of the literature for researchers planning to conduct research in the future.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, Systematic literature review, Google Scholar

Kaynakça

• Akay, E. (2021). Kırşehir ilinin coğrafi işaret almış ürünlerinin gastronomi turizmi kapsamında değerlendirilmesi. Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 147-159.
• Aleshinloye, K. D., Woosnam, K. M., Tasci, A. D., ve Ramkissoon, H. (2022). Antecedents and outcomes of resident empowerment through tourism. Journal of Travel Research, 61(3), 656–673.
• Arslan, F. (2022). Gastronomi ve turizm alanında coğrafi işaret konulu çalışmaların bibliyometrik analizi. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(11), 1544-1556.
• Avşar, M. ve Eryılmaz, B. (2022). Coğrafi işaretli ürünlerin Amasya turizminin gelişimine katkısının değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(4), 988-1003.
• Baran, Z., ve Karaca, Ş. (2021). Coğrafi işaretin sürdürülebilir gastronomi turizminde önemi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 253-263.
• Celep, B., ve Akdemir, N. (2022). Tescilli coğrafi işaretli gıda ürünleri: Türk tatlıları örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 6(3 (Special Issue: ICTEBS)), 550-563.
• Chan, R. C., ve Bhatta, K. D. (2023). Trans-Himalayan connectivity and sustainable tourism development in Nepal: A study of community perceptions of tourism impacts along the Nepal–China Friendship Highway. Asian Geographer, 40(1), 59-80.
• Çakmakçı, S., ve Salık, M. A. (2021). Türkiye’nin coğrafi işaretli peynirleri. Akademik Gıda, 19(3), 325-342.
• Çakmakçı, S., ve Salık, M. A. (2022). Erzurum’un coğrafi işaret tescili almış ürünleri: Güncel bir bakış ve öneriler. ATA-Gıda Dergisi, 1(2), 1-10.
• Çavuş, O. ve Eker, Ş. (2022). Coğrafi işaretli ürünlerin sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında değerlendirilmesi: Bolu Kanlıca Mantarı, Mengen örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 303-320.
• Çekiç, İ., Bulut, Z., ve Oğan, Y. (2023). Coğrafi işaretli ürünlere ilişkin yerli turist tutumları üzerine bir inceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 242-255.
• Çolak, M., ve Başaran Alagöz, S. (2022). Coğrafi işaretli ürünlerin önemi ve Çorum ilindeki coğrafi işaretli ürünler. Five Zero, 2(2), 111-126.
• Denk, E., ve Bilici, N. S. (2023). Coğrafi işaretler hakkında yerel yönetici görüşlerinin analizi. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(1), 319-334.
• Dogan, B., ve Gokovali, U. (2012). Geographical indications: the aspects of rural development and marketing through the traditional products. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62, 761-765.
• Domaç Yaşar, Y. D. (2022). Türkiye’de coğrafi işaret sistemi: Iğdır Kayısısı örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 220-242.
• Durmuş, E., Yüceer, S. E., ve Tan, S. (2022). Coğrafi işaret tescilinin yaratacağı sosyo-ekonomik etkilerin incelenmesi: Bozcaada Çavuş Üzümü örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 28(1), 21-29.
• Ekici, F. G. (2021). Türkiye’de coğrafi işaret kavramı ve TRB1 bölgesi incelemesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 159-176.
• Eren, F. Y., ve Sezgin, A. C. (2021). Coğrafi işaretli yöresel ürünlerin destinasyonlar açısından önemi: Kapadokya Bölgesi örneği. Journal of Tourism Research Institute, 2(1), 61-78.
• Ertan, A. (2010). Prestijli Tarım Ürünlerinin Pazarlamasında Kalite ve Coğrafi İşaret Kavramının Tutundurulması ve Bu Bağlamda Tarım Satış Kooperatiflerinin Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 157-170.
• Eti İçli, G., ve Anıl, N. K. (2022). Coğrafi işaretler ve Kırklareli Beyaz Peyniri. Balkan ve Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8(4), 101-107.
• Everest, B., Abdullah, Aker., Ege, R. U., ve Çıracı, B. (2022). Çiftçilerin coğrafi işaretli ürünlere yönelik bilgi düzeyleri ile bilgilenme isteklerinin analizi: Çanakkale ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 1123-1130.
• Fink, A. (2005). Conducting research literature reviews: From the internet to paper. Sage.
• Giray, H., Özkan, Z., ve Oran, H., (2012). Yerel Ürünlerin Ekonomik Kalkınmadaki Önemi. Verimlilik Dergisi, 4, 109-115.
• Gülçubuk, B., Yıldırak, N., Kızılaslan, N., Özer, D., Kan, M., ve Kepoğlu, A. (2010). Kırsal Kalkınma Yaklaşımları ve Politika Değişimleri, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği 7.Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara.
• Güleç, E., Şimşek, A., ve Solmaz, R. (2022). Google Trends verileriyle coğrafi işaretli gastronomik ürünlerin analizi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 418-444.
• Güngör, O. (2022). Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında coğrafi işaret: Aydın Bozdoğan Olukbaşi Oğlak Çevirme Kebabı örneği. Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 84-92.
• Hacıoğlu, N., Girgin, G.K., ve Giritlioğlu, İ. (2009). Yiyecek-İçecek İşletmelerinin Pazarlama Faaliyetlerinde Yöresel Mutfakların Kullanımı – Balıkesir Örneği. 3.Ulusal Gastronomi Sempozyumu. 17-19 Nisan, Antalya.
• Han, S., Ramkissoon, H., You, E., ve Kim, M. J. (2023). Support of residents for sustainable tourism development in nature-based destinations: Applying theories of social exchange and bottom-up spillover. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 43, 100643.
• Kalekahyası, S., ve Göktaş, B. (2022). Coğrafi işaret almış yöresel ürünlerin bilinirlik düzeyi ve tüketici tutumlarına etkisi: Bayburt ili örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 673-702.
• Kan, M., ve Gülçubuk, B. (2008). Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler. VIII. Tarım Ekonomisi Kongresi, Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü,25-27 Haziran 2008.
• Kan, M., Kan, A., ve Kütükoğlu, Ş. (2021). Kastamonu ili merkez ilçesinde gıda ürünleri tercihinde coğrafi işaretlerin etkisi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 40-51.
• Kardeş Çolakoğlu, N. K., ve Sarıışık, M. (2023). Türk mutfağında yer alan coğrafi işaret tescil belgesine sahip çorbalar üzerine bir araştırma. Kent Akademisi, 16(3), 1820-1834.
• Kart, N., Saraç, Ö., Pamukçu, H., ve Sandıkcı, M. (2022). Afyon sucuğu üreticilerinin sürdürülebilir gastronomi kapsamında coğrafi işaret tesciline yönelik algıları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 381-404.
• Kazan, i., Mehmet, K., ve Öztürk, E. (2022). Yöresel yiyeceklerin somut olmayan kültürel miras ve coğrafi işaretleme açısından incelenmesi: Bozkır Tahini. Journal of Applied Tourism Research, 3(2), 209-224.
• Kızılaslan, N., ve Hızarcı, Z. (2022). Coğrafi işaret alan Erbaa Narince Bağ Yaprağı’nın üretim ve pazarlama durumu. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(1), 57-73.
• Kızılaslan, N., ve Kılıç, S. (2022). Üreticilerin Amasya misket elmasının coğrafi işaret tescili hakkında bilgi düzeyi ve bunu etkileyen faktörlerin analizi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(2), 208-218.
• Kök, A., ve Güngör, A. (2021). Coğrafi işaretli ürünlerin sürdürülebilir gastronomi turizmi açısından önemi: Akçakoca-Melengücceği Tatlısı örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(1), 61-74.
• Köşker, H. (2022). Batı Karadeniz Bölümünün coğrafi işaretli ürünlerinin tespiti ve bunların turistik önemi. Journal of Humanities and Tourism Research, 12 (1): 22-35.
• Köşker, H., ve Özbey, Z. (2021). Türk mutfak kültüründe çorba ve coğrafi işaretli çorbalar üzerine bir değerlendirme. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(3), 471-489.
• Li, Q., Li, X., Chen, W., Su, X., ve Yu, R. (2023). Involvement, place attachment, and environmentally responsible behaviour connected with geographical indication products. Tourism Geographies, 25(1), 44-71.
• Linnenluecke, M. K., Marrone, M., ve Singh, A. K. (2020). Conducting systematic literature reviews and bibliometric analyses. Australian Journal of Management, 45(2), 175-194.
• Lopez, X.A.A., ve Martin, B.G. (2005). Tourism and Quality Agro-Food Products: An Opportunity for The Spanish Countryside. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie – 2006, 97(2), 166–177.
• Mertol, H., ve Yaylacı, S. (2021). Coğrafi işaretli ürünler ve gastronomik lezzetler: Tokat örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 313-334.
• Nadkarni, S. (2017). The relationship of leadership and ınnovation in family businesses: A systematic literature review. Springer Gabler, Stuttgart, Germany.
• Özbay, N. (2021). ‘Guldar’ domatesinin coğrafi işaret almasına yönelik yürütülen arazi ve laboratuvar çalışmaları. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2), 492-500.
• Özkök, A., Çelemli, Ö. G., Zare, G., Özenirler, Ç., Mayda, N., ve Sorkun, K. (2021). Tunceli ballarının coğrafi işaret çalışması. Uludağ Arıcılık Dergisi, 21(1), 39-53.
• Paksoy, M. (2022). Kahramanmaraş ilinin coğrafi işaret potansiyelinin kırsal turizm açısından değerlendirilmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 12(2), 55-61.
• Sabur, D. G., ve Güneş, S. G. (2023). Kayseri Bünyan ve Akkışla gilaburusu örneğinde coğrafi işaret tescili ve gastronomi turizmi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 7(1), 141-156.
• Sandıkcı, M., Kazan, İ., ve Baydeniz, E. (2022). Ege Bölgesi’nde coğrafi işaret tesciline sahip gastronomik ürünlerin tescil belgesi kullanım düzeyinin belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2393-2408.
• Shafiee, S., Ghatari, A. R., Hasanzadeh, A., ve Jahanyan, S. (2019). Developing a model for sustainable smart tourism destinations: A systematic review. Tourism Management Perspectives, 31, 287-300.
• Tanrıkulu, M., ve Doğandor, E. (2021). Coğrafi işaretleri ve coğrafi işaret potansiyeliyle Bolu ili. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 223-257.
• Tapan, İ. (2023). Malatya ilindeki coğrafi işaretli ürünlerin değerlendirilmesi. Fikriyat Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(1), 41-64.
• Temizkan, S. P., Cankül, D., ve Serpil, K. (2021). Coğrafi işarete aday gastronomik bir değer: Eskişehir simidi. Turizm Akademik Dergisi, 8(2), 229-241.
• Topcu, Y., ve Çavdar, M. (2022). Tüketicilerin coğrafi işaret tescilli Gümüşhane imalat tipi dut ürünleri satın alma motivasyonu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(3), 178-186.
• Treager, A. (2003). From Stilton to Vimto: Using Food History to Re-think Typical Products in Rural Development. Sociologia Ruralis, 43( 2), 91-107.
• Treager, A., Filippo, A., Giovanni, B., ve Marescotti, A. (2007). Regional foods and rural development: The role of product qualification. Journal of Rural Studies, vol. 23(2007), 12-22.
• Usta, S., ve Şengül, S. (2022). Türkiye’deki coğrafi işaretli yiyecek-içecek ürünlerinin analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 604-634.
• Uygun, A. İ., Demiral, Y. M., ve Nurcan, U. (2021). Antalya ilinin coğrafi işaret almış gastronomik ürünlerinin değerlendirilmesi. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(2), 91-104.
• Wilson, N. Vanittersum, K., ve Fearne, A. (1999). Co-operation and co-ordination in the supply chain: a comparison between the Jersey Royal and the Opperdoezer Ronde potato. The socio-economics of origin labelled products in agri-food supply chains : spatial, institutional and co-ordination aspects (Le Mans, 28-30 October 1999) 67th European Association of Agricultural Economics Seminar, pp. 95-102 Le Mans, France.
• Yanar, A., ve Arin, K. (2021). Karacakılavuz dokumalarının coğrafi işaret ve kültürel miras bağlamında değerlendirilmesi ve belgeleme çalışması. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4(8), 179-198.
• Yılmaz, E., ve Çilingir Ük, Z. Ç. (2021). Turizm işletme belgeli yiyecek içecek işletmelerinin menülerinde coğrafi işaretli ürünlerin yer alma düzeyi: Ankara ili örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 384-405.
• Yılmaz, E., Canbolat, C., ve Çilingir Ü. Z. (2021). Üreticilerin bakış açısından coğrafi işaretli bir yiyecek: Beypazarı Kurusunun değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 145-166.
• Zhang, G., Wang, C. L., Liu, J., ve Zhou, L. (2023). Why do consumers prefer a hometown geographical indication brand? Exploring the role of consumer identification with the brand and psychological ownership. International Journal of Consumer Studies, 47(1), 74-85.