THE ESCHATOLOGY IN THE CONTEXT OF RELIGIOUS LANGUAGE OF IHKWĀN AL-SAFA’

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 739 - 768, 30.12.2019

Muharrem Şahiner

Öz

According to Islamic philosophers, who deal with the existence and nature of God,
man can only reach information on metaphysical realm through the mind. For this
reason, Nafs has always been considered as more precious than the body. Philosophers like al-Kindī, al-Fārābī, Ihkwān al-Safa’ (Ihvan-ı Safa), Ibn Sīnā (Avicenna)
constantly emphasized the path to be followed by the individual, and the importance of this path for the maturation of Nafs. Because this maturity that is obtained
in the world determines the situation of the person in the Hereafter. For this reason,
one of the most frequently discussed subjects is the condition of the Nafs in the
Hereafter. In this study, we will try to determine the approach of Ihwān-i Safa to
the most controversial issue of eschatology, whether the resurrection is a bodily
or spiritual by considering the ideas of Ihkwān al-Safa’ on the afterlife. Our basic
claim is that, although Ihkwān al-Safa’ did not state it clearly, they accept that the
life after death would be spiritual. We will try to make this claim by interpreting
the discursive knowledge as a part of the epistemology of Ihkwān al-Safa’ and their
interpretations of the verses.

Anahtar Kelimeler

Islamic Philosophy, Ihkwān al-Safa’, Eschatology, Death, Resurrection, Life in the Hereafter

İHVÂN-I SAFÂ’NIN DİN DİLİ BAĞLAMINDA ESKATOLOJİ

Öz

Tanrı’nın varlığı ve mahiyetini konu edinen İslam filozoflarına göre insan, metafizik
âlem hakkında ancak akıl yoluyla bir takım bilgilere ulaşabilir. Bu yüzden insan
için nefs, beden karşısında her zaman daha kıymetli kabul edilmiştir. Kindî, Fârâbî,
İhvân-ı Safâ, İbn Sînâ gibi filozoflar nefsin yetkinleşmesi için kişinin takip etmesi
gereken yol ve bunun önemine sürekli vurguda bulunmuşlardır. Zira dünyada elde
edilen bu yetkinlik ahiret hayatında kişinin durumunu belirlemektedir. Bu yüzden
en çok tartışılan konulardan biri de nefsin ahiretteki durumudur. Biz bu çalışmamızda İhvân-ı Safâ’nın ölüm sonrası yaşamla ilgili düşüncelerini konu edinerek eskatolojinin en tartışmalı konusu olan yeniden dirilmenin cismani mi yoksa ruhânî
mi olduğu meselesine yaklaşımlarını belirlemeye çalışacağız. Temel iddiamız ise
İhvân-ı Safâ’nın net bir şekilde ifade etmese de ölüm sonrası hayatın bedenle beraber değil, ruhânî olacağını kabul ettiği şeklindedir. Bu iddiamızı İhvân-ı Safâ’nın
epistemolojisinin bir parçası olan keşfî bilgi ve buna bağlı olarak ayetler hakkındaki
tevili yaklaşımları üzerinden yorumlayarak ortaya koymaya çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, İhvân-ı Safâ, Eskatoloji, Ölüm, Diriliş, Ahiret Hayatı

Kaynakça

• Abdünnûr, Cebbûr. İhvânu’s-safâ. Kahire: Dâru’l-maârif, 1954.
• Aslan, Recep. “İhvân-I Safâ’nın Rivayetlere Yüklediği Anlam”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (09 Nisan 2018): 9-24.
• Celal, Vahit. “İhvan-ı Safa’da Mutluluk Düşüncesi”. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 5/9 (2018): 11-17.
• Corbin, Henry. İslam Felsefesi Tarihi: Naşlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne. 8. Bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “Bilimler Ansiklopedisi Klasiği Olarak İhvân-ı Safâ Risâleleri”. Dini Araştırmalar 8/22 (01 Haziran 2005): 263-286.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “İhvân-ı Safâ Felsefesinin İbnü’l Arabî Düşüncesindeki İzdüşümleri”. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 10/23 (2009): 131-147.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “İhvan-ı Safâ’nın ‘Din’ Söylemi”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 15/4 (2002): 523-535.
• Desûkī, Ömer. İḫvânü’ṣ-Ṣafâʾ. 1947.
• Ferrûh, Ömer. İhvânu’s-safâ. 2. Bs. Beyrut, 1953.
• İbn Sînâ. “el-Adhaviyye fi’l-meâd”. Felsefe ve Ölüm Ötesi. Trc. Mahmut Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• İbn Sînâ. Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik II. Trc. Ekrem Demirli - Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
• İhvân-ı Safâ. İhvân-ı Safâ Risâleleri. Ed. Abdullah Kahraman. 4 Cilt. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• İhvân-ı Safâ. İhvân-ı Safâ Risâleleri. Ed. Abdullah Kahraman. 2 Cilt. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• İhvân-ı Safâ. İhvân-ı Safâ Risâleleri. Ed. Abdullah Kahraman. 3 Cilt. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• İhvân-ı Safâ. İhvân-ı Safâ Risâleleri. Ed. Abdullah Kahraman. 5 Cilt. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.
• İhvân-ı Safâ. Resâilü İhvâni’s-safâ ve hıllâni’l-vefâ. Ed. Hayruddîn ez-Ziriklî. Mısır: yy., 1928.
• Karaağaç, Hilmi. “İhvân-ı Safâ Risâlelerinde Ölüm ve Ötesi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/32 (2016): 115-128.
• Karakuş, Mehmet. “İhvân-ı Safâ Risalelerinde Peygamber ve Filozofa Verilen Değer”. Sosyal Bilimler Dergisi 8/15 (22 Haziran 2018): 74-87.
• Karakuş, Mehmet. “İhvân-ı Safâ Risalelerinde Tanrı’nın Bilinmesi”. Sosyal Bilimler Dergisi 9/17 (28 Haziran 2019): 44-55.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş. İnsan Yayınları, 1985.
• Öztürk, Mustafa. “İhvân-ı Safâ’nın Felsefî Düşünce Sisteminde Kur’an ve Yorum”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 14-15 (2003): 283-309.
• Şahi̇ner, Muharrem. “İslam Filozoflarına Göre Felsefeden Önce Öğrenilmesi Gereken İlimler”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (15 Aralık 2017): 91-106.
• Şerif, M. Muhammed. Klasik İslâm Filozofları ve Düşünceleri. 2. Bs. İstanbul: İnsan Yayınları, 2017.
• Uysal, Enver. “İhvân-ı Safâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 1-6. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.