Turist Rehberlerinin İnanç Turizmi’ne İlişkin Algıları, Sorumluluk Alma Eğilimleri ve Uzmanlaşma Niyetleri Üzerine Nicel Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 74, 221 - 247, 30.04.2024

İlker Şahin

https://doi.org/10.19168/jyasar.1427572

Öz

İnanç Turizmi dini motivasyonlarla seyahat eden turist sayısındaki artışla birlikte bu alanda zengin kültürel mirasa, kutsal mekanlara ve köklü tarihsel geçmişe sahip ülkelerin ekonomilerinde önemli bir dinamik haline gelmektedir. Bu araştırmada profesyonel turist rehberlerinin, İnanç Turizmi’ne ilişkin algılarının, gönüllü olma ile sorumluluk alma eğilimlerinin, inanç turlarında görev yapma ve mesleki uzmanlaşma niyetlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Nicel yönteme dayalı araştırma kapsamında 262 turist rehberine anket uygulanmıştır. Bulgular, rehberlerin İnanç Turizmi algısının ekonomi, “tanıtım, politika, rehber, eğitim ve turist” olmak üzere toplam 6 boyuttan meydana geldiği ortaya koymuştur. Bulgulara göre olumlu ekonomik algı, İnanç Turizmi’nin geliştirilmesine ilişkin sorumluluk alma eğilimi ile inanç turlarında rehberlik yapma ve mesleki uzmanlaşma niyeti üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Tanıtım yetersizliğine ilişkin algı rehberlerin sorumluluk üstlenme ve ilgili projelerde gönüllü rehber rolünde görev alma eğilimlerini etkilemektedir. Rehberlerin mesleki deneyimleri arttıkça, İnanç Turizmi’nde aktif sorumluluk alma eğilimlerinde azalma olduğu ortaya çıkmıştır. Rehberlerin büyük bir çoğunluğunun İnanç Turizmi’nde mesleki uzmanlaşma eğitimi almadıkları tespit edilmiştir. Rehberler en fazla Hıristiyanlık, Müslümanlık, Musevilik ve Süryanilik üzerine mesleki uzmanlaşma niyeti taşımaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Tur Rehberi, Destinasyon Pazarlaması, Rehberlikte Uzmanlaşma

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Akpınar, A. ve Avcı, N. (2021). Turist rehberliğinde uzmanlaşma: Uzman rehberlere yönelik bir durum çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 755-787.
• Alipour, H., Olya, H. G. T. & Forouzan, I. (2017). Environmental impacts of mass religious tourism: From resident’s perspectives. Tourism Analysis, 22, 167-183
• Altun, E. ve Çınar, K. (2019). İnanç turizmi kapsamında Mevlâna Müzesi’ni ziyaret eden turistlerin seyahat motivasyonları üzerine bir araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(1), 14-42.
• Ap, J. & Wong, K. K. (2001). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism Management, 22(5), 551-563.
• Arslan, A. ve Çiftçi, M. (2020). İnanç turizminde rehberlik uygulamaları, V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.). Alternatif turizmde rehberlik uygulamaları: Güncel yaklaşımlar (s. 1-15) içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arslan, A. (2018). Turist rehberliği ve uzmanlık alanları. S. Eser, S. Şahin & A. C. Çakıcı (Ed.) Turist rehberliği (s. 117-131) içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ayaz, N. ve Eren, M. (2020). Türkiye’de İnanç turizmi üzerine nitel bir araştırma, Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 5(2), 284-300.
• Bakkaloğlu, F., Koçoğlu, C. M. ve Acar, A. (2019). Yerel halkın İnanç turizmi’ne yönelik bakış açılarının demografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 124-131.
• Barajas, A., Lago-Peñas, S. & Sanchez, P. (2014). On the regional economic effects of the Pope's journeys: evidence from the visit to Santiago de Compostela in 2010. Tourism Economics, 20(2), 279-299.
• Bingöl, Z. (2004). Akdeniz bölgesinin kültür ve inanç turizmi potansiyeli açısından değerlendirilmesi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 125-137.
• Brotherton, B. & Himmetoğlu, B. (1997). Beyond destinations – Special interest tourism. Anatolia, 8(3), 11-30.
• Celep, O. (2022). Özel ilgi turlarında rehber ihtiyacı kapsamında uzmanlaşma eğitimi specialization, Turist Rehberliği Dergisi, 5(1), 27-45
• Chianeh, R. H., Del Chiappa, G. & Ghasemi, V. (2018). Cultural and religious tourism development in Iran: prospects and challenges. Anatolia, 29(2), 204-214.
• Chrysanthi, B., Panoraia, P. & Dimitrios, L. (2015, August). Religious tourism in Greece and regional development: The case of Samos Island. 55th Congress of the European Regional Science Association, World Renaissance: Changing Roles for People and Places, Lisbon, Portugal.
• Cohen, E. H., Ifergan, M. & Cohen, E. (2002). A new paradigm in guiding-the matric as a role model. Annals of Tourism Research, 29(4), 919-932.
• Cohen, E. (1985). The tourist guide. Annals of Tourism Research, 12 (1), 5-29.
• Çam, O. ve Avcı, M. (2020). İnanç turizmi faaliyetlerine yönelik olumsuz etki eden faktörlerin araştırılması: Kastamonu örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 259-270.
• Çavuş, A. ve Zere, S. (2019). Yerel Halkın İnanç turizmi Algısı: Giresun İli Örneği. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (63), 143-162.
• Çeşmeci, N. (2018). Tur çeşitleri ve turist rehberliği, S. Eser, S. Şahin ve A. C. Çakıcı (Ed.). Turist Rehberliği (s.161-181) içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çimrin, H. (1995). Turizm ve turist rehberliğinin ABC’si. Antalya: Akdeniz Kitapevi.
• Eşitti, B. ve Kıngır, S. (2015). Konya ili örneğinde kalkınma ve inanç turizmi. Bartın Üniversitesi İİ BF Dergisi, 6(12), 175-190.
• Demircan, Ş. ve Çeken, H. (2022). İnanç turizminin yerel kalkınmadaki önemi: Midyat örneği. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 11(1), 75-92.
• Fine, C. & Spear, H. (1985). Tour guide performances as sight sacralization. Annals of Tourism Research, 12(1), 73-95.
• Gürsoy, H. & Karaman, S. (2019). Profesyonel turist rehberlerinin kişisel gelişimi ve mesleki donanımı üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 2(2), 88-103.
• Güzel, F. Ö., Türker, A. ve Şahin, İ. (2014). Profesyonel turist rehberlerinin algıladıkları mesleki engelleri belirlemeye yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (2), 173-190.
• Güzel, Ö., Köksal, G. ve Şahin, İ. (2019). İnanç turu rehberliği alanında uzmanlaşma. Ö. Güzel ve Ö. Köroğlu (Ed.), Turist rehberliğinde uzmanlaşma özel ilgi turlarından özel konulara (s. 101–148) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Güzel, Ö. (2010). Turistik ürün çeşitlendirmesi kapsamında yeni bir dinamik: inanç turizmi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 87-100.
• Henderson, J. C. (2003). Managing Tourism and Islam in Peninsular Malaysia. Tourism Management, 24(4), 447-456.
• Huang, K. & Pearce, P. (2019). Visitors' perceptions of religious tourism destinations. Journal of Destination Marketing & Management, 14, 100371.
• Hughey, M. (2008). Religious travel symposium. Leisure Group Travel Special Edition, February, 26-28.
• İbret, Ü., Aydınözü, D. ve Uğurlu, M. (2015). Kastamonu şehrinde kültür ve inanç turizmi. Marmara Coğrafya Dergisi, (32), 239-269.
• Jacobsen, J. K. S. (2002). Southern comfort: A study of holiday style patterns of Northerners in coastal Mallorca. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 2(1), 49-78
• Jackowski, A. & Smith, V. L. (1992). Polish pilgrim-tourists. Annals of Tourism Research, 19(1), 92–106.
• Kaya, H. (1999), Uluslararası politik derinliklerde Anadolu 2000. Bursa: F. Özsan Matbaacılık.
• Kaynak, H. İ. ve Sezgin, M. (2008). İnanç turizmi kapsamında dinlerde seyahat. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2), 349-360.
• Köroğlu, Ö., Hacıoğlu, N. ve Ulusoy, H. (2017). İnanç turizmine yönelik alanlarda ziyaretçi yönetimi çerçevesinde turist rehberlerinin rol ve sorumlulukları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), 267-278.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007) Türkiye Turizm Stratejisi, 2023 Ankara, https://www.kuzka.gov.tr/dosya/turizm_stratejisi_2023.pdf adresinden 03.04.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Lopez, E. (1980). The effects of leadership style on satisfaction levels of tour quality. Journal of Travel Research, 18(4), 20-23.
• Mittman, A. S. (2019, July 27). Religion: spotlight-Chauvet cave, in Smarthistory, Retrieved from January 13, 2024, https://smarthistory.org/overview/look-at-this-an-art-appreciation-course/theme-religion/ in 27.07.2023.
• Mokhlis, S. (2009). Relevancy and measurement of religiosity in consumer behavior research. International Business Research, 2(3), 75-84.
• Muijs, D. (2004). Doing quantitative research in education with SPSS. Southampton: Sage Publication.
• Nolan, M. L. & Nolan, S. (1992). Religious sites as tourism attractions in Europe. Annals of Tourism Research, 19(1), 68–78.
• Okuyucu, A. ve Somuncu, M. (2013). Türkiye’de inanç turizmi: Bugünkü durum, sorunlar ve gelecek, Kar, M. (Ed.). International Conference on Religious Tourism and Tolerance, (s.627-643), Necmettin Erbakan University, Konya.
• Okuyucu, A. (2020). İnanç turizmi açısından Türkiye’de dini çekiciliklerin dağılışı. Turkish Studies-Social, 15(5), 2611-2628.
• Polat, H. A. & Arslan, A. (2019). The rise of popular tourism in the Holy Land: Thomas Cook and John Mason Cook's enterprise skills that shaped the travel industry. Tourism Management, 75, 231-244.
• Preston, J. (1992). Spiritual magnetism: An organizing principle for the study of pilgrimage. A. Morinis and A. Morinis (Ed.). In Sacred journeys: The anthropology of pilgrimage (pp. 31-46). London: Greenwood Press.
• Raj, R. & Morpeth, N. (2007). Introduction: Establishing linkages between religious travel and tourism. In Religious Tourism and Pilgrimage Management. Wallingford: CABI.
• Rinschede, G. (1992). Forms of religious tourism. Annals of Tourism Research, 19(1), 51-67.
• Sargın, S. (2006). Yalvaç’ta inanç turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 1-18.
• Sevinç, H. ve Azgün, S. (2012). Bölgesel kalkınma ve inanç turizmi bağlamında Akdamar Kilisesi örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 2(2), 17-21.
• Shackley, M. (2001). Managing sacred sites. London: Continuum.
• Shackley, M. (2006). Costs and benefits: The impact of cathedral tourism in England. Journal of Heritage Tourism, 1(2), 133-141.
• Simone-Charteris, M. T. & Boyd, S. W. (2010). The development of religious heritage tourism in Northern Ireland: Opportunities, benefits and obstacles. Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 58(3), 229-257.
• Silva, G. B. D. & Junior, S. M. (2016). Factors affecting residents’ suppport for religious tourism development: The case of santacruz (RN), Brazil. Brazilian Magazine of Research in Tourism, 10(3), 497-515.
• Tala. M. L & Padurean. A. M. (2008). Dimensions of religious tourism. Amfiteatru Economic Towards Business Excellence, Numer Special: Noiembrie 2008, 242-253.
• Tatlı, E. ve Doğan, R. (2020). İnanç turizminde kutsal yiyecekler: İçerik analizi örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 88-97.
• Tapur, T. (2009). Konya ilinde kültür ve inanç turizmi. Journal of International Social Research, 2(9), 473-492.
• Terzidou, M., Stylidis, D. & Szivas, E. M. (2008). Residents' perceptions of religious tourism and its socio-economic impacts on the island of Tinos. Tourism and Hospitality Planning & Development, 5(2), 113-129.
• Timothy, D. J. & Olsen, D. H. (2007). Tourism, religion and spritual journeys. New York: Routledge.
• Tomasi, L. (1998). Pilgrimage/tourism. J. W. H. Swatos (Ed.). In Encyclopedia of religion and society (pp. 362-364). Walnut Creek, CA: Alta Mira Press.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024). Geliş nedenlerine göre ziyaretçi istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1 adresinden 19.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (2014). İnanç turizmi raporu. https://www.tursab.org.tr/haberler/tursab-inanc-turizmi-raporu_11333 adresinden 19.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ulusoy, H., Balıkoğlu, A. ve Köroğlu, Ö. (2023). A qualitative research on the roles and responsibilities of tourist guides in the fields of faith tourism. M. Tuna, G. Kaya, E. Hazarhun, H. Ulusoy Mutlu, N. Yıldız, S. B. Bayar (Ed.). In Anatolian landscape and faith tourism: Ancient times to peresent (pp. 422-436). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Usta, Ö. (2016). Turizm-genel ve yapısal yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Weidenfeld, A.D. I. & Ron A. S. (2008). Religious needs in the tourism industry, Anatolia, 19(2), 357-361.
• Wright, K. (2007). Religious tourism. Leisure Group Travel Special Edition, (October), 8-16.
• Vialou, D. (2009). L’Image du sens, en préhistoire. L’anthropologie, 113, 464-477.
• Vukonic, B. (1998). Religious tourism: Economic value or an empty box? Zagreb International Review of Economics & Bussiness, 1(1), 83-94.
• Vukonic, B. (1996). Tourism and religion. Oxford: Pergamon Press
• Zhang, M., Huang, Li., Wang, J.H., Liu, J., Jie, Y.G. & Lai, X.T. (2007) Religious tourism and cultural pilgrimage: A Chinese perspective. Raj, R. and Morpeth, N.D. (Ed.) In Religious tourism and pilgrimage management: An international perspective (pp. 98-112). Wallingford: CABI International.