SAİD B. MÜSEYYEB’İN HAYATI, KİŞİLİĞİ VE HADİS İLMİNDEKİ YERİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 537 - 564, 30.12.2018

Recep Bilgin

Öz

Hadis; Hz. Muhammed’in söz,
fiil ve takrirlerinden meydana gelmiş olan rivayetlerin bütünüdür. Resûlullah’ın
bu söz, fiil ve takrirlerini bize ulaştıranlara da “râvi” denilmektedir. Râvi
zincirinin birinci halkası Hz. Peygamber’in yakın arkadaşları olan sahâbîlerdir.
Sahâbîlerden sonra bu nakil (haml) görevini tâbiîn üstlenmiştir. Daha sonra bu
zincir tebe-i tâbiîn, etbau tebe-i tâbiîn yoluyla devam etmiştir. Bu çalışmada
râvilerin tâbiîn halkasından büyük tâbiî, “Seyyidü't-tâbiîn” sıfatıyla da
anılan, âlim, zâhid, verâ sâhibi, rüyâ yorumcusu ve “Fukâhâ-i Seb’a” ünvânı ile
bilinen yedi fakihten en üstünü ve en fakihi kabul edilen Saîd b. Müseyyeb (v. 94/713) çeşitli
yönleriyle tanıtılmaya çalışılacaktır. Ayrıca Saîd b. Müseyyeb’in hadis
ilmindeki yerine mürsel hadisler ve bazı rivayetleri üzerinden değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahâbe, Said b. Müseyyeb, Mürsel Hadis, Fukâhâ-i Seb'a

Kaynakça

• el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalânî, Tehzîbü’t-Tehzîb, 12 cilt, Hindistan: Matbaatü Dâiratü’l-Meârif en-Nizâmiyye, 1326. el-Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleyman b. Halef Sa’d b. Eyyûb b. Vâris et-Tecîbî el-Kurtubî el-Bâcî el-Endelûsî, et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh limen Harace lehu’l-Buhârî fi’l-Câmi’s-Sahîh, Thk: Ebû Lübâbe Hüseyn, 3 cilt, Riyâd: Dâru’l-Livâ li’n-Neşr ve’t-Tevzî, 1406/1986. Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. et-Tarihu’l-Kebîr, Dr. Muhammed Abdülmuîd Han’ın Murakabesi altında b.t.y. el-Cevzî, Cemâlüddîn Ebu'l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed el-Cevzî, Sıfatü’s-Safve, 2 cilt. Thk: Ahmed b. Ali, Kâhire/Mısır: Dâru’l-Hadîs, 1421/2000.Çalışkan, Necmettin. Kur’ân’ın İki Fıkhî Okunuşu, Tahâvî’nin Ahkâmü’l-Kur’ân ve Şerhu Meâni’l-Âsâr’ı Karşılaştırmalı Örneği, Ankara: Araştırma Yayınları, 2018.Ebû Zehv. Muhammed. el-Hadîs ve’l-Muhaddisûn, Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1400/1980.Ferâhidî, Ebû Abdurrahman Halîl b. Ahmed b. Amr Halîl b. Ahmed. Kitâbü'l-‘Ayn, thk. Mehdî Mahzûmî, İbrâhim Sâmerrâî, Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hilâl, b.t.y.Hatibü’l-Bağdâdî, Ebu Bekir Ahmed b. Ali b. Sabit. Kitâbü’l-Kifâye fi İlmi’r-Rivâye, Beyrut: Dâru’l Kûtûbi’l-İlmiyye, 1409/1988.Hizmetli, Sabri. İslâm Tarihi, Ankara: AÜİF Yayınları, 1991. el-Isfahânî, Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah. Hilyetü’l Evliyâ ve Tabakâtü’l-Asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1409-1988.İbnü’l-İmâd, Abdulhay b. el İmâd el-Hanbelî. Şezaratü’z-Zeheb fi Ahbâri Men Zeheb, Beyrut: b.y.y., 1399/1979.İbnü’l Esîr, İzzûddin Ebi’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fi ‘t-Târih, Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1399/1979.__________, Üsdü’l-Ğabe fî Marifeti’s-Sahâbe, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, b.t.y. İbn Hallikân, Ebü’l-Abbas Şemsuddin Ahmed b. Muhammed b. Ebi Bekr b. Hallikân. Vefayatü’l-Ayân ve Enbâu Ebnâi’z-Zemân, Beyrut: Dâru’s-Sadr, b.t.y.İbn Ebi Hatim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Ebi Hatim er-Razi. Kitâbü’l-Cerh ve’t-Ta’dil, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1409-1988. İbn Kesir, İmadüddîn Ebi’l Fedâ İsmail Ömer b. Kesîr el-Kuraşî b. Dımeşkî. el-Bidâye ve’n-Nihâye, b.y.y. Daru’l-Fikri’l-Arabi, 1351/1933.İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Menbaı’l-Hâşimî bi’l-Velâi el-Basrî el-Bağdâdî el-Ma’ruf bi’bni Sa’d. et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Thk: İhsan Abbas, 8 cilt, Beyrut: Dâru Sadr, 1968. Kandemir, M. Yaşar. “Saîd b. Müseyyeb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2008), 35: 564. Kâsımî, Muhammed Cemalüddin el-Kâsımî ed-Dımeşkî. Thk: Muhammed Behçetü’l-Beytar, Kavâidü’t-Tahdîs Min Fünûn-i Mustalahu’l-Hadîs, Beyrut: Dâru’n-Nufâs, 1407/1987.Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi, Ankara: AÜİF Yayınları, 1988.__________, Hadis Usûlü, Ankara: AÜİF Yayınları, 1987.__________, Hadis Istılahları, Ankara: AÜİF Yayınları, 1985.el-Kurtubî, Ebû Amr Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilberr b. Âsım en-Nemrî, el-İstiâb fî Marifeti’l-Ashâb, Thk: Ali Muhammed el-Bahâvî, 4 cilt, Beyrut: Dâru’l-Cemel, 1414/1992. el-Kütübî, Muhammed Şâkir. Fevâtü’l-Vefayât ve’z-Zeylü Aleyhâ, Thk: Dr. İhsan Abbas, Beyrut: Dâru Mısır, 1973. Mâlik b. Enes, Ebû Abdillah. el-Muvatta, Beyrut: Dâru’n-Nufâs, 1407/1984.el-Hatib, Muhammed Accâc. es-Sünne Kable’t-Tedvin, Beyrut: Daru’l-Fikir, 1400/1980.Miras, Kamil. Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi, Ankara: DİB Yayınları, 1986.Nisâbûrî, , Ebû Abdillah el-Hâkim, Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. Hamdeviyye b. Naîm b. el-Hakem ed-Dabî et-Tahmânî en-Nisâbûrî, el-Ma’rûf bi’bni’l-Bey’, Thk: es-Seyyid Mu’zam Hüseyn, Ma'rifetü Ulûmi'l-Hadîs, 3. Baskı. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1397/1990, es-Safedî, Selâhuddin Halil b. Eybek. Kitabü’l-Vâfî bi’l Vefayât, Stuttgart: Dâru’n- Neşr, 1411/1911.Salih, Suphi. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, Ter: M. Yaşar Kandemir, Ankara: DİB Yayınları, 1986. es-Semânî, Ebû Sad Abdilkerim b.Muhammed b. Mansur et-Temimi Semâni. el-Ensâb, Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâffiye, Dâru’l-Cenân, 1408/1988.Serinsu, Ahmet Nedim. Kur’ân ve Bağlam, İstanbul: Şule Yaynları, 2012.Sıcak, Ahmet Sait. Kur’an Tefsirinde Öznellik, Ankara: Ankara Okulu, 2017.Şakir, Ahmed Muhammed. el-Bâisü’l-Hasîs Şerhu İhtisâr-i Ulûmi’l-Hadîs, Kahire: Mektebetü’d-Dâri’t-Türâs, 1399/1979.Yâkûbî, Ahmet b. Ebi Yakub b.Cafer b.Vehb b.Vadih. Tarihu’l-Yâkûbî, Thk: Abdulemir Mehna, Beyrut: Müessetü’l Ağdamiyyi li’l-Matbûât, 1413/1991. Yurdaygün Hüseyin G. İslâm Tarihi Dersleri, Ankara: AÜİF Yayınları, 1988. ez-Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru Âlâmin-Nübelâ, Beyrut: Müessetü’r-Ricâl, 1414-1994. __________, Tezkirâtü’l Huffâz, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmî, b.t.y. Ziriklî, Hayruddin. el-Âlâm, Beyrut: Dâru’l-İlmiyyi li’l-Mellâyîn, 1415/1994. Zühaylî, Vehbe. İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, Ter: Ahmet Efe-Beşir Eryarsoy-H. Fehmi Ulus-Abdürrahim Ural-Y. Vehbi Yavuz-Nureddin Yıldız, İstanbul: Feza Yayıncılık, 1994.