The Reality of "Child Bride" in Turkish Folk Songs in the Context of Gender

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 333 - 362, 28.06.2024

Sena Demirci , Sibel Paşaoğlu

https://doi.org/10.21798/kadem.2024.155

Öz

Early marriage has been a persistent issue in Türkiye, as in many parts of the world. It refers to the marriage of girls without being emotionally, physically, and psychologically ready for marriage. This phenomenon is rooted in various factors, most notably traditional gender roles and the resulting gender inequalities. Music serves as a significant tool for transmitting societal beliefs, norms, and cultural values across generations. Turkish folk music is also shaped by the cultural environment it exists in and serves as a means of societal expression. This study aims to reveal how the reality of child marriage is depicted in the Turkish folk song archive. The songs were analysed through ethnomusicological codes and evaluated in terms of gender and gender roles. Women’s and men’s folk songs were examined separately to compare their approaches to the reality of child brides, and the similarities and differences between the songs were determined. The analysis revealed that the reality of child marriage is predominantly addressed in lamentation/helplessness songs in women’s songs, while in men’s songs, it is depicted in love/ romance songs. It was concluded that some women’s folk songs share similarities with men’s folk songs, and vice versa.

Anahtar Kelimeler

Gender, Child Bride, Turkish Folk Songs, Repertoire, Social Role

Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkülerde "Çocuk Gelin" Gerçeği

Öz

Erken yaşta evlilik, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de karşılaşılan ve geçmişten günümüze uzanan bir sorundur. Bu sorun, kız çocuklarının duygusal, fiziksel ve psikolojik açıdan evliliğe hazır olmadan evlendirilmesi şeklinde açıklanabilir. Çocuk gelin gerçeğinin altında yatan birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi kimi geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollerden doğan toplumsal cinsiyet eşitsizlikleridir. Müzik, toplumların inançlarını, normlarını ve kültürel değerlerini nesilden nesile aktaran önemli bir araçtır. Türk Halk Müziği de içinde bulunduğu kültürel ortamın etkisiyle şekillenmekte ve toplumsal bir ifade aracı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türk Halk Müziği arşiv türkülerinde çocuk gelin gerçeğinin nasıl işlendiğini ortaya çıkarmak hedeflenmiştir. Türküler etno-müzikal kodlar üzerinden analiz edilmiş ve toplumsal cinsiyet ve roller açısından değerlendirilmiştir. Kadın ve erkek ağzı türküler ayrı ayrı ele alınarak çocuk gelin gerçeğine yaklaşımları karşılaştırılmış, türkülerin benzerlik ve farklılıkları belirlenmiştir. Bu bağlamda türkülerden elde edilen etnomüzikal kodlar çerçevesinde çocuk gelin gerçeğinin kadın ağzı yakarış/ çaresizlik konulu türkülerde; erkek ağzı aşk/sevda konulu türkülerde işlendiği, kimi kadın ağzı türkülerin erkek ağzı türkülerle, kimi erkek ağzı türkülerin de kadın ağzı türkülerle benzerlik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Çocuk Gelin, Türkü, Repertuvar, Toplumsal Rol

Kaynakça

• Avşar, S. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında tarihsel rollerini yitiren erkekliğin çöküşü: küllerinden “yeni erkek”liğin doğuşu. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 224-241.
• Aydemir, E. (2011). Evlilik mi evcilik mi? Erken ve zorla evlilikler: Çocuk gelinler. Ankara: USAK Yayınları.
• Bala. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/.
• Balaban Salı, J. (2018). 6. Ünite verilerin toplanması. İçinde A. Şimşek, (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (ss. 135-161). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bindik, S. (2012). Sosyolojik açıdan kadınlarda erken yaşta evlilik (Nevşehir ili Derinkuyu ilçesi örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Nevşehir.
• Buz, S. (2009). Feminist sosyal hizmet uygulaması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 53-65.
• Çapcıoğlu, İ., Çetin, K. (2020). Kavramsal olarak toplumsal cinsiyete kısa bir bakış. İçinde M. Talas, (Ed.), Toplumsal cinsiyet (ss. 3-25). Adıyaman: İksad Yayınevi.
• Çetin, M. (2020). Toplumsal bir gerçeklik olarak çocuk gelinler. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (15), 107-122.
• Daylak. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Doğan Göksel, P. (2018). Çocuk gelinlerin erken evlilik süreçleri ve erken evliliklerin önlenmesine ilişkin görüş ve düşüncelerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Manisa.
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Erdal, T. (2011). Erkek ağızlı türkülerde kadın imajı. Folklor/Edebiyat Dergisi, 17 (65), 37-52.
• Evgin, D., Caner, N., Küçük Öztürk, G., Calpbinici, P. (2018). Üniversite öğrencilerinin erken evlilik ve çocuk gelinler hakkındaki görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (55), 480-489.
• Evlenme İstatistikleri, 2002-2020. (2021, Temmuz). Dünya Nüfus Günü, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haber Bülteni, 37250. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2021-37250 Ferik. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Gezer Tuğrul, Y. (2018). Erken yaşta evlendirilen kadınların evlilik süreçleri, deneyimleri ve sonraki yaşamları üzerine nitel bir çalışma. Sosyoloji Notları, 2 (1), 2-38.
• Günindi Ersöz, A. (2010). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadına yönelik toplumsal cinsiyet rolleri. Gazi Türkiyat, 1 (6), 167-182.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması (TNSA). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara.
• Kara, N. (2006). Feminizm(ler)in toplumsal hareket olarak medyada yansıma(ma)sı. Küresel İletişim Dergisi, (1), 1-33.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
• Körpe. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https:// sozluk.gov.tr/
• Köseli, A., Çelik, K. (2020). Çocuk yaşta erken ve zorla evliliklerin sağlık riskleri ve sonuçlarına çok sektörlü yaklaşım. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), Ankara.
• Kutlu, A. (2020). Erken yaşta evlendirilen kadınların evlilik uyum düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 3 (1), 57-71.
• Naiman, J. (1988). Marksizim ve feminizm iki ayrı kuram. (S. Özkal Çev.). İstanbul: Amaç Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 1985).
• Önalan, U. (2021). Geleneksel Türk halk müziği eğitiminde âşıklık geleneğinin yer alma durumunun incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı, Erzurum.
• Öztürk, K. (2019). Şarkışla yöresi kadın ağzı türkü yakma ve söyleme gelenekleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik ve Sahne Sanatları Anabilim Dalı Performans Yüksek Lisans Programı, Ankara.
• Randolph, J. J. (2018). Tez yazımı için bir alanyazın taraması kılavuzu. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (2), 251-264.
• Sallan Gül, S., Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal bilimlerde içerik ve söylem analizi. [Özel Sayı 1], Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (42), 181-198.
• Sevim, A. (2005). Feminizm. İstanbul: İnsan Yayınları. Şad, S. N., Özer, N. ve Atli, A. (2019). Psikolojide tematik analizin kullanımı. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7 (2), 873-898.
• Taş, G. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: Kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3 (5), 163-175.
• UNICEF. (2021). Covid-19: Çocuk yaşta evliliklerin önlenmesinde kaydedilen ilerlemeye bir tehdit. COVID-19: A Threat To Progress Against Child Marriage, New York.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Wells, C. (1972). Sosyal antropoloji açısından insan ve dünyası. (E. Onur Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi. (Orijinal yayın tarihi, 1971).
• Yiğit, T. (2017). Erken evlilik sonrası ‘imkansız’ bir yaşam. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (41), 134-151.