Osmanlı’da Ticarî Yol Sistemi ve Taşımacılık: Konya Örneği(1700-1750)

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 296 - 307, 14.12.2019

Rümeysa Kars

https://doi.org/10.38000/juhis.582506

Öz

Konya, gerek konumu ve gerekse transit ticaretin bir geçiş merkezi olması hasebiyle tarihî süreçte geniş halk kitlelerinin ve tacir erbabının dikkatini çekmiştir. Konya, bir şehir merkezi olarak Osmanlı idaresinde de  önemini korumuş ve bir kültür, ticaret ve sanayi şehri olma özelliğini muhafaza edebilmiştir. Ancak bölge, Osmanlı Devleti’nde hayvancılık bakımından eskiden beri daha önemli bir merkez olarak kabul görmüştür. Çünkü kent, ordunun sefer güzergâhında bulunmaktaydı ve bu bölge halkının bir kısmı ordunun ihtiyacı olan atları geniş bozkırlarda yetiştirmekteydi. Bunun yanında kervan ticareti de kara yolu taşımacılığını öngördüğünden ve tarihî ipek yolunun bir kolu da bu güzergâhtan geçtiği için bizzat tüccar taifesi de Konya’ya uğradığında eşyalarının nakli hususunda yöre halkından bu taşıma hayvanlarını kiralamak hatta satın almak suretiyle temin edebilmekteydiler. Bu ihtiyaç hem kente ekonomik bir katkı sağlamakta hem de kente farklı noktalardan tüccarların uğramasına imkân sağlamaktaydı. Ayrıca kent hac güzergâhında bulunuyor ve hicaz ticaretinden de pay alıyordu. Kentte mevcut ticarî yol ağı ve ulaşım şartlarının hangi taşımacılık esasına göre tertip edildiğini tespit edebilmek amacıyla 18. yüzyıl temelinde ele alınan döneme ilişkin bu çalışmada Şer’iyye sicilleri temelinde kaynak kitap ve makalelerden istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konya, Ticaret, Ulaşım, Taşımacılık, Şer’iyye Sicilleri

The Commercıal Road System and Transportation in Ottoman: Konya Sample (1700-1750)

Öz

Because of its location and transit trade, Konya has attracted the attention of the wider public and traders. As a city center, Konya maintained its importance in the Ottoman administration and was able to maintain its status as a cultural, commercial and industrial city. However, the region has been accepted as a more important center in terms of animal husbandry in the Ottoman Empire. Because the city was located on the expedition of the army and some of the people of this region were raising the horses that the army needed in the vast steppes. In addition, since the caravan trade also foresees road transport and a branch of the historical silk road passes through this route, when the merchant cargo stopped by Konya, they were able to rent and transport these transport animals from the local people even when they had to go to Konya. This need not only made an economic contribution to the city, but also allowed traders from different locations to come to the city. In addition, the city was on the pilgrimage route and it also took part in the trade of hijaz. In order to determine the commercial road network and transportation conditions in the city on the basis of the transportation basis, in this study on the basis of the 18th century, source books and articles were used on the basis of Şer’iyye registers.

Anahtar Kelimeler

Konya, Trade, Transport, Transportation, Şer’iye Registers

Kaynakça

• [1] Konya Şer‘iye Sicilleri, 39- 40- 41- 42- 43- 44- 45- 46- 47- 48- 49- 50- 51- 52- 53-54- 55- 56- 57 nolu defterler
• [2] Aykut N (1984) IV.Murat’ın Revan Seferi Menzilnâmesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi,S.34,İstanbul:183-246)
• [3] Barthold W (1984) İslam Medeniyeti Tarihi, 6.Basım, Düzenleyen: M.Fuat Köprülü, (Diyanet işleri Başkanlığı Yayınları, Ankara)
• [4] Baykara T (2002) Konya, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi,(Türkiye DiyanetVakfı Yayınları, İstanbul: 182-187)
• [5] Bellon P (1553) Les observations de plusteurs singularites et choses mémorables trouvées en Grèce, Asie, Judée, Égypte, Arabie et autres pays estranges, Paris.
• [6] Coşkun M (-) Bahri Üsküdar’dan Şam’a Kadar Konaklar, Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan,322/5,15:15-16
• [7] Çaycı A (2006) Osmanlı Seyyahlarının İzlenimleriyle Konya ve Çevresi, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.21, Konya:114-147)
• [8] Darkot B (1954) Konya, İslam Ansiklopedisi, C.VI, (Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul:841-853)
• [9] Devellioğlu F (2011) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, (Aydın Kitabevi, Ankara)
• [10] Doğan İ.B (2009) Tarih Öncesinde Ticaret ve Değiş Tokuş, (Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul)
• [11] Erdoğan A (1936) Kitabelerin Değeri ve Konya, Konya/ S.4,Konya: 221-225)
• [12] Erdoğan A (2001) Gez Dünyayı Gör Konyayı, (Yapı Kredi Vakfı Yayını, İstanbul)
• [13] Ergenç Ö (2012) XVI. yy’da Ankara ve Konya, (Tarih Vakfı Yurt Yayını, İstanbul)
• [14] es-Seyyid Mustafa Niyazi es-Sadi (1855) Menasik-i Hacc-ı Şerif, Süleymaniye Kütüphanesi, Basma No:3120/1,İstanbul.
• [15] Eyice S (1975), Bertrandon de la Broquiére ve Seyahatnamesi İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, VI/1-2.
• [16] Göncü K (1988) Gaziantep, Gaziantep Ticaret ve Sanayi Odası, (Gaziyurt Matbaacılık, Gaziantep)
• [17] Göyünç N (1998) Nıebuhr ve 1766 Sonlarında Konya, Yeni İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi, Konya I /Mayıs, edit:Y. Küçükdağ, (Damla Ofset,Konya)
• [18] Güzelbey C.C (1962) Gaziantep’te Kervancılık, GKD-V/Nisan:79-94.
• [19] İnalcık H (1960) Bursa-I, XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihi Vesikalar, Belleten 24/93:(46-101)
• [20] İnalcık H (1991) Osmanlı İpek Ticareti-Madencilik ve Ziraatinde Yük(Himl),çev. Eşref Bengi Özbilen, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi,(S.75:9-29)
• [21] Lucas P (1712) Voyage du Sieur Paul Lucas fait par ordre dur oy dans la Greece l’Asie Mineure,la Macedoine et l’Afrique, I.Cilt, Paris, eds.Nicolas Simart, MDCCXII. [22] Orhonlu C (1984) Osmanlı İmparatorluğunda Şehircilik ve Ulaşım Üzerine Araştırmalar, (Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,İzmir)
• [23] Pakalın M.Z (1983) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü-I-II-III,(Milli Eğitim Basımevi, İstanbul)
• [24] Soyucak A.R (1997) Konya ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1640-1675), Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Konya.
• [25] Tekeli İ (1971) Osmanlı İmparatorluğu’nda Mekân Organizasyonundaki Gelişmeler, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S.45,(Ankara)
• [26] Turan O (1993) Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, (Boğaziçi Yayınları, İstanbul)
• [27] Türkmen M.N (2009) XVII.Yüzyıl Sefer Menzillerinin Ekonomik Yönü ve Esnafın Katkısı, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/30/218.pdf.(10 Nisan 2015)