Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Kullanımının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 688 - 702, 30.06.2021

Furkan Erdoğan , Ergun Eraslan

Öz

Radyoaktif maddeler, sahip oldukları potansiyel risk büyüklüğü göz önüne alındığında, kaza olması durumunda acil müdahale gerektiren tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Kaza sonrasında, dünya genelinde kayda geçen radyoaktif madde taşıma kazası birkaçı geçmese dahi, gerekli tüm taşıma tedbirleri alınmalı, çalışanlar ve toplum bilgilendirilmeli ve acil önem durum planları yapılmalıdır. Radyoaktif maddelerin taşınması, ulusal ve uluslararası otoritelerce belirlenen özel kurallar ve koşullar dikkate alınarak, maddelerin sahip olduğu radyolojik riskler göz önünde bulundurularak, her bir madde farklı özelliklerine göre sınıflandırılarak taşınmalıdır. Radyoaktif maddenin taşıma süreci; kaynağın içerisinde taşınacağı kabın tasarımı ve imalatı dahil olmak üzere, hazırlanan paketlerin etiketlenmesi, yüklenmesi, taşınması, indirilmesi, geçici olarak depolanması ve alıcıya teslim edilmesi aşamalarını kapsamaktadır. Çalışmada, karmaşık bir yapıya sahip olan radyoaktif madde taşımacılığı sırasında herhangi bir kazanın gerçekleşmesine neden olacak olaylar hata ağacı analizi ile incelenecektir. Burada amaç, taşıma kazasına neden olacak olay dizileri birbirleriyle ilişkilendirilerek, risk analizini güçlendirmek ve hata risklerini en aza indirmektir. Birinci aşamada, ortaya çıkacak tehlikenin ciddiyetine göre esas olay ve esas olayın ortaya çıkmasını etkiyecek faktörler belirlenmiştir. İkinci aşamada, belirlenen hata faktörleri hata ağacına yerleştirilerek durum incelenmiştir. Sonuç olarak, hata ağacı analizi sonucunda kesin bir sayısal değere ulaşmanın mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmış, bunun yanında hata ağacı analinizin risk faktörlerini ortadan kaldırmak için uygun bir yöntem olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İSG Radyoaktif Maddeler Hata Ağacı Analizi Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınması

Kaynakça

  • Alizadeh, SS., Mortazavi, SB. & Sepehri, MM. (2015). Analysis of Occupational Accident Fatalities and Injuries Among Male Group in Iran Between 2008 and 2012. Iran Red Crescent Medical Journey. 17/10: e18976. doi: 10.5812/ircmj.18976
  • ARPANSA (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency). Transport of radioactive material Erişim adresi: https://www.arpansa.gov.au/regulation-and-licensing/safety-security-transport/transport-of-radioactive-materials s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • Connolly KJ & Pope RB. (2016). A Historical Review of the Safe Transport of Spent Nuclear Fuel. Prepared for US Department of Energy Nuclear Fuels Storage and Transportation Planning Project. Erişim adresi: https://www.energy.gov/sites/prod/files/2017/03/f34/Enhanced%20safety%20record%20report%20-%20final%20public%20release_0.pdf
  • Cook D, Flowers Q, Maders S, Chapman N &McCombie C. (2016). Safety and Risks in the Transportation of Radioactive Materials to and in Australia. Australia, Jacobs Group Pty Limited.
  • Dizdar EN. (2003). Sistem Güvenirliği için Hata Ağacı Analizi. Teknoloji. 3(4), 35-40.
  • Easton AP, Bajwa CS. (2010). Just How Risky Is It? Comparisons of the Risks of Transporting Radioactive Waste. WM2010 Conference, Phoenix, AZ. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1001/ML100190888.pdf
  • Er, Z. (2008). Safety and security aspects for the effective shipment of radioactive materials with maritime transportation. International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation, 2(3):303-309. Retrieved from http://www.transnav.eu/Article_Safety_and_Security_Aspects_for_Er,7,109.html
  • Ericson, A. & Clifton, II. (1999). Fault tree analysis. A History. Proceedings of the 17th International Systems Safety Conference. Seattle, Washington.
  • Görçün, ÖF. (2018). Tehlikeleri Maddelerin Sınıflandırılması ve Paketlenmesi. İçinde: Koparal AS. Tehlikeli Madde Lojistiği ve İş Güvenliği. Eskişehir, 1.Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Health and Safety Executive. Radiations. Erişim adresi: https://www.hse.gov.uk/toolbox/radiations.htm s.e.t. 22.11.2019.
  • IAEA. (2012). Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, IAEA Safety Standards Series No. SSR- 6. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/8851/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material-2012-edition, s.e.t. 01 Nisan 2020.
  • IAEA Safety Standards. (2008). Advisory Material for the IAEA Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, No. TS-G-1.1. 63-194. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/12288/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material
  • International Atomic Energy Energy Agency (IAEA). Transporting radioactive materials. Erişim adresi: https://www.iaea.org/topics/transporting-radioactive materials s.e.t. 01.03.2020.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012, 20 Haziran). Resmî Gazete. (Sayı: 6331). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf
  • Lamarsh, J. (2001). Introduction to Nuclear Engineering (3rd Edition). Prentice Hall.
  • NASA, (2002), National Aeronautics and Space Administration. “Fault Tree Handbook with Aerospace Applications. NASA Office of Safety and Mission Assurance, NASA Headquarters, Washington, DC.
  • Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Hazard Identification and Assessment. Erişim adresi: https://www.osha.gov/shpguidelines/hazard-Identification.html s.e.t. 17.03.2020.
  • OSHA. Radiation. Erişim adresi: https://www.osha.gov/SLTC/radiation/ s.e.t. 22.11.2019.
  • Özen, M ve Zorlu, F. (2018). Türkiye’de Devlet Karayollarında Kaza Oranlarının ve Kaza Örüntüsünün Analizi. Teknik Dergi, 29 (5), 8589-8604. doi: 10.18400/tekderg.308318
  • Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği. (2005, 8 Temmuz). Resmî Gazete. (Sayı: 25869). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9020&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • Ratin ASR, Mithel MFH, Rishad ASR, Nitu TAK. (2014). Radioactive waste management of nuclear power plant. International Journal of Renewable Energy Technology Research, 3(7): 1-10. Retrieved from http://ijretr.org
  • Roberts, NH & Haasl, DF. (1981). Fault Tree Handbook (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1007/ML100780465.pdf Shrader-Frechette K. (2003). Risk and uncertainty in nuclear waste management. Erişim adresi: https://www.nwmo.ca/~/ media/Site/Files/PDFs/2015/11/04/17/31/607_1-5Riskand UncertaintyinNuclearWaste Management.ashx s.e.t. 21.04.2020.
  • TAEK. (2018). Radyoaktif Maddelerin Güvenli Taşınmasına İlişkin Kılavuz (pdf), RSGD-KLV-035. Erişim adresi: https://www.taek.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=614&Itemid=429&lang=tr
  • TÜİK Karayolu Trafik Kaza İstatistikleri. (2018). Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27668 s.e.t. 16.03.2020.
  • US Department of Health & Human Services REMM. Understanding Shipping Labels and Placards for Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.remm.nlm.gov/transportation_hazard_id.htm , s.e.t. 15 Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). (2015). Bureau of Transportation Statics. Freight Facts and Figures. Erişim adresi: https://www.bts.gov/ , s.e.t. 10. Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). Radioactive Material Regulations Review. Erişim adresi: https://rampac.energy.gov/docs/default-source/dotinfo/dotramreg.pdf?sfvrsn=2 s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • USNRC. Definitions. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/cfr/part020/part020-1003.html s.e.t. 13.12.2019.
  • USNRC Protecting People and the Enviroment. (2017). Safety of Spent Fuel Transportation (pdf), NUREG/BR- 0292. Washington, Office of Public Affairs. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/brochures/br0292/
  • USNRC. (1990). Severe Accident Risks: An Assessment for Five U.S. Nuclear Power Plants (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/staff/sr1150/v2/sr1150v2appa.pdf
  • USNRC Technical Training Center. Reactor Concepts Manual, Transportation of Radioactive Material (pdf). Erişim adresi: https:// www.nrc.gov/reading-rm/basic-ref/students/for-educators/11.pdf
  • Yaprak, Ş ve Akbulut, AM. (2019). Trafik Kaza ve Denetim İstatistikleri. Polis Akademisi Yayınları. 75: 8-13.
  • Yüksek Aktiviteli Kapalı Radyoaktif Kaynakların ve Sahipsiz Kaynakların Kontrolü Yönetmeliği. (2009, 21 Mart). Resmî Gazete. (Sayı: 27176). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12938&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • World Nuclear Association. Transport of Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.world- nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/transport-of-nuclear-materials/transport-of-radioactive-materials.aspx s.e.t. 18 Nisan 2020.

Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 688 - 702, 30.06.2021

Furkan Erdoğan , Ergun Eraslan

Öz

Radyoaktif maddeler, sahip oldukları potansiyel risk büyüklüğü göz önüne alındığında, kaza olması durumunda acil müdahale gerektiren tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Kaza sonrasında, dünya genelinde kayda geçen radyoaktif madde taşıma kazası birkaçı geçmese dahi, gerekli tüm taşıma tedbirleri alınmalı, çalışanlar ve toplum bilgilendirilmeli ve acil önem durum planları yapılmalıdır. Radyoaktif maddelerin taşınması, ulusal ve uluslararası otoritelerce belirlenen özel kurallar ve koşullar dikkate alınarak, maddelerin sahip olduğu radyolojik riskler göz önünde bulundurularak, her bir madde farklı özelliklerine göre sınıflandırılarak taşınmalıdır. Radyoaktif maddenin taşıma süreci; kaynağın içerisinde taşınacağı kabın tasarımı ve imalatı dahil olmak üzere, hazırlanan paketlerin etiketlenmesi, yüklenmesi, taşınması, indirilmesi, geçici olarak depolanması ve alıcıya teslim edilmesi aşamalarını kapsamaktadır. Çalışmada, karmaşık bir yapıya sahip olan radyoaktif madde taşımacılığı sırasında herhangi bir kazanın gerçekleşmesine neden olacak olaylar hata ağacı analizi ile incelenecektir. Burada amaç, taşıma kazasına neden olacak olay dizileri birbirleriyle ilişkilendirilerek, risk analizini güçlendirmek ve hata risklerini en aza indirmektir. Birinci aşamada, ortaya çıkacak tehlikenin ciddiyetine göre esas olay ve esas olayın ortaya çıkmasını etkiyecek faktörler belirlenmiştir. İkinci aşamada, belirlenen hata faktörleri hata ağacına yerleştirilerek durum incelenmiştir. Sonuç olarak, hata ağacı analizi sonucunda kesin bir sayısal değere ulaşmanın mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmış, bunun yanında hata ağacı analinizin risk faktörlerini ortadan kaldırmak için uygun bir yöntem olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İsg Radyoaktif Maddeler Hata Ağacı Analizi Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınması

Kaynakça

  • Alizadeh, SS., Mortazavi, SB. & Sepehri, MM. (2015). Analysis of Occupational Accident Fatalities and Injuries Among Male Group in Iran Between 2008 and 2012. Iran Red Crescent Medical Journey. 17/10: e18976. doi: 10.5812/ircmj.18976
  • ARPANSA (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency). Transport of radioactive material Erişim adresi: https://www.arpansa.gov.au/regulation-and-licensing/safety-security-transport/transport-of-radioactive-materials s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • Connolly KJ & Pope RB. (2016). A Historical Review of the Safe Transport of Spent Nuclear Fuel. Prepared for US Department of Energy Nuclear Fuels Storage and Transportation Planning Project. Erişim adresi: https://www.energy.gov/sites/prod/files/2017/03/f34/Enhanced%20safety%20record%20report%20-%20final%20public%20release_0.pdf
  • Cook D, Flowers Q, Maders S, Chapman N &McCombie C. (2016). Safety and Risks in the Transportation of Radioactive Materials to and in Australia. Australia, Jacobs Group Pty Limited.
  • Dizdar EN. (2003). Sistem Güvenirliği için Hata Ağacı Analizi. Teknoloji. 3(4), 35-40.
  • Easton AP, Bajwa CS. (2010). Just How Risky Is It? Comparisons of the Risks of Transporting Radioactive Waste. WM2010 Conference, Phoenix, AZ. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1001/ML100190888.pdf
  • Er, Z. (2008). Safety and security aspects for the effective shipment of radioactive materials with maritime transportation. International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation, 2(3):303-309. Retrieved from http://www.transnav.eu/Article_Safety_and_Security_Aspects_for_Er,7,109.html
  • Ericson, A. & Clifton, II. (1999). Fault tree analysis. A History. Proceedings of the 17th International Systems Safety Conference. Seattle, Washington.
  • Görçün, ÖF. (2018). Tehlikeleri Maddelerin Sınıflandırılması ve Paketlenmesi. İçinde: Koparal AS. Tehlikeli Madde Lojistiği ve İş Güvenliği. Eskişehir, 1.Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Health and Safety Executive. Radiations. Erişim adresi: https://www.hse.gov.uk/toolbox/radiations.htm s.e.t. 22.11.2019.
  • IAEA. (2012). Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, IAEA Safety Standards Series No. SSR- 6. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/8851/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material-2012-edition, s.e.t. 01 Nisan 2020.
  • IAEA Safety Standards. (2008). Advisory Material for the IAEA Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, No. TS-G-1.1. 63-194. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/12288/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material
  • International Atomic Energy Energy Agency (IAEA). Transporting radioactive materials. Erişim adresi: https://www.iaea.org/topics/transporting-radioactive materials s.e.t. 01.03.2020.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012, 20 Haziran). Resmî Gazete. (Sayı: 6331). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf
  • Lamarsh, J. (2001). Introduction to Nuclear Engineering (3rd Edition). Prentice Hall.
  • NASA, (2002), National Aeronautics and Space Administration. “Fault Tree Handbook with Aerospace Applications. NASA Office of Safety and Mission Assurance, NASA Headquarters, Washington, DC.
  • Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Hazard Identification and Assessment. Erişim adresi: https://www.osha.gov/shpguidelines/hazard-Identification.html s.e.t. 17.03.2020.
  • OSHA. Radiation. Erişim adresi: https://www.osha.gov/SLTC/radiation/ s.e.t. 22.11.2019.
  • Özen, M ve Zorlu, F. (2018). Türkiye’de Devlet Karayollarında Kaza Oranlarının ve Kaza Örüntüsünün Analizi. Teknik Dergi, 29 (5), 8589-8604. doi: 10.18400/tekderg.308318
  • Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği. (2005, 8 Temmuz). Resmî Gazete. (Sayı: 25869). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9020&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • Ratin ASR, Mithel MFH, Rishad ASR, Nitu TAK. (2014). Radioactive waste management of nuclear power plant. International Journal of Renewable Energy Technology Research, 3(7): 1-10. Retrieved from http://ijretr.org
  • Roberts, NH & Haasl, DF. (1981). Fault Tree Handbook (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1007/ML100780465.pdf Shrader-Frechette K. (2003). Risk and uncertainty in nuclear waste management. Erişim adresi: https://www.nwmo.ca/~/ media/Site/Files/PDFs/2015/11/04/17/31/607_1-5Riskand UncertaintyinNuclearWaste Management.ashx s.e.t. 21.04.2020.
  • TAEK. (2018). Radyoaktif Maddelerin Güvenli Taşınmasına İlişkin Kılavuz (pdf), RSGD-KLV-035. Erişim adresi: https://www.taek.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=614&Itemid=429&lang=tr
  • TÜİK Karayolu Trafik Kaza İstatistikleri. (2018). Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27668 s.e.t. 16.03.2020.
  • US Department of Health & Human Services REMM. Understanding Shipping Labels and Placards for Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.remm.nlm.gov/transportation_hazard_id.htm , s.e.t. 15 Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). (2015). Bureau of Transportation Statics. Freight Facts and Figures. Erişim adresi: https://www.bts.gov/ , s.e.t. 10. Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). Radioactive Material Regulations Review. Erişim adresi: https://rampac.energy.gov/docs/default-source/dotinfo/dotramreg.pdf?sfvrsn=2 s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • USNRC. Definitions. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/cfr/part020/part020-1003.html s.e.t. 13.12.2019.
  • USNRC Protecting People and the Enviroment. (2017). Safety of Spent Fuel Transportation (pdf), NUREG/BR- 0292. Washington, Office of Public Affairs. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/brochures/br0292/
  • USNRC. (1990). Severe Accident Risks: An Assessment for Five U.S. Nuclear Power Plants (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/staff/sr1150/v2/sr1150v2appa.pdf
  • USNRC Technical Training Center. Reactor Concepts Manual, Transportation of Radioactive Material (pdf). Erişim adresi: https:// www.nrc.gov/reading-rm/basic-ref/students/for-educators/11.pdf
  • Yaprak, Ş ve Akbulut, AM. (2019). Trafik Kaza ve Denetim İstatistikleri. Polis Akademisi Yayınları. 75: 8-13.
  • Yüksek Aktiviteli Kapalı Radyoaktif Kaynakların ve Sahipsiz Kaynakların Kontrolü Yönetmeliği. (2009, 21 Mart). Resmî Gazete. (Sayı: 27176). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12938&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • World Nuclear Association. Transport of Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.world- nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/transport-of-nuclear-materials/transport-of-radioactive-materials.aspx s.e.t. 18 Nisan 2020.
Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Furkan Erdoğan 0000-0002-0091-5257

Ergun Eraslan 0000-0002-5667-0391

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2021
Gönderilme Tarihi 3 Haziran 2020
Kabul Tarihi 27 Ekim 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 5 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Erdoğan, F., & Eraslan, E. (2021). Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi. Journal of Turkish Operations Management, 5(1), 688-702.
AMA Erdoğan F, Eraslan E. Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi. JTOM. Haziran 2021;5(1):688-702.
Chicago Erdoğan, Furkan, ve Ergun Eraslan. “Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi”. Journal of Turkish Operations Management 5, sy. 1 (Haziran 2021): 688-702.
EndNote Erdoğan F, Eraslan E (01 Haziran 2021) Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi. Journal of Turkish Operations Management 5 1 688–702.
IEEE F. Erdoğan ve E. Eraslan, “Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi”, JTOM, c. 5, sy. 1, ss. 688–702, 2021.
ISNAD Erdoğan, Furkan - Eraslan, Ergun. “Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi”. Journal of Turkish Operations Management 5/1 (Haziran 2021), 688-702.
JAMA Erdoğan F, Eraslan E. Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi. JTOM. 2021;5:688–702.
MLA Erdoğan, Furkan ve Ergun Eraslan. “Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi”. Journal of Turkish Operations Management, c. 5, sy. 1, 2021, ss. 688-02.
Vancouver Erdoğan F, Eraslan E. Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi. JTOM. 2021;5(1):688-702.
 Kapak Resmi İndir

2229319697  logo   logo-minik.png 200311739617396