AN EXAMPLE of THE ENVIRONMENTAL IMPACTS of RIVER TYPE POWER PLANTS (HEPPs): KATIKLI STREAM BASIN

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 44 - 54, 30.12.2022

Samet Alkan , Salih Birinci , İhsan Bulut

https://doi.org/10.58606/jwgdp.1216777

Öz

River-type hydroelectric power plants have caused significant environmental problems in the construction and operation phase. During the construction of the HEPP units, while there have been problems such as the deterioration of the slope balance, the destruction of vegetation, and the desertion of wild animals whose natural environment was destruction; In the operation phase, there are problems because of the inadequacy of life water for agricultural activities and aquatic ecosystem. Similar problems have been observed around the Bağbaşı and Büyükbahçe river type hydroelectric power plants in the Katıklı Stream Basin constituting the area of the study. The aim of the study is to evaluate the river type HEPPs with low installed capacity from a geographical perspective in the context of environment and ecology. The data to shed light on the evaluation process was collected through observation and survey techniques. The construction and operation process of HEPPs in the Kadıklı Stream Basin were closely observed both as a local resident and as a researcher. On the other hand, a questionnaire was applied to 136 people from the local residents in 2017 and the data obtained were transferred to the SPSS program and frequency analyzes were performed. The findings obtained from the survey forms and observations have showed that the river type hydroelectric power plants cause environmental problems in the Katıklı Stream Basin attracting the reaction of the local residents too both during the construction and operation phases. Although it is not possible to completely eliminate the problems arising from HEPPs, it is necessary to carry out the necessary landscape studies in terms of reducing the effects of visual quality and environmental degradation. In addition, increasing the amount of life water released is especially important in terms of alleviating the problems in the area of living ecosystem and economic activities in the basin.

Anahtar Kelimeler

Katıklı Stream Basin, River Type Hydroelectric Power Plants, Environmental Problems

Nehir Tipi HES’lerin Çevresel Etkilerine Bir Örnek: Katıklı Çayı Havzası

Öz

Nehir tipi hidroelektrik santraller yapım ve işletim aşamasında oldukça önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır. HES ünitelerinin inşası sürecinde yamaç dengesinin bozulması, bitki örtüsünün tahribi, doğal ortamı bozulan yaban hayvanlarının yaşam alanlarını terk etmesi gibi sorunlar yaşanırken; işletme aşamasında ise can suyunun tarımsal faaliyetler ve sucul ekosistem için yetersiz kalmasına bağlı sorunlar yaşanmaktadır. Çalışma alanını oluşturan Katıklı Çayı Havzasındaki Bağbaşı ve Büyükbahçe nehir tipi hidroelektrik santralleri çevresinde de benzer problemler görülmektedir. Çalışmanın amacı kurulu gücü düşük nehir tipi HES’leri çevre ve ekoloji bağlamında coğrafi bakış açısıyla değerlendirmektir. Değerlendirme sürecine ışık tutacak veriler gözlem ve anket teknikleri ile toplanmıştır. Katıklı Çayı Havzası’ndaki HES’lerin inşa ve işletme süreci hem bir yöre sakini hem de araştırmacı olarak yakından gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra 2017 yılında yöre sakinlerinden 136 kişiye anket uygulanmış ve elde edilen veriler SPSS programına aktarılarak frekans analizleri yapılmıştır. Anket formları ve yapılan gözlemlerden elde edilen bulgular nehir tipi hidroelektrik santrallerin hem yapım hem de işletme aşamasında Katıklı Çayı Havzasında yöre sakinlerinin de tepkisini çeken çevre sorunlarına neden olduğunu göstermektedir. HES’lerden kaynaklı sorunları tam anlamıyla gidermek mümkün olmasa da gerekli peyzaj çalışmalarının yapılması görsel kalite ve çevresel bozulma etkilerinin azaltılması yönünden gereklidir. Ayrıca bırakılan can suyu miktarının artırılması özellikle havzada canlı ekosistemi ve ekonomik faaliyetler alanındaki sorunların hafifletilmesi açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Katıklı Çayı Havzası, Nehir Tipi Hidroelektrik Santraller, Çevre Sorunları, Katıklı Stream Basin, River Type Hydroelectric Power Plants, Environmental Problems

Kaynakça

• Ak, O. (2009). Nehir tipi hidroelektrik santrallerinin sucul ekosistem üzerine etkileri. Aquaculture Studies, 2009(2).
• Akalın, M. (2015). Anket: örnek açıklamalarıyla sosyal bilimlerde araştırma tekniği. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Akpınar, A., Kömürcü, M. İ., Kankal, M., ve Filiz, M. H. (2009). Çoruh Havzası’ndaki küçük hidroelektrik santrallerin durumu. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, Diyarbakır, 249-254.
• Alkan, S. (2019). Katıklı Çayı Havzasının coğrafi özellikleri ve hidroelektrik santrallerin çevresel etkileri (Yayınlanmamış yükseklisans tezi). Erzurum: Erzurum Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkan, V., Şimşek, S., ve Erbil, B. A. (2019). Karma yöntem deseni: öyküleyici alanyazın incelemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 559-582.
• Aslan, H. ve Soğuksulu, Ş. (2017). Nehir tipi hidroelektrik santralleri (NT-HES)’nin neden olduğu sorunlar ve rehabilitasyon çalışmaları: Trabzon örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(1), 67-74.
• Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştirmalarina genel bir bakiş. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
• Bozkurt, R. ve Yüksel, Y. A. (2017). Balık geçitleri ve hidroelektrik santrallerinin balık göçlerine etkisi. Türk Doğa ve Fen Dergisi, 6 (2), 95.
• Creswell, J. W (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Creswell, J. W. (1999). Mixed-method research: Introduction and application. In Handbook Of Educational Policy (pp. 455-472). Academic press.
• Çalışkan, Ş. (2009). Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılık ve enerji arz güvenliği sorunu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 297-310.
• Demir, M. (2013). Enerji ithalati cari açik ilişkisi, var analizi ile türkiye üzerine bir inceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9), 2-27.
• Kaya, G. (2022). Yusufeli Barajı’nın Çevresel Etkileri. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Ivankova, N. V. ve Creswell, J. W., (2009). Mixed Methods. Heigham, J., & Croker, R. (Ed), Qualitative research in applied linguistics: A practical introduction, (ss,135-161), Springer.
• İslamoğlu, A. H., ve Alnıaçık, Ü. (2019). Sosyal bilimlerde araştirma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kahraman, G. (2019). Türkiye’de kentleşmenin enerji tüketimi ve karbon salınımı üzerine etkisi. Journal of the Institute of Science and Technology, 9(3), 1559-1566.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. (2010). DSİ Genel Müdürlüğü 2009 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara: DSİ.
• Serengil, Y. ve Yurtseven, İ. (2015). Nehir Tipi Hidroelektrik Santrallerinin Yapısal Elemanlarının Çevresel Etkileri. 4. Su Yapıları Sempozyumu, Kongre Kitabı, 519-529.
• Sever, R. (2005). Çoruh Havzası Enerji Yatırım Projeleri ve Çevresel Etkileri, İstanbul: Çizgi Kitapevi.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2003). Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Topçu, F. H. (2011). Hidroelektrik santrallarında kamu ve özel sektörün rolünün değişimi ve yarattığı sorunlar. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(1), 223-242.
• Tunalı, S. B., Ömer, G. Ö. Z. Ü., & Göktuğ, Ö. Z. E. N. (2016). Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılması “karma araştırma yöntemi”. Kurgu, 24(2), 106-112.
• Yılankıran, N. ve Doğan, H. (2020). Türkiye’nin enerji görünümü ve 2023 yılı birincil enerji arz projeksiyonu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(2), 77-92.
• Yumurtacı, Z. ve Karakoyun, Y. (2013). Hidroelektrik sanral projelerinde çevresel akış miktarının ve çevresel etkinin değerlendirilmesi’’. TMMOB Makima Mühendisleri Odası Tesisat Mühendisliği, 21 (138), 1-16.