Representing Islamic Women: Muslim Women Theologians Questioning Hierarchy

Yıl 2023, , 169 - 202, 27.12.2023

Ravza Altuntas

https://doi.org/10.21798/kadem.2023.134

Öz

Kemalist and Islamist ideologies have been actively involved in redefining and shaping the identities of women of Islam, utilizing the concept of “ideal womanhood” as a component of the “imaginary” Turkish national identity. This article primarily addresses the representations of women of Islam within Kemalist and Islamist frameworks. Subsequently, it examines how Muslim female theologians assert their rights to self-expression and subjectivity as women. These theologians endeavor to develop a theology that responds to contemporary gender issues by the means of Islamic sources and hermeneutical methodologies. Notably, the pioneering works of Hidayet Şefkatli Tuksal is discussed in this regard, which challenges gender hierarchies within Türkiye’s secular and Islamist contexts and explores the compatibility of Islamic principles with women’s rights. Şefkatli Tuksal’s work blurs the boundaries between modernity and tradition; private and public spheres; submission and rationality; providing an alternative interpretation of the gender hierarchy issue and presenting an egalitarian perspective in contrast to Kemalism and Islamism in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Islamic feminizm, Hidayet Sefkatli Tuksal, women's studies, female theologians

İslami Kadınları Temsil Meselesi: Hiyerarşiyi Sorgulayan Kadın İlahiyatçılar

Öz

Kemalist ve İslamcı ideolojiler, “hayali” Türk ulusal kimliğinin bir bileşeni olarak “ideal kadınlık” kavramını kullanıp İslami kadın kimliklerini yeniden tanımlamaya ve şekillendirmeye odaklanmıştır. Bu makale öncelikle Kemalist ve İslamcı çerçeveler içinde İslami kadınların temsillerini ele almaktadır. Daha sonra, Müslüman kadın ilahiyatçıların kadın olarak kendilerini ifade etme ve öznellik haklarını nasıl savunduklarını incelemektedir. Bu ilahiyatçılar, İslami kaynaklar ve hermenötik metodolojiler aracılığıyla çağdaş toplumsal cinsiyet meselelerine yanıt veren bir teoloji geliştirmeye çalışmaktadır. Özellikle Hidayet Şefkatli Tuksal’ın Türkiye’nin seküler ve İslamcı bağlamlarında toplumsal cinsiyet hiyerarşilerine meydan okuyan ve İslami ilkelerin kadın haklarıyla uyumluluğunu araştıran öncü çalışmaları bu bağlamda değerlendirilmektedir. Şefkatli Tuksal, Türkiye’de Kemalizm ve İslamcılığa karşı eşitlikçi bir okuma ile modernite ve gelenek, özel ve kamusal, teslimiyet ve rasyonellik ikiliklerini bulanıklaştırmakta ve cinsiyet hiyerarşisi sorununa alternatif bir yorum getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Islami feminizm, Hidayet Sefkatli Tuksal, kadin calismalari, kadın ilahiyatçılar

Kaynakça

• Kaynakça Abou El Fadl, K. (2003). The ugly modern and the modern ugly: Reclaiming the beautiful in Islam. İçinde O. Safi (Ed.), Progressive Muslims: On justice, gender, and pluralism, (ss. 33-77). Oneworld.
• Afsaruddin, A. (2010). Literature, scholarship, and piety: Negotiating gender and authority in the medieval Muslim world. Religion & literature, 42(1/2), 111-131.
• Altınay, A. G. (2016). Vatan, millet, kadınlar. İletişim Yayınları.
• Altuntaş-Çakır, R. (2023). The Ḥijāb between Competing Masculinities in Contemporary Türkiye. İçinde M. Moussa & E. Goto (Ed.), Beyond Modernity: Critical Perspectives on Islam, Tradition and Power, (ss. 83-100). Rowman & Littlefield International, Ltd.
• Arat, Y. (1991). The project of modernity and women in Turkey. İçinde S. Bozdoğan & R. Kasaba (Ed.), Rethinking modernity and national identity in Turkey, (ss. 95-112). University of Washington Press.
• Arat, Y. (2005). Rethinking Islam and liberal democracy. State University of New York Press.
• Arendt, H. (1951). The origins of totalitarianism. The World Publishing Company.
• Aslan, E., Hermansen, M., & Medeni, E. (2014). Muslima theology: the voices of Muslim Women Theologians. Peter Lang International Academic Publishers.
• Badran, M. (2005). Between secular and Islamic feminism/s: Reflections on the Middle East and beyond’. Journal of Middle East women's studies, 1(1), 6-28.
• Baker, R. W. (2015). One Islam, many Muslim worlds: Spirituality, identity, and resistance across Islamic lands. Oxford University Press.
• Barlas, A. (2001). The Qur'an and hermeneutics: Reading the Qur'an's opposition to patriarchy. Journal of Qur'anic Studies, 3(2), 15-38.
• Barlas, A. (2005). Globalizing equality: Muslim women, theology, and feminism. İçinde F. Nouraie-Simone (Ed.), On shifting ground, (ss. 91-110). Feminist Press at CUNY.
• Barlas, A. (2019). Believing women in Islam: Unreading patriarchal interpretations of the Qur'an. University of Texas Press.
• Baykal, Ö. (2021). Kemalizm’in Kadın Siyaseti: Unutma, Bastırma ve Araçsallaştırma. Liberal Düşünce Dergisi, 26(102), 105-131.
• Bevir, M. (2000). On tradition. Humanitas, 13(2), 28-53.
• Bjarnegård, E. & Zetterberg, P. (2022). How autocrats weaponize women's rights. Journal of Democracy, 33(2), 60-75.
• Bizi kurtarınız!.. İmza: Türk kadını ve çocuğu. (1948, Ocak). Büyük Doğu Dergisi, 75(1).
• Cesari J. & Casanova, J. (2017). Islam, gender, and democracy in comparative perspective. Oxford University Press.
• Çakır, S. & Direk, Z. (2021). Geschlechterdebatten. İçinde A. von Kügelgen (Ed.), Philosophie in der islamischen Welt, (ss. 868-896). Schwabe Verlag.
• Çokoğullar, E. & Bozaslan, M. (2014). 1967-1980 arası dönemde cemiyetin kurtarılması misyonu ile tanımlanmaya bağlanan “İslamcı kadın” kimliği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(4), 835-869.
• Diner, Ç. & Toktaş, Ş. (2010). Waves of feminism in Türkiye: Kemalist, Islamist and Kurdish women’s movements in an era of globalization. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 12(1), 41-57.
• Donno, D., Fox, S. & Kaasik, J. (2021) International incentives for women's rights in dictatorships. Comparative Political Studies, 55(3), 451-492.
• Dorroll, P. (2021). Islamic theology in the Turkish Republic. Edinburgh University Press.
• Durakbaşa¸ A. (1998). Kemalism as identity politics in Türkiye. İçinde Z. F. Arat (Ed.), Deconstructing images of the Turkish woman, (ss. 139-156). St. Martin’s Press.
• Eickelman, D. F. (2017). Islam and the languages of Modernity. İçinde S. N. Eisenstadt (Ed.), Multiple modernities, (ss. 119-136). Routledge.
• El Saadi, H. (2012). Review of Leila Ahmed, a quiet revolution. Interventions: International Journal of Postcolonial Studies, 14(4), 627-631.
• Eraslan, S. (2002). Uğultular… Silüetler. İçinde A. Bora & A. Güldal (Ed.), 90’larda Türkiye’de feminism, (ss. 239-278). İletişim yayınları.
• Erbakan, N. (1967). Doğuda, Batıda ve İslam`da Kadın. https://www.necmettinerbakan.net/doguda-batida-ve-islamda-kadin-2/
• Göle, N. (1997). Secularism and islamism in Turkey: The making of elites and counter-elites. The Middle East Journal, 51(1), 46-58.
• Göle, N. (2019). Modern mahrem: Medeniyet ve örtünme. Metis Yayınları.
• Göle, N. & Billaud, J. (2011). Islamic difference and the return of feminist universalism. İçinde A. Triandafyllidou, T. Modood & N. Meer (Ed.), European multiculturalism, (ss. 116-144). Edinburgh University Press.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve zaman (K. H. Ökten, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Heng, G. (2004). A great way to fly: Nationalism, the state, and the varieties of third-world feminism. İçinde J. Rivkin & M. Ryan (Ed.), Literary theory: an anthology, (ss. 861-881). Blackwell Publishing Maiden.
• Ivekovic, R. (2004). The veil in France: Secularism, nation, women. Economic and Political Weekly, 39(11), 1117-1119.
• İbrahimhakkıoğlu, F. (2016). Modern geleneksel ikileminin çtesinde günümüz Türkiye’sinde başörtüsü ve feminist dayanışma. İçinde Z. Direk (Ed.), Cinsiyeti yasmak, (ss. 187-205). YKY.
• İlahiyatçı İhsan Şenocak’tan tepki çeken açıklama: Kadınlar pantolon giymesin, kaşlarını almasın, üniversiteye gitmesin. (2017, Eylül 23). CNN Türk. https://www.cnnturk.com/turkiye/ilahiyatci-ihsan-senocaktan-tepki-ceken-aciklama-kadinlar-pantalon-giymesin-kaslarini-almasin-universiteye-gitmesin?fbclid=IwAR2vjv6DiRgFtQaTdNyownA8EileuGsWrq09UdWdr_hrH0fwWclxaa98IMI.
• İstanbullu, H. (2014). İslam’in kızı! iffet çağı seninle başlayacak. Hüküm, 18, 3-6.
• Kabasakal Arat, Z. F. (2009). Institutions and women’s rights: Religion, the state, and family in Türkiye. İçinde K. M. Cuno & M. Desai (Ed.), Family, gender, and law in a globalizing Middle East and South Asia, (ss. 79-101). Syracuse University Press.
• Kandiyoti, D. A. (1987). Emancipated but Unliberated? Reflections on the Turkish Case. Feminist studies, 13(2), 317-338.
• Kısakürek, N. F. (1946, Ağustos). Artık bu komedya yeter. Büyük Doğu Dergisi, 41(2).
• Kısakürek, N. F. (1947, Ekim). İslam ve kadın. Büyük Doğu Dergisi, 70(2).
• Kısakürek, N. F. (2010). Çerçeve 3. Büyük Doğu Yayınları.
• Kocatürk, U. (2005). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Mengüşoğlu, T. (1988). İnsan felsefesi. Remzi Kitabevi. Mir-Hosseini, Z. (2003). The Construction of gender in Islamic legal thought and strategies for reform. Hawwa, 1(1), 1-28.
• Moosa, E. (2007). Transitions in the progress of civilization: Theorizing history, practice, and tradition. İçinde V. Cornell & O. Safi (Ed.), Voices of change, (ss. 115-130). Westport: Praeger Publisher.
• Özsoy, N. (n.d). Türkiye’de kadın ilahiyatçılar. https://www.academia.edu/42909053/T%C3%BCrkiyede_Kad%C4%B1n_%C4%B0lahiyat%C3%A7%C4%B1lar Parla, A. (2001). The honor of the state: Virginity examinations in Türkiye. Feminist Studies, 27(1), 65-88. Rahman, F. (1982). Islam and modernity: Transformation of an intellectual tradition. Chicago: University of Chicago Press.
• Salimoğlu, M. (2022). Çok partili döneme geçişte kadın sembolü: Necip Fazıl Kısakürek örneği (1943-1952). Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 5(1), 1-31.
• Sancar, S. (2012). Türk modernleşmesinin cinsiyeti. İletişim Yayınları.
• Sancar, S. (2014). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet, kadınlar aile kurar. İletişim Yayınları.
• Schröter, S. (2017). Islamic feminism. İçinde J. Cesari & J. Casanova (Ed.), Islam, gender, and democracy in comparative perspective, (ss. 113-135). Oxford University Press.
• Seedat, F. (2013). Islam, feminism, and Islamic feminism: Between inadequacy and inevitability. Journal of Feminist Studies in Religion, 29(2), 25-45.
• Şefkatli Tuksal, H. (2014). Kadın karşıtı söylemin İslam geleneğindeki izdüşümleri. OTTO Yayınları.
• Şerefoğlu Danış, Z. K. (2013) Çile’nin kadını yok, annesi var. Karabatak Dergisi, 8, 76-81.
• Soybaş, F. (2022, Ekim 26). Annelik’ten ibaret değiliz. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/fulya-soybas/annelikten-ibaret-degiliz-42159509?fbclid=IwAR1tcfFfYZ3UrEBGxEuteDZnJCnxNfp9XSk47AM7Wb9G-Ju09JGbys66_k4.
• Tatari, M. (2014). Gender justice and gender jihad possibilities and limits of Qur’anic interpretation for women's liberation. İçinde E. Aslan, M. Hermansen & E. Medeni (Ed.), Muslima theology: the voices of Muslim women theologians, (ss. 155-166). Peter Lang International Academic Publishers.
• Tekeli, Ş. (1991). Tek parti döneminde kadın hareketi de bastırıldı. İçinde R. Çakır & L. Cinemre (Ed.), Sol kemalizm'e bakıyor, (ss. 93-107). Metis Yayınları.
• Toprak, Z. (2015). Türkiye'de kadın özgürlüğü ve feminizm (1908-1935). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Türk kadını ibret al. (1948, Nisan). Büyük Doğu Dergisi, 87(1).
• Wadud, A. (1995). Towards a Qur'anic hermeneutics of social justice: Race, class and gender. Journal of Law and Religion, 12(1), 37-50.
• Wadud, A. (1999). Qur'an and woman: Rereading the sacred text from a woman's perspective. Oxford University Press.
• Wadud, A. (2006). Inside the gender jihad: Women's reform in Islam. Oneworld.
• Waldman, M. R. (1986). Tradition as a modality of change: Islamic examples. History of Religions, 25(4), 318-340.
• White, J. B. (2003). State feminism, modernization, and the Turkish republican woman. NWSA Journal, 15(3), 145-159.
• Yılmaz, Z. (2016). Dişil Dindarlık: İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü: İslâmcı Kadın Hareketinin Dönüşümü. İletişim Yayınları.
• Zetterberg, P., Bjarnegård, E., Hughes, M. M. & Paxton, P. (2022). Democracy and the adoption of electoral gender quotas worldwide. Comparative Politics, 54(2), 327–348.
• Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılâp. Metis Yayınları.
• Zürcher, E. J. (n.d.). The Limits of modernization in Kemalist Turkey (1923-1945). Leiden University Repository (online).