Turist rehberi ile kültürel miras ve turizm meslek elemanı adaylarının kültürel miras algıları üzerine bir çalışma

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 17 - 32, 01.07.2021

Burcu Günden , Ebru Güneren Özdemir

Öz

Kültürel miras; medeniyetlerin içinde bulunduğu zaman ve süreç doğrultusunda ürettiği maddi ve manevi kazanımların bir simgesidir. Bu nedenle iyi bilinmesi, tanınması, öğrenilmesi ve de öğretilmesi birçok unsurun sürekliliği bağlamında önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, kültürel miras ve turizm disiplinlerinin ortak paydasında önemli bir rol üstlenen ‘turizm rehberliği’ lisans ile ‘kültürel miras ve turizm’ önlisans eğitimi alan bireylerin kültürel miras kavramına ilişkin algılarının tespit edilerek yorumlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda metafor ile analiz yöntemine başvurulmuş olup her bir öğrenciden kültürel miras kavramına yönelik bir metafor geliştirmesi istenmiştir. Bu bağlamda katılımcılara, “Bana göre kültürel miras … gibidir. Çünkü ….” açık uçlu ifadesi yöneltilmiş ve akıllarına ilk gelen metaforu gerekçesi ile birlikte yazmaları istenmiştir. İlgili veriler, 2020-2021 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği bölümü ve Ürgüp Sebahat ve Erol Toksöz Meslek Yüksekokulu, Kültürel Miras ve Turizm programında öğrenim gören 127 bireyden elde edilmiştir. Verilerin değerlendirme aşamalarından evvel; metafor belirtilmeyen, anlamsız metafor veya gerekçe içeren 13 form araştırma kapsamı dışında bırakılmış ve nihai olarak 114 form üzerinden analiz gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgu bilim) deseni kullanılmış olup bulguların yüzde ve frekans değerleri verilmiştir. Elde edilen verilerin analiz edilmesiyle bireylerin 67 metafor geliştirdikleri görülmüş ve en çok “hazine” kavramının tercih edildiği belirlenmiştir. Geliştirilen metaforlar ortak özelliklerine göre 6 kategoride tasnif edilmiştir. Bunlar; ‘önem açısından kültürel miras’, ‘yaşamsal değerler açısından kültürel miras’, ‘toplumsal ve tarihi açıdan kültürel miras’, ‘doğa, iklim ve evren unsurları açısından kültürel miras’, ‘aydınlatıcı ve yön gösterici bir unsur olarak kültürel miras’ ve ‘soyut anlam değerleri açısından kültürel miras’ kategorileri olup araştırma sonuçlarına bağlı olarak bireylerin kültürel miras algısına ilişkin yorum ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras Algısı, Turizm Rehberliği Öğrencileri, Metafor Analizi, Kültürel Miras ve Turizm.

A study on cultural heritage perceptions of tourist guiding and cultural heritage and tourism profession candidates

Öz

Cultural heritage is a symbol of the material and spiritual achievements that civilizations produce in line with the time and process they have been in. For this reason, it is important to know, recognize, learn and teach the cultural heritage in the context of the continuity of many elements. The aim of this research has been to identify and interpret the cultural heritage perceptions of individuals who study "tourism guidance" in the bachelor degree and "cultural heritage and tourism" in the associate degree, both of which play important roles in the common ground of cultural heritage and tourism disciplines. For this purpose, metaphor analysis method was used and each student was asked to develop a metaphor for the concept of cultural heritage. In this context, “In my opinion, cultural heritage is like…. Because ….” open-ended expression was directed to the participants and they were asked to write the first metaphor that came to mind together with its justification. The relevant data were obtained from 127 individuals studying at Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Tourism Guidance Department and Ürgüp Sebahat and Erol Toksöz Vocational School, Cultural Heritage and Tourism program in the spring semester of the 2020-2021 academic year. Before the data evaluation stages; 13 forms with no metaphors, meaningless metaphors or justifications were left out of the scope of the research and finally the analysis was made on 114 forms. Phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used in the study, and the percentage and frequency values of the findings were given. By analyzing the obtained data, it was seen that individuals developed 67 metaphors and it was determined that the concept of “treasure” was preferred the most. The metaphors developed were classified in 6 categories according to their common features. These are 'cultural heritage in terms of importance', 'cultural heritage in terms of vital values', 'social and historical cultural heritage', 'cultural heritage in terms of nature, climate and the elements of the universe', 'cultural heritage as an illuminating and guiding element', and 'cultural heritage in terms of abstract meaning values'. By depending on the research results, comments and suggestions were made regarding the cultural heritage perception of the individuals within the determined scope.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage Perception, Tourism Guidance Students, Metaphor Analysis, Cultural Heritage and Tourism

Kaynakça

• Ahmad, Y. (2006). The Scope and Definitions of Heritage: From Tangible to Intangible. International Journal of Heritage Studies 12(3): 292-300.
• Akay, S. (2006). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Tarih Araştırmalarında Kaynak Olma Özelliği. Milli Folklor Dergisi 18(70): 38-58.
• Akpirinç, E. & Mancı, A.R. (2019). Yerel Halkın Kültürel Miras Farkındalığı ve Deneyimi: Şanlıurfa Örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 3(2): 245-260.
• Andriessen, D. & Gubbins, C. (2009). Metaphor Analysis as an Approach for Exploring Theoretical Concepts: The Case of Social Capital. Organization Studies 30 (08): 845-863.
• Anmaç, G. (2013). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Kuyumculuğun İstanbul Örneğinde İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ar, H. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Turist Rehberlerinin Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Aslan, Z. & Ardemagni, M. (2006). Introducing Young People to the Protection of Heritage Sites and Historic Cites Roma: MAXTUDIO, ICCROM.
• Ateş, M. & Karatepe, A. (2013). Üniversite Öğrencilerinin ‘Küresel Isınma’ Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi 27: 221-241.
• Avcıkurt, C. (2007). Turizm Sosyolojisi Turist-Yerel Halk Etkileşimi (Detay Yayıncılık, Ankara).
• Avcıkurt, C. (2015). Turizm Sosyolojisi Genel ve Yapısal Yaklaşım (Detay Yayıncılık, Ankara).
• Bilgen, N., Şahin, M.H. & Karatepe, A. (2014). Meslek Lisesi ve Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Termal Turizm Kavramına Yönelik Düşüncelerinin Metaforlar Yolu İle Analizi. SDU International Journal of Educational Studies 1(2): 80-87.
• Bozdoğan, K. & Sünbül, A.M. (2016). Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin ‘Müze’ Kavramına İlişkin Geliştirdikleri Metaforlar. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31: 107-127.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0 (24 Şubat 2021).
• Cengiz, E. & Kırkbir, F. (2007). Yerel Halk Tarafından Algılanan Toplam Turizm Etkisi ile Turizm Desteği Arasındaki İlişkiye Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7(1):19-37.
• Council of Europe. (2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Faro 27.10.2005.
• Creswell, J.W. (2016). Beş Nitel Araştırma Yaklaşımı İçinde Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, çev. M. Bütün, SB Demir (Siyasal Kitabevi, Ankara).
• Çetin, T., Karakuş, U. & Aksoy, B. (2012). Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Turizm ve Türkiye’nin Turizm Değerlerine İlişkin Algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5 (3):180-196.
• Demir, Ö. & Özmen, S.K. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Düşünme Kavramına İlişkin Metaforları. Turkish Studies International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10(7): 359-380.
• Endresen, K. (1999). Sustainable Tourism and Cultural Heritage ‘A Review of Development Assistance and its Potential to Promote Sustainability’. NWHO.
• Ertaş, Ç. (2019). Şırnak’ta Yaşayan Yerel Halkın Turizme Dönük Metaforik Algısı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18(70): 720-733.
• Göçer, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili 729: 50-57.
• Göçer, A. (2013). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Kültür İlişkisi Üzerine Görüşleri: Fenomenolojik Bir Araştırma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15(2): 25-38.
• Gömleksiz, M.N. (2013). Öğretmen Adaylarının Yabancı Dil Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Electronic Turkish Studies 8(8): 649-664.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. & Taşğın, S. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Seçkin Yayıncılık, Ankara).
• Gürgil, F. (2017). Öğretmen Adaylarının Halk Kültürüne Yönelik Algılarının İncelenmesi. Journal of History Culture and Art Research 6(6): 523-541.
• Güveli, E., İpek, A.S., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education 2(2): 140-159.
• İbret, B.Ü., Recepoğlu, E., Avcı Karasu, E. & Recepoğlu, S. (2018). Öğretmen Adaylarının ‘Demokrasi’ Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Journal of History Culture and Art Research 7(10): 414-441.
• Karaçanta, H. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Milli Değerlere Yönelik Metaforları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 32: 107-114.
• Kılcan, B. & Akbaba, B. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Kültürel Mirasa Duyarlılık Değerine İlişkin Öğrenci Algılarının İncelenmesi. Journal of World of Turks 5(3): 113-137.
• Kolaç, E. (2009). Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma, Bilinç ve Duyarlılık Oluşturmada Türkçe Eğitiminin Önemi. Milli Folklor 21(82):19-31.
• Korkmaz, F. & Bağçeci, B. (2013). Lise Öğrencilerinin ‘Üniversite’ Kavramına İlişkin Metaforik Algıların İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2(1): 187-204.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy Yıldırım, H. & Avcıkurt, C. (2018). Kültürel Miras Kavramına İlişkin Algıların Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Turizm Akademik Dergisi 5(1): 98-113.
• Köroğlu, Ö,, Manav, S. & Karaca, K.Ç. (2018). Turizm Rehberliği Öğrencilerinin “Türk Mutfağı” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yöntemi ile Belirlenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi 10(2): 114-129.
• Kulakoğlu Dilek, N., Dilek, S.E. & Gümüş, M. (2016). Otel Çalışanlarının Turizm ve Barış İlişkisine Yönelik Metaforik Algıları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 6(2/1): 1-15.
• Limon, İ. & Durnalı, M. (2018). Doktora Öğrencilerinin Doktora Eğitimi ve Öğretim Üyelerine Yönelik Metaforik Algıları. Sakarya Üniversitesi Journal of Education 8 (1): 26-40.
• Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (SAGE Publications, California).
• Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors and puzzle solving in organizational analysis. Administrative Science Quarterly (25): 606-622.
• Oğuzbalaban, G. (2019). Karadeniz Ereğli’de Yaşayan Yerel Halkın Turizm Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 7(4): 2566-2581.
• Özbaş, B.Ç. & Aktekin, S. (2013). Tarih Öğretmen Adaylarının Tarih Öğretmenliğine İlişkin İnançlarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Journal of Theory and Practice in Education 9 (3):211-228.
• Özder, A., Kaya, H. & Ünlü, M. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin “Turizm” Kavramı İle İlgili Geliştirdikleri Metaforların Analiz Örneği. Marmara Coğrafya Dergisi 25:18-31.
• Pehlivan, A. (2015). Açık ve Örgün Eğitim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları ve Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Miras Ögelerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Pitcher, R. (2013). Using Metaphor Analysis: MIP and beyont. The Qualitative Report 18: 1-8.
• Polat, S., Apak, Ö. & Akdağ, M. (2013). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Akademisyen Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14(2): 57-78.
• Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 55:459-496.
• Saban, A,, Koçbeker, B.N. & Saban, A. (2006). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 6 (2): 461-522.
• Sarı, C., Kılıç, A.F., Güven, S. & Yaşar, H.B. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Kültürel Miras Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Uluslararası Dil, Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar Dergisi 2(1): 334-353.
• Schmitt, R. (2005). Systematic Metaphor Analysis as a Method of Qualitative Research. The Qualitative Report 10(2): 358-394.
• Selanik Ay, T. & Kurtdede Fidan, N. (2013). Öğretmen Adaylarının ‘Kültürel Miras’ Kavramına İlişkin Metaforları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish for Turkic 8(12): 1135-1152.
• Taş, M., Düz, İ. & Ünlü, E. (2016). Ortaöğretim Öğrencilerinin “Alternatif Turizm” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 5(39): 352-360.
• Türk Dil Kurumu. (2021). Miras. https://www.tdk.gov.tr/?s=miras (24 Şubat 2021).
• UNESCO. (1972). Dünya Kültürel ve Doğal mirasın Korunması Sözleşmesi https://www.unesco.org.tr/Content_Files/Content/tez/sutez.pdf (24 Şubat 2021).
• UNESCO. (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi http://www.unesco.org.tr (24 Şubat 2021).
• Ünlüönen, K. & Özekici, Y.K. (2017). Yeni Gelişen Destinasyonlarda Turizm Algısı: Yozgat İli Üzerine Bir Alan Araştırması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 5(4): 466-488.
• Yapıcı, M. & Yapıcı, Ş. (2013). Öğretmen adaylarının pedagojik formasyona ilişkin metaforları. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8(8): 1421-1429.
• Yenipınar, U., Bak, E., Çınar, B. & Birdir Sahilli, S. (2016). Turizm Rehberliği Bölümü Lisans Öğrencilerinin “Turist Rehberliği” Mesleğine İlişkin Algılarının Metaforlarla Analizi. 17. Ulusal Turizm Kongresi “Akademi-Sektör Buluşması.” Bodrum, Muğla, Türkiye, Ekim 20-23.
• Yeşilbursa, C. (2011). Sosyal Bilgilerde Miras Eğitiminin Öğrencilerin Somut Kültürel Mirasa Karşı Tutumlarına ve Akademik Başarılarına Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Seçkin Yayıncılık, Ankara).
• Yıldırım Saçılık, M., Çevik, S. & Özkan, Ç. (2016). Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü Önlisans Öğrencilerinin “Turizm” Olgusuna İlişkin Metaforik Algıları. Akademik Bakış Dergisi 53: 84-103.
• Yıldız, S. & Derman, E. (2018). Kapadokya’daki Bizans Eserlerinin Turizm İçindeki Yeri: Ihlara Vadisi Örneği. International Journal of Academic Value Studies 4: 230-238.