Çalışanların Özyeterlilik Düzeyinin Yaratıcı ve Yenilikçi İş Davranışlarına Etkisi: Farklı Sektörlerde Faaliyet Gösteren Örgütler Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 47, 181 - 191, 23.08.2017

Gülşah Vural Özkan

Öz

Bu araştırma çalışanların özyeterlilik düzeyinin çalıştıkları örgütte sergiledikleri yaratıcı ve yenilikçi davranışlara etkisini saptamayı amaçlamaktadır. Buradan hareketle perakende, finans, enerji ve havacılık sektörlerinde faaliyet gösteren dört örgütün çalışanlarının özyeterlilikleri ile yaratıcı ve yenilikçi iş davranışlarına yönelik algıları tarama türünde bir araştırma ile değerlendirilmiştir. Kişisel beyana dayalı toplanan bu veriler sosyal beğenilirlik etkisinden arındırılmak amacıyla düzeltilmiştir. Araştırma sonuçları, çalışanların özyeterlilik düzeyinin hem yaratıcı hem de yenilikçi iş davranışlarını olumlu yönde etkilediğini; ancak özyeterliliğin yaratıcı iş davranışlarına etkisinin yenilikçi iş davranışlarına etkisinden daha güçlü olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte havacılık ve enerji sektörü çalışanlarının finans ve perakende sektörü çalışanlarından daha yüksek düzeyde yaratıcılık; yine havacılık sektörü çalışanlarının finans ve perakende sektörü çalışanlarından daha yüksek düzeyde yenilikçilik sergilediği saptanmıştır. Özyeterlilik ve sektör arasında yaratıcı ve yenilikçi iş davranışlarına etkileri açısından iki yönlü bir etkileşim bulunamamıştır.

Kaynakça

• Akın, Mahmut. 2010. “Personeli Güçlendirme Algılaması, Örgüt İklimi Algılaması ve Yaratıcı Kişilik Özelliklerinin Örgüt Düzeyinde Yaratıcı Çıktılar Üzerindeki Doğrudan ve Dolaylı Etkileri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 29:211-238.
• Bandura, Albert. 1982. “Self-Efficacy Mechanism in Human Agency.” American Psychologist 37:122-147.
• Bandura, Albert. 1986. Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. New Jersey: Prentice Hall.
• Bandura, Albert. 1997. Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Bandura, Albert. 2001. “Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective.” Annual Review of Psychology 52:1-26.
• Bandura, Albert ve Locke, E. (2003). “Negative Self-Efficacy and Goal Effects Revisited.” Journal of Applied Psychology 88:87-99.
• Basu, Raja ve Green, Stephen G. 1997. “Leader-Member Exchange and Transformational Leadership: An Empirical Examination of Innovative Behaviors in Leader-Member Dyads.” Journal of Applied Social Psychology 27:477-499.
• Bunce, David ve West, Michael A. 1995. “Personality and Perceptions of Group Climate Factors as Predictors of Individual Innovation at Work.” Applied Psychology: An International Review 44:199-215.
• Cho, Kyung-Ho ve Lee, Seok-Hwan. 2007. “Commitment to Gender Policy, Commitment to Organization and Innovative Behavior: Some Unexpected Linkages in Korea.” International Journal of Public Administration 3:1485-1502.
• Cohen, Jacob. 1988. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates.
• Çetin, Fatih. (2011). “Örgüt İçi Girişimcilikte ÖzYeterlilik Algısı ve Kontrol Odağının Rolü.” İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 2:69-85.
• Damanpour, Fariborz. 1991. “Organizational Innovation: A Meta-Analysis of Effects of Determinants and Moderators.” Academy of Management Journal 34:555-590.
• De Jong, Jeroen P. J. ve Den Hartog, Deanne N. 2010. “Measuring Innovative Work Behaviour.” Creativity and Innovation Management 19:23-36.
• Dorenbosch, Luc, Van Engen, Marloes L. ve Verhagen, Marinus. 2005. “On-the-Job Innovation: The Impact of Job Design and Human Resource Management through Production Ownership.” Creativity and Innovation Management 14: 129-141.
• Eren, Erol. 2003. Stratejik Yönetim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gupta, Vijay. 2014. “Employee Creativity: Mediating & Moderating Role of Psychological Capital.” The Indian Journal of Industrial Relations 49:649-662.
• Hefferon, Kate ve Boniwell, Ilona. 2011. Positive Psychology Theory, Research and Applications. New York: Open University Press.
• Işık, İdil. 2001. “Öz-Yeterlilik İnancı: Yönetici Rolleri Açısından Bir İnceleme.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• İraz, Rıfat. 2005. Yaratıcılık ve Yenilik Bağlamında Girişimcilik ve KOBİ’ler. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Jafri, Hasan. 2010. “Organizational Commitment and Employee’s Innovative Behavior A Study in Retail Sector.” Journal of Management Research 10:62-68.
• Janssen, Onne. 2000. “Job Demands, Perceptions of Effort-Reward Fairness, and Innovative Work Behavior.” Journal of Occupational and Organizational Psychology 73:287-302.
• Kleysen, Robert F. ve Street, Christopher F. 2001. “Towards a Multi-Dimensional Measure of Individual Innovative Behavior.” Journal of Intellectual Capital 2:284-296.
• Kotaman, Hüseyin. 2008. “Özyeterlilik İnancı ve Öğrenme Performansının Geliştirilmesine İlişkin Yazın Taraması.” Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 21:111-133.
• Krause, Diana E. 2004. “Influence-Based Leadership as a Determinant of the Inclination to Innovate and of Innovation-Related Behaviors: An Empirical Investigation.” Leadership Quarterly. 15:79-102.
• Luthans, Fred. 2002. “Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strengths.” Academyof Management Executive. 16:57-72.
• Luthans, Fred. 2008. Organizational Behavior. New York: Mcgraw-Hill.
• Luthans Fred, Avey James B., Avolio, Bruce J., Norman, Steven M. ve Combs, Gwendolyn M. 2006. “Psychological Capital Development: Toward a Micro-Intervention.” Journal of Organizational Behavior 27:387-393.
• Luthans, Fred, Avey, James B., Avolio, Bruce J. ve Peterson, Suzanne J. 2010. The Development and Resulting Performance Impact of Positive Psychological Capital.” Human Resource Development Quarterly 21:41-67.
• Luthans, Fred, Avey James B. ve Patera, Jaime L. 2008. “Experimental Analysis of a Web-Based Intervention to Develop Positive Psychological Capital.” Academy of Management Learning and Education 7:209-221.
• Luthans Fred, ve Ibrayeva, Elina S. 2006. “Entrepreneurial Self-Efficacy in Central Asian Transition Economies: Quantitative and Qualitative Analyses.” Journal of International Business Studies 37:92-110.
• Luthans, Fred, Luthans, Kyle W., Hodgetts, Richard M. ve Luthans, Brett C. 2001. “Positive Approach to Leadership (PAL): Implications for Today’s Organizations.” Journal of Leadership Studies 8:3-20.
• Luthans, Fred, Zhu, Weichun ve Avolio, Bruce J. 2006. “The Impact of Efficacy on Work Attitudes across Cultures.” Journal of World Business 41:121-132.
• Luthans, Fred ve Youssef, Carolyn M. 2004. “Human, Social, And Now Positive Psychological Capital Management: Investing In, People For Competitive Advantage.” Organizational Dynamics 33:143-160.
• Özbağ, Gönül K. 2012. “Örgüt İkliminin Yeniliğe Destek Algısı Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma.” Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 27:145-161.
• Özçer, Necip. 2005. Yönetimde Yaratıcılık ve Yenilikçilik. İstanbul: Rota Yayınları.
• Özkalp, Enver. 2009. “Örgütsel Davranışta Yeni Bir Boyut: Pozitif (Olumlu) Örgütsel Davranış Yaklaşımı ve Konuları.” 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 491-498.
• Scott, Susanne G. ve Bruce, Reginald A. 1994. “Determinants of Innovative Behavior: A Path Model of Individual Innovation in the Work Place.” Academy of Management Journal 37:580-607.
• Scott, Susanne G. ve Bruce, Reginald A. 1998. “Following the Leader in R&D: The Joint Effect of Subordinate Problem-Solving Style and Leader-Member Relations on Innovative Behavior.” IEEE Transactions on Engineering Management 45:3-10.
• Shalley Christina E. ve Gilson, Lucy L. 2004. “What Leaders Need to Know: A Review of Social and Contextual Factors that can Foster or Hinder Creativity.” The Leadership Quarterly 15:33-53.
• Spreitzer, Gretchen M. 1995. “Psychological Empowerment in the Workplace: Dimensions, Measurement, and Validation.” Academy of Management Journal 38:1442-1465.
• Stajkovic, Alex D. ve Luthans, Fred. 1998. “Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Going Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches.” Organizational Dynamics 26:62-76.
• Sweetman, Dylan, Luthans, Fred, Avey, James B. ve Luthans, Brett C. 2011. “Relationship Between Positive Psychological Capital and Creative Performance.” Canadian Journal of Administrative Sciences 28:4-13.
• Tierney, Pamele, ve Farmer, Steven M. 2002. “Creative Self-Efficacy: Its Potential Antecedents and Relationship to Creative Performance.” Academy of Management Journal 45:1137-1148.
• Vural Özkan, Gülşah. 2016. “Örgütlerde Yaratıcı Ve Yenilikçi Davranışların Geliştirilmesinde Pozitif Psikolojik Sermaye Ve Pozitif Örgütsel Değişkenlerin Rolünün İncelenmesi.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Yasa, Serap ve Şahin, Münüre. 2012. “Resim İş Eğitimi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz-Yeterlik Algıları ve Yaratıcılık Düzeyleri.” Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 11:67-76.
• Yuan, Feirong, ve Woodman, Richard W. 2010. “Innovative Behavior in the Workplace: The Role of Performance and Image Outcome Expectations.” Academy of Management Journal 53:323-342.
• Zhou, Jing ve George, Jennifer M. 2001. “When Job Dissatisfaction Leads to Creativity: Encouraging the Expression of Voice.” Academy of Management Journal 44:682–696.