ZÜHEYR B. EBÎ SÜLMÂ NIN HAYATI VE DÖNEMİ ÇERÇEVESİNDE MUALLAKASINDA HİKMET

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 67 - 105, 15.12.2016

Yakup Göçemen

Öz

Bu
çalışmada, muallaka şairi Züheyr b. Ebî Sülmâ’nın şiirlerinde hikmet konusu ele
alınmıştır. Hayat boyunca biriktirilen tecrübe ve deneyimlerin özünün kelimeler­de
hayat bulmuş hali olan hikmet, sahibinin dilinden bilgece dökülen özlü sözlerin
genel adıdır. Genel olarak câhiliye şairleri şiirlerinde hikmet şiirini
müstakil bir tür olarak işlememiş, hikmetlerle dolu beyitlerini klasik Arap
kasidesinin bölümleri arasına serpiştirmişlerdir. Toplumun ortak değerlerinin
veciz ifadesi olan hikmet dolu beyitler, şair ve dinleyici için bir mola
mahiyetinde olup şiire farklı bir renk ve tat katmıştır. Hikmet şiirinin ham
maddesi hayattan kazanılan tecrübeler olduğu için, şiirin muhatabı olan
dinleyicilerin bu şiirlerde kendilerini ifade eden duygu ve düşünceleri
bulmaları, taşıdığı mesajları benimsemeleri doğal bir sonuç olarak or­taya
çıkmaktadır. Kaynağının deneyimler olması, vecizliği, analitik düşüncelerden
süzülerek gelmesi, büyük ölçüde doğruluğu ve toplumun ortak aklına hitap etmesi
gibi özellikleri hikmet kavramının çerçevesini ortaya koyan ana hatlar olarak
gör­mek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

cahileye dönemi, şiir, hikmet, züheyr, bilge

Kaynakça

• ABDULBÂKÎ, Muhammed Fuâd, el-Mu'cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kurârıi’l-Kerîm, Dâru’l-Marife, Beyrût 1994.
• ABDURRAHMÂN, ‘Afîf, eş-Şi‘ru ve Eyyâmu’l-'Arab fl’l-‘Asri’l-Câhilî, Dâru’l- Endelüs, Beyrut 1984.
• ‘ADÎRA, Eşref Ahmed, Divânu ‘Ubeyd b. el-Abras, Dâru’l-Kitâbi’l-'Arabî, Beyrut 1994. AKSOY, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimleri Sözlüğü, inkılap Kitabevi, İstanbul 1993. ALÎ, Cevâd, el-Mufassal fi Târîhi’l-‘Arab Kable’l-tslâm, I-XX, Dâru’l-îlmi li’l- Melâyîn, Beyrut 2001. el-‘ASKERÎ, Ebû Hilâl, Kitâbu Cemherati’l-Emsâl, (thk.: Ahmed Abdusselâm), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, I-II, Beyrût 1988. el-BAĞDÂDÎ, Abdulkadir, Hizânetu’l-Edeb, I-XIII, (thk.: Abdusselâm Muham¬med Hârûn), Mektebetu’l-Hancî, Kahire 1997. el-BAYTÂR, Muhammed Şefik, Dîvânu Züheyr b. Cenâbi’l-Kelbî, Dâru Sâdır, Beyrût 1999.