MEKTÛBÂT-I İMÂM-I RABBÂNÎ’NİN ARAPÇA NÜSHASINDA BİR TERCÜME HATASI VE ‘ÖNEMİ’

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 769 - 794, 30.12.2019

Mehmet Atalay

Öz

İmam Rabbani Ahmed Farukî Serhendi, bütün temel İslami ilimlere büyük katkılar
sağlamış son derece önemli bir âlim-sufi simadır. Etkisi günümüze kadar sürmüş
ve –görünene göre– istikbalde de sürecek olan İmam Rabbani, kendi dönemine
dek İslam tarihi boyunca İslami literatürde birikmiş büyük problematikleri nihai
çözümler(i)ne kavuşturmuş hem alim hem de sufi olan bir simadır. İmam Rabbani
büyük dini-manevi işlevinin bir ifadesi demek olan müceddid-i elf-i sânî unvanını büyük eseri ve şaheseri Mektûbât’ı ile kazanmıştır. Diğer bir deyişle, Mektûbât-ı
İmâm-ı Rabbânî onun büyük dini-manevi işlev ve hizmetinin en somut kaydı ve
göstergesidir. İmam Rabbani’nin bu büyük dini-manevi işlevi icra etmede sergilediği yetenek, aslında, tâli İslami metinlerden de istifade ederek temel İslami metinleri
anlama ve onlara nüfuz etmede gösterdiği yetenek olarak da tarif/tasvir edilebilir.
Bütün İslam dünyasında yaygın bir etki gücüne sahip İmam Rabbani’nin dinimanevi işlevini ya da temel İslami metinleri (Kur’an ve Hadis) anlama ve onlara
nüfuz etme yeteneğini sergilediği ve aslı Farsça olan büyük eseri Mektûbât; 100 yılı
aşkın bir süre önce Kazanlı Muhammed Murad Minzelevî tarafından Arapçaya çevrilmiş ve bu Arapça çeviri özellikle Türk-İslam dünyasında yaygınlık kazanmıştır.
Ancak, Mektûbât’ın Arapça tercüme nüshasında bir çeviri hatası vardır ki İmam
Rabbani’nin dini-manevi tecdid işlevine tamamen zıt ya da aykırı bir istikamet işaretlemektedir. Öte yandan, Mektûbât’ın aksi takdirde (ya da bu hata dışında) son
derece başarılı olan bu Arapça tercüme nüshasındaki hatanın nasıl tezahür etmiş
olabileceğine yoğunlaşılması, İmam Rabbani’nin dini-manevi işlevinin kategorik
anlamda biraz daha sarahat kazanmasına yardımcı olucu mahiyettedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, İmam Rabbani, Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî, Müceddid-i Elf-i Sânî, Murad Minzelevî, Arapça Mektûbât’daki Tercüme Hatası

A MISTAKE IN TRANSLATION IN THE ARABIC VERSION OF MAKTŪBĀT-I IMĀM-I RABBĀNĪ AND ITS ‘SIGNIFICANCE’

Öz

Imām Rabbānī al-Fārūqī al-Sirhindī is an extremely important scholar-sufi figure who made great contributions to all essential Islamic sciences (disciplines). Imām
Rabbānī, whose influence lasted until present day and –apparently– will continue in
the future, is both a scholar and a sufi who resolved big issues which accumulated
in the Islamic literature throughout the history of Islam until the era in which he
lived.
Imām Rabbānī won the title Mudjaddid Alf Thānī, which is indicative of his religiousspiritual function and impact, through his great work and masterpiece Maktūbāt-i
Imām-i Rabbānī. In other words, Maktūbāt is the most tangible registry and indication of his great religious-spiritual function and influence. Imām Rabbānī’s talent
that he employed in laying out this great religious-spiritual function, in fact, can also
be defined/described as the talent that he employed in understanding and getting
into the essential Islamic literature.
With his widespread influence in the whole Muslim world, Imām Rabbānī projected
his great religious-spiritual function or his talent in understanding and getting into
essential Islamic texts (i.e., Quran, and the corpus of Hadith) in his hefty work which
is shortly called Maktūbāt. This work, which was originally written in Persian, was
translated into Arabic language over a hundred years ago, and acquired widespread
acceptance especially in the Turkish-speaking parts of the Muslim world.
However, there is a translational error in the Arabic version of Maktūbāt which
points to a direction completely against, or contrary to Imām Rabbānī’s great religious-spiritual function and mission. On the other hand, focusing on how this
mistake came about in the Arabic translational version of Maktūbāt, which is otherwise (or with this mistake being ruled out) known as a highly successful translation;
could constitute a little more clarifying of Imām Rabbānī’s great religious-spiritual
function and mission. The revered translator of the Arabic Maktūbāt must have
been dragged into this mistake under the influence of the general discourses of the
sufi literature, without realizing the abnormality of his wording due to an instant
heedlessness.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Imām Rabbānī, Maktūbāt-i Imâm-i Rabbânî, Mujaddid-i Alf-i Thânî, Murad Minzelevī, Arabic Maktūbāt, The Translational Mistake in the Arabic Maktūbāt

Kaynakça

• Ahmad, Muhammad Mas’ud. The Influence of Shaykh Ahmad Sirhindi on Dr. Muhammad Iqbāl. Translated from Urdu by Azimi F. M. Shaykh. Karachi, Pakistan: Idara-i Masudiyya, 1996.
• Ahmed, Muhammed Mesud (ed.). Cihân-ı İmâm-ı Rabbânî: Müceddid-i Elf-i Sânî Şeyh Ahmed Serhendî. Karachi: Imam Rabbani Foundation, 2005-2007.
• Ahmed, Muhammed Mesud. Sîret-i Müceddid-i Elf-i Sânî. Karachi: Medina Publishing Company, 1976.
• Algar, Hamid. “İmâm-ı Rabbânî.” TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2000. 22/194-199.
• Ansari, Muhammad Abdul Haq. Sufism and Shari’ah: A Study of Shaykh Ahmad Sirhindi’s Efforts to Reform Sufism. London: The Islamic Foundation, 1986.
• Buehler, Arthur. “Shariat and ‘Ulama in Ahmad Sirhindi’s Collected Letters” Die Welt des Islams. 43/3, (2003), 309-320.
• Buehler, Arthur. “Translation Issues in Ahmad Sirhindi’s Maktûbât: Why Shari‘a is a lot more than just ‘Islamic Law.’” Oriente Moderno. 2 (2012), 311-321.
• Buehler, Arthur. Revealed Grace: The Juristic Sufism of Ahmad Sirhindi (1564-1624). Louisville, KY: Fons Vitae, 2011.
• Buehler, Arthur. Sufi Heirs of the Prophet: The Rise of the Mediating Sufi Shaykh. Columbia, SC: University of South Caroline Press, 1998.
• Cebecioğlu, Ethem. “İmâm-ı Rabbani ve Mektubât’ı.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 35, (1996), 193-241.
• Cebecioğlu, Ethem. İmâm-ı Rabbânî: Hareketi ve Tesirleri. İstanbul: Erkam, 1999.
• Dehlevî, Ğulâm Ali. Mekâtîb-i Şerîfe. Ed. Muhammed Ra’ûf Ahmed Râfet Müceddidî. İstanbul: İhlâs Vakfı, 1989.
• Digby, Simon. “Review of Shaykh Ahmad Sirhindi: An Outline of His Thought and A Study of His Image in the Eyes of Posterity by Yohanan Friedmann.” Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 38/1. (1975), 177-179.
• el-İmâm el-Âlim er-Rabbânî, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî. Çev. Murad Minzelevî. 3 cild, 2 mücelled. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2018.
• el-İmâm el-Âlim er-Rabbânî, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî. Çev. Murad Minzelevî. Harekeli. 3cild, 1 mücelled. İstanbul: Yasin Yayınevi, ts.
• Friedmann, Yohanan. Shaykh Ahmad Sirhindi: An Outline of His Thought and a Study of His Image in the Eyes of Posterity. New Delhi: Oxford University Press, 2000.
• Hüseyin, Zevvâr. Hazret-i Müceddid-i Elf-i Sânî. Karachi: Ahmad Brothers Printers, 1983. İmâm Rabbâni, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât Tercümesi. Çev. Hüseyin Hilmi Işık. 1 cilt. İstanbul: Hakîkat Kitâbevi, 23. bs., 2017.
• İmam Rabbani, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî. Mukaddi- me, tashih ve ta‘lik: Muhammed Eyyûb Gencî. Farsça orijinal metin, 3 cild, 2 mücelled. Zahidan, İran: y.y., 1424.
• İmâm Rabbânî, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât-ı Rabbânî. Çev. Abdülkadir Akçiçek. 3 cilt, 2 mücellet. İstanbul: Erhan Yayın-Dağıtım, 1977.
• İmâm Rabbâni, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât-ı Rabbânî. Çev. Talha Hakan Alp, Ömer Faruk Tokat, Ahmet Hamdi Yıldırım. 3 cilt. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2004.
• İmam Rabbani, Ahmed Sirhindî Müceddid-i Elf-i Sânî. Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî. Haz. Ârif Nevşâhî. Farsça özgün metin, 3 cild, 5 mücelled. İstanbul: Erkam Yayınları, 2018.
• İmam Rabbani, Müceddid-i Elf-i Sânî Şeyh Ahmed Serhendî. Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî. Tahkik: Nur Ahmed. Farsça özgün metin, 3 cild, 2 mücelled. İstanbul: Hakikat Kitabevi, 1977.
• İmâm-ı Rabbânî, Ahmed Farukî es-Serhendî. el-Mektûbât. Farsçadan Arapçaya çeviren: Muhammed Murad el-Minzelevî. 3 cild, 2 mücelled. İstanbul: Siraç Kitabevi, ts.
• İmam-ı Rabbani, Ahmed Farukî Serhendi. Mektûbât Tercemesi. Çev. Müstakîmzâde Süleyman Sadeddin. Osmanlıca. 3 cild, 1 mücelled. İstanbul: el-Mektebetü’lMahmûdiyye, 1860.
• Kanar, Mehmet. Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say, 2008.
• Karaman, Hayrettin. İmâm-ı Rabbâni ve İslâm Tasavvufu. İstanbul: İklim, 1987.
• Kartal, Abdullah. “İmâm-ı Rabbânî’nin Vahdet-i Vücûd Eleştirisi ve Tarihsel Arkaplanı.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 14/2, (2005), 59-80. Kuku, Süleyman (haz.). Son Halkalar ve Seyyid Abdülhakîm Arvâsî’nin Külliyatı. 2 cilt. İstanbul: Damra, ts.
• Schimmel, Annemarie. Tasavvufun Boyutları. Çev. Yaşar Keçeci. İstanbul: Kırkambar, 2000. Sunar, Cavit. İmam Rabbani–İbn Arabî: Vahdet’i Şuhûd – Vahdet’i Vücûd Meselesi. Ankara: Resimli Posta Matbaası, 1960.
• ter Haar, J. G. J. Follower and Heir of the Prophet: Shaykh Ahmad Sirhindi (1564- 1624) as Mystic. Leiden: Van Het Oosters Instituut, 1992.
• Tosun, Necdet. İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî: Hayatı, Eserleri, Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005. Yılmaz, Hasan Kâmil. Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000.