DİNİ BAŞA ÇIKMAYA YÖNELİK BİBLİYOMETRİK BİR ARAŞTIRMA: 1990-2024 YILLARI ARASINDA YAPILAN ÇALIŞMALARIN ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 53 - 79, 30.06.2024

M. Doğan Karacoşkun , Zeynep Sağır , Gönül Kılınç

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1463265

Öz

Dini başa çıkma, bireylerin yaşamış oldukları olumsuz durumlar karşısında dini kaynaklar kullanılarak başvurulan başa çıkma stratejileri olarak ifade edilebilir. Bu konu, din psikolojisi alanı içerisinde çeşitli örneklem ve kavramlarla ele alınarak üzerinde çalışma yapılan önemli konular arasında yer almaktadır. Dolayısıyla ifade edilen bu konuya hangi yazarların daha fazla katkı sağladığını, en çok hangi anahtar kavramlarla beraber kullanıldığını, hangi ülkelerde bu konuyla ilgili daha fazla çalışma yapıldığını ortaya koyan bir araştırmaya ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. İfade edilen bu ihtiyacın giderilmesinde bibliyometrik bir analiz önemli bir imkan sunmaktadır. Bu kapsamda mevcut çalışmanın amacı, dini başa çıkma (religious coping) konusunun serüvenini; yazar, alıntılama oranları, yayın yapan dergiler, ülkeler ve anahtar kavramlar esas alınarak bilimsel etkileşimlerini bibliyometrik analiz ile ortaya koymaktır. Herhangi bir konunun veya yayın aracının tarihsel gelişimini belirli parametrelerle bilimsel haritalama tekniği olarak ortaya koyan bibliyometrik analiz, çok boyutlu bir literatür taraması yapılmasını sağlamakta ve araştırmacılara çalıştıkları konunun bütünsel bir özetini sunmaktadır. Bibliyometrik analizin yapılabilmesi için çeşitli veri tabanlarında bulunan bilgilere müracaat edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın verilerini, uluslararası Web of Science veri tabanında yer alan 1990 ve 2024 (Ocak) yılları arasında yayınlanmış olan 1597 makale oluşturmaktadır. Web of Science’de belirli kısıtlamalar ile verilere erişim sağlanmıştır. Bununla beraber verilerin RStudio IDE’de analiz edilebilmesi için Bibtex dosya formatı tercih edilmiştir. Bu araştırmada dini başa çıkma konusunda, makale başlıklarının, özetlerinin, anahtar kelimelerin, yazar adlarının ve çalışmaların hangi ülkelerde gerçekleştirildiğinin bilgisinin yer aldığı dosya formatı olan Bibtex aracılığıyla geniş yelpazede yer alan çalışmalar sistemli bir şekilde bibliyometrik analize tabi tutulmuştur. Böylece dini başa çıkma konusundaki bibliyometrik analiz çalışmasında araştırmanın sorularına cevap aranmıştır. Çalışmanın amacı kapsamında ileri düzey bibliyometrik analizler yapılabilmesi için güncel yazılım araçlarının kullanılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda araştırmanın veri analizinin gerçekleştirilmesi için RStudio IDE yazılımıyla R programlama dili kullanılmıştır. Bu kapsamda, analiz bibliometrix paket programı içerisinde yer alan biblioshiny aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bibliyometrik analiz yapılması için geliştirilen biblioshiny paket programı, çalışmaların yıllara göre niceliksel olarak ortaya konulmasına, haritalama tekniğine ve grafikler aracılığıyla verilerin görselleştirilmesine imkan sunmaktadır. Bu araştırmada elde edilen sonuçlara göre dini başa çıkma konusunda en üretken yazarların sırasıyla K. I. Pargament ve H. G. Koenig olduğu görülmüştür. Yine benzer şekilde yazarlar arasındaki iş birliğini gösteren sosyal yapı içerisinde en fazla ortak iş birliği ağına sahip yazarların K. I. Pargament ve H. G. Koenig olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, dini başa çıkma konusunda en üretken ülkelerin sırasıyla ABD, Brezilya ve Türkiye olduğu sonucuna varılmıştır. Yine dini başa çıkma konusunda en sık kullanılan anahtar kavramların health, spirituality ve stress olduğu anlaşılmıştır. Dini başa çıkmanın tematik evrimine bakıldığında süreç içerisinde spirituality, migrants, epidemic, trauma, gay, climate change ve HIV gibi yeni kavramlarla ilişkilendirilerek araştırmaların gerçekleştirildiği görüşülmüştür.
Bu durum, araştırmacıların ilgisini çeken problemlerin zaman içerisindeki değişimine yönelik bulgu olarak yorumlanmıştır. Bibliyometrik analizle gerçekleştirilen bu araştırma, Web of Science’deki makaleleri incelemesi bakımından güçlü bir araç olduğu gözlenmiştir. Analiz sonuçlarının, dini başa çıkma konusunda çalışma yapacak araştırmacılara mevcut literatürün anlaşılması ve bu konunun gelişimini ortaya koyması bakımından fayda sağlayabileceği ön görülmektedir. Ayrıca dini başa çıkma konusunda en çok tercih edilen kavramların yüzdelik değerlerinin yer aldığı kelime ağacı haritasında bulunan anahtar kavramların söz konusu alan ile ilgili yapılacak gelecek çalışmalarda kelime havuzu sunması bakımından faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dini başa çıkma, Bibliyometrik analiz, Web of Science, RStudio

A Bibliometric Research on Religious Coping: Analysis of Studies Conducted Between 1990-2024

Öz

Religious coping can be expressed as coping strategies that individuals resort to using religious resources in the face of negative situations they experience. This issue is among the important issues that have been studied using various examples and concepts within the field of psychology of religion. Therefore, it is thought that there is a need for a study that reveals which authors contributed more to this subject, which key concepts are used most, and in which countries more studies have been conducted on this subject. A bibliometric analysis offers an important opportunity to meet this need. In this context, the aim of the current study is to examine the adventure of religious coping; It aims to reveal scientific interactions through bibliometric analysis based on authors, citation rates, publishing journals, countries and key concepts. Bibliometric analysis, which reveals the historical development of any subject or publication medium as a scientific mapping technique with certain parameters, enables a multi-dimensional literature review and offers researchers a holistic summary of the subject they are working on. In order to perform bibliometric analysis, information in various databases must be consulted. In this context, the data of the research consists of 1597 articles published between 1990 and 2024 (January) in the international Web of Science database. Access to data is provided on Web of Science with certain restrictions. However, Bibtex file format was preferred to analyze the data in RStudio IDE. In this research, a wide range of studies on religious coping were systematically subjected to bibliometric analysis through Bibtex, which is a file format that contains information about article titles, abstracts, keywords, author names and the countries in which the studies were conducted. Thus, answers to the questions of the research were sought in the bibliometric analysis study on religious coping. It is important to use up-to-date software tools to perform advanced bibliometric analyzes within the scope of the purpose of the study. In this context, R programming language was used with RStudio IDE software to perform data analysis of the research. In this context, the analysis was carried out through biblioshiny within the bibliometrix package program. The biblioshiny package program developed for bibliometric analysis enables the quantitative presentation of studies by year, mapping technique and visualization of data through graphics. According to the results obtained in this research, the most productive authors on religious coping were K. I. Pargament and H. G. Koenig, respectively. Similarly, within the social structure that shows collaboration between authors, it was understood that the authors with the most common collaboration networks were K. I. Pargament and H. G. Koenig. Additionally, it was concluded that the most productive countries in terms of religious coping are the USA, Brazil and Turkey, respectively. It was also understood that the most frequently used key concepts in religious coping were health, spirituality and stress. When we look at the thematic evolution of religious coping, it is seen that research has been carried out by associating it with new concepts such as spirituality, migrants, epidemic, trauma, gay, climate change and HIV. This situation was interpreted as a finding regarding the change over time in the problems that attract the attention of researchers. This research, carried out with bibliometric analysis, has been observed to be a powerful tool for examining articles in the Web of Science. It is anticipated that the results of the analysis may be beneficial to researchers who will study religious coping in terms of understanding the existing literature and revealing the development of this subject. In addition, it is thought that the key concepts in the word tree map, which includes the percentage values of the most preferred concepts in religious coping, will be useful in providing a vocabulary pool in future studies related to the field in question.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Religious coping, Bibliometric analysis, Web of Science, RStudio

Kaynakça

• Abanoz, Süleyman. “Türkiye’de Yapılan ‘Dinî Başa Çıkma’ Konulu Araştırmalar Hakkında Bir Değerlendirme”. Eskiyeni, (2020). (40), 407-429.
• Abanoz, Süleyman. “Türkiye’de Halk İnançları Konusunda Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi”. İslami araştırmalar Dergisi 34/2, (2023), 395- 415.
• Aksnes, D. W. “Citation Rates and Perceptions of Scientific Contribution”. Journal of the American Society for Information Science and Technology. 57/2, (2006), 169-185.
• Ano, G. G. - Vasconcelles, E. B. “Religious Coping and Psychological Adjustment to Stress: A Meta-Analysis”. Journal of Clinical Psychology, 61/4, (2005). 461–480. https://doi.org/10.1002/jclp.20049
• Aydınoğlu, Arsev Umur. vd. “Bir Sosyal Bilimler Araştırma Yöntemi Olarak Bibliyometri: Akademik Girişimcilik Örneği”. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute. (2022, August 17). https://doi.org/10.30794/ pausbed.1124926
• Ayten, Ali. - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon iİlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2015). 47(47), 5. https://doi.org/10.15370/muifd.86222
• Birkle, C. vd., “Web of Science as a data source for research on scientific and scholarly activity”, Quantitative Science Studies, 1/1, (2020), 363-376.
• Broadus, R. N. “Toward a Definition of “Bibliometrics.” Scientometrics. 12/5–6, (1987), 373–379. https://doi.org/10.1007/bf02016680
• Exline, J. J. - Rose, E. Religious and Spiritual Struggles. Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality, (The Guilford Press: Second Edition, 2013). 380-398.
• Gall, T. L.- Guirguis-Younger, M. Religious and Spiritual Coping: Current Theory and Research. APA Handbook of Psychology, Religion, and Spirituality (Vol 1): Context, Theory, and Research., (2013). 349–364. https://doi. org/10.1037/14045-019
• Glänzel, W.- Schoepflin, U. “A Bibliometric Study of Reference Literature in The Sciences and Social Sciences”. Information Processing & Management, 35/1, (1999), 31-44.
• Gökmen, Ayşe. “Manevi Danışmanlık ve Rehberlik” Çalışmaları Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi (2017-2020). Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Necmettin Erbakan Üniversitesi. 51/1, (2021), 174–195. https://doi.org/10.51121/akif.2021.21
• Gürsu, Orhan. “Yurt Dışında Yapılan Din ve Yaşlanma Çalışmaları Üzerine Yöntemsel Bir İnceleme: Din, Maneviyat ve Yaşlanma Dergisi Örneği”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26/1, (2022), 395-414.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, ilkeler, Teknikler. (2015). Nobel.
• Koç, Ahmet vd. “Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi üzerine Bibliyometrik Bir Analiz”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57/57, (2019), 1–24. https://doi.org/10.15370/maruifd.679169
• Koç, Mustafa. “Türkiye’deki Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Çalışmaları Bağlamında ‘II. Uluslararası Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi’ (2018) Üzerine Bibliyometrik Analizler”. Türk Manevi Danışmanlık Ve Rehberlik Dergisi. 2, (2020). 29-96.
• Koç, Mustafa. “Türkiye’deki Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Çalışmaları Bağlamında ‘‘Maneviyat Psikolojisi Sempozyumları’’ (2014-2018) Üzerine Bibliyometrik Analizler”. Türk Manevi Danışmanlık Ve Rehberlik Dergisi. 5, (2022). 129-171. https://doi.org/10.56432/tmdrd.1117128
• Koenig, H. G. “Religion, Spirituality, and Health: The Research and Clinical Implications”. ISRN Psychiatry, (2012).
• Kostoff, R. N. “The Use and Misuse of Citation Analysis in Research Evaluation”. Scientometrics, 34/1, (1998), 3- 7.
• Pargament, K. I. vd. “The many methods of religious coping: development and initial validation of the RCOPE”. Journal of clinical psychology, 56 4, (2000). 519-43 .