Allah - İnsan İletişimi Açısından Vahiy

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 347 - 372, 31.12.2018

Mehmet Akif Ceyhan

https://doi.org/10.18317/kaderdergi.455271

Cited By: 3

Öz

            ÖZ

Vahiy olgusu, sadece İslam dininin değil, İbrahimî dinlerin en temel meselesidir. Dinin temelini oluşturan vahiy, esasen farklı bir ontolojik alandan yani Allah’tan, farklı bir ontolojik varlık aracılığı ile farklı bir ontolojik alana yani peygambere yapılan bildirimin adıdır. Vahiy, ilk insana iletilen mesajla, beşeriyetin gündemine girmiştir. İlk insanla vahiy yoluyla kurulan bu iletişim, Allah’ın gerekli gördüğü zamanlarda gönderdiği elçiler aracılığı ile kelama dayalı olarak devam edegelmiştir.

            Vahiy olayının irdelenmesinde Şûrâ suresinin 51. ayetinin eksen alınmasının uygun olduğu görülmektedir. Söz konusu ayet ekseninde, Yüce Allah’ın yeryüzündeki beşeri ilişkiye müdahalesinin, tekvini ve teklifi vahiy olarak iki ana başlıkta ele alınması gerekmektedir. Tekvini vahiy yani doğrudan vahiy, Yüce Allah’ın takdiri, yaratması, fıtratın tasarlanması,  düzenlenmesi ve ilham olarak gerçekleşmektedir. Teklifi vahiy ise kelama ilişkin bilişsel vahiydir. Teklifi vahyin, Yüce Allah’ın mesajını perde arkasından - ki bu sadece Hz. Musa’ya özgüdür - ve elçileri Cibril ve Peygamberler vasıtasıyla muhatap olarak tüm insanlara göndermesi olarak anlaşılması gerekmektedir.

Anahtar Kavramlar: Allah, Vahiy, Peygamber, Cibril, İnsan, Elçi, İletişim, Levh-i Mahfuz.

ABSTRACT

(REVELATION IN TERMS OF ALLAH – HUMAN COMMUNICATION)

            The phenomenon of divine revelation is not only one of the fundamental issues of Islam but also of the other Abrahamic religions. The divine revelation underlies the religion, and essentially is the name of revelation which comes from a different ontological sphere, the God, via a different ontological creature, to a different ontological sphere, the prophet. The divine revelation came in the sight of humanity with the first message given to first human. This communication created with first human via the divine revelation had continued through the medium of messengers, which the God had sent when they were needed.

            When
analyzing the divine revelation, it is only proper to determine Shûrâ/51 as the
axis. In accordance with aforementioned verse, the divine intervention to earth
should be approached in two main aspects; takwini and taklifi. Takwini, aka
direct divine revelation, occurs as judgment and creation of the God, Him
designing and organizing the nature, and inspiration. As for taklifi divine
revelation, it is the cognitive revelation related with kalam. Taklifi
revelation is understood as the message of the God to all humanbeings, which is
either transmitted from behind the curtain –pertains to Prophet Moses- or via
His messengers Gabriel and Prophets.

Allah, Revelation, Messenger, Gabriel, Human, Delegate, Communication, Lawh-i Mahfuz.Keywords:

 

Anahtar Kelimeler

Vahiy, Allah, İnsan, Elçi, Cibril, Peygamber

Kaynakça

• Abdullah b. Ahmed Kadı Abdülcabbar, el-Muhît bi’t-Teklîf, (Mısır, trs.)
• Abdullah b. Ahmed Kadı Abdülcabbar, Muğni, (Kahire: 1965)
• Abdullah b. Ömer Ebu’l-Berekât en-Nesefî,, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’y-Te’vîl, (Beyrut: 1989)
• Abdurrahman İbnü’l-Cevzî, Zâdu’l Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, (Beyrut: 1984)
• Abdülgaffar Aslan, Kur’an’da Vahiy, (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000)
• Abdülkerim Kuşeyri, Letaifü’l-İşarat, çev. Mehmet Yalar, (İstanbul: trs. )
• Ahmet Akbulut, Nübüvvet Meselesi Üzerine, (Ankara: Birleşik Yayınları, 1992)
• Ahmet Akbulut, “Kelâm’da Vahiy”, İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy, Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk, (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5
• Bedruddîn Ebû Muhammed Aynî, Umdetu’l - Kârî şerhu Sahihi’l-Buhari, (Kahire; trs,)
• Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekir es-Suyutî, el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’an, (Kahire: 1376/1957)
• Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail el-Buhârî,, el-Câmiu’s-Sahih, (İstanbul: 1981).
• Ebu Abdullah Bedrettin Muhammed ez-Zerkeşî, el-Burhan fi Ulumi’l-Kur’an, (Beyrut: Dâru’l-Marife, tsz.)
• Ebu Abdullah Bedrettin Muhammed ez-Zerkeşî, Bahru’l-Muhit, (Kuveyt: 1992)
• Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed Kurtubi, el-Câmi li-Ahkâmi’l-Kur’an, (Beyrut: trs.)
• Ebu Bekr Ahmed b. Musa Beyhâkî, el-Esmâ ve’s-Sıfât, (Beyrut: trs.)
• Ebu Bekr Muhammed b. El-Hasen en-Nisburi İbn Furek, Mucerredu’l Makalati’s Seyh Ebi’l Hasan el-Eşari, nşr. D. Gimaret, (Beyrut: 1987)
• Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmiu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, (Beyrut: 1978)
• Ebu Mansur el-Maturidi, Kitâbu’t-Tevhid, (Ankara: TDV Yayınları, 2002)
• Ebu Mansur el-Maturidi, Tevilâtu Ehl-i Sünne, nşr. Fâtıma Yusuf el-Hıyemî, (Beyrut: trs.)
• Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed İbn Abdülber, et-Temhîd, thk. M. Ahmed Alevî – M. Abdülkebir el-Bekrî, (Mağrib: 1982)
• Ebu Zeyd Veliyyüddin Abdurrahman İbn Haldun, Mukaddime, çev. Zakir Kadiri Ugan, (Ankara: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kültür eserleri dizisi, 1986)
• Ebu’l Huseyn Müslim b. Haccâc el-Müslim, Sahihu Müslim, (İstanbul: 1982)
• Ebu’l-Fadl Şahabuddîn Muhammed el-Bağdâdî Alûsî, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’il Mesânî, (Beyrut: trs.)
• Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi Mansur Muhammed Maverdi, İ’lamu’n-Nubuvve, (Beyrut:1986)
• Ebu’l-Hüseyn Ahmed İbn Faris, Mû’cemu Mekâyisi’l-Luğa,Mısır: 1969)
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır,, Hak Dini Kur’an Dili, (İstanbul: 1960)
• Ersan Özten, Peygamberlerin Gaybı Bilme İmkanı, (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009)
• es-Seyyid eş-Şerif Cürcânî, et-Ta’rîfat, (Beyrut: 1987)
• Fahreddin Razi,, Mefatihu’l-Gayb, (İstanbul: trs.)
• Fazlur Rahman, Ana Konularıyla Kuran, çev. Alparslan Açıkgenç, (Ankara: 1987)
• Halis Albayrak, “Kur’an’da Vahiy”, İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy, Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk, (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5
• Hayati Hökelekli, “Fıtrat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları) 13
• Hüseyin Aydın, İlim, Felsefe ve Din Açısından Yaratılış ve Gayelik, (Ankara: DİB Yayınları, 1991)
• İbn Hacer el-Askalani, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahihi'l-Buhari, (İstanbul: Trs.)
• İbn Kesir, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, (Beyrut: trs.)
• İbn Manzur, Lisanü’l Arab, (Beyrut: 1956)
• İbrahim Agah Çubukçu, İslam Felsefesinde Allah’ın Varlığının Delilleri, (Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1978)
• Mecdüddin Muhammed b. Yakup el-Firuzâbâdî, el-Kâmûsü’l-muhît, (Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993)
• Mehmet Sofuoğlu, Tefsire Giriş, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981)
• Mennânü’l-Kettân, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’an, (Beyrut: 1987)
• Muhammed Abdulazim Zürkânî, Menâhilu’l ‘İrfân fi ‘Ulûmi’l-Kur’an, (Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1943)
• Muhammed b. Ömer ez-Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fi Vucûbi’t-Te’vîl, (Beyrut: 1977)
• Muhammed Fuad Abdulbaki, el-Mucemü’l-Müfehres lielfazı’l-Kur’ani’l-Kerim, (Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, trs.)
• Muhammed Reşid Rıza, el- Vahyü’l-Muhammedî, (Mısır, 1380/1960)
• Muhammed Reşid Rıza, Tefsîru’l Kur’ani’l Kerim, (Mısır: Menar matbaası, 1353)
• Muhammed Tahir İbn Aşûr, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, (yy., trs.)
• Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Özer el-Kadî Beyzavi,, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t Te’vîl, (İstanbul: 1296)
• Nasr Hamid Ebû Zeyd, İlahi Hitabın Tabiatı, terc.: M. E. Maşalı, (Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001)
• Nasr Hamid Ebû Zeyd, “Vahyin Mahiyeti ve Kültürel Altyapısı”, çev. Mehmet Emin Maşalı, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/6 (1994)
• Necati Akder, “Vahyin Metafizik Temeli”, İslam Mecmuası, III, (1958)
• Nureddîn es-Sabûnî, el-Bidâye fî usûli’d-dîn, nşr. Bekir Topaloğlu, Mâtürîdîyye Akaidi içinde, (Ankara: DİB Yayınları, 1995)
• Ragıb el-İsfehani, ez-Zerîatü ilâ mekârimi’ş-şerîa, thk.: Tâhâ Abdurrauf Sa’d, (Kahire: Mektebetü’l-Külliyyati’l-Ezheriyye, 1973)
• Ragıb el-İsfehani, Müfredât, (İstanbul: 1986)
• Recep Kılıç, Modern Batı Düşüncesinde Vahiy, (Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2002)
• Recep Kılıç, “Modern Tartışmaların Işığında İslam Vahyi”, İslam ve Hıristiyanlık’ta Vahiy, Editör: Richard Heinzmann ve Mualla Selçuk, (München: Verlag W. Kohlhammer, 2009) 5
• Sa’duddîn Taftazâni, Şerhu’l-Akaid, çev. Süleyman Uludağ, (İstanbul: 1991)
• Süleyman Ateş, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, (İstanbul: Yeni Ufuk Neşriyat, 1988)
• Süleyman Gümrükçüoğlu, “Kur’an’da Allah ve İnsan Arasındaki İletişim Kodları”, The Journalof Academic Social Science Studies, VI, (Nisan 2013)
• Süleyman Uludağ, İslam’da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler, (İstanbul: 1992)
• Şaban Ali Düzgün, Varlık ve Bilgi, (Ankara: Beyaz Kule Yayınları, 2008)
• Şaban Ali Düzgün, “Kur’an’ın Oluşumu (Vahiy Süreci)”, Kelâm Araştırmaları 5/2, (2007) Şemsu’d-Din Muhammed ibn Yusuf ibn Ali el-Kirmânî, el-Kevâkibu’d-Derârî fi Şerhi Sahihi’l Buharî, (Beyrut: 1401/1981)
• Şemsu’d-Din Muhammed ibn Yusuf ibn Ali el-Kirmânî, Sahihü’l-Buhari bi-Şerhi’l-Kirmani, (Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1981)
• Şeyhu’l-İslam Ahmed b. Abdülhalim İbn Teymiyye, Kitabü’n-Nübüvvat, (Beyrut: 1982)
• Şihâbuddîn Ebu’l-Abbas Ahmed b. Ebî Bekr el-Kastallânî, İrşâdü’s-Sârî li Şerhi Sahihi’l Buhari, (Beyrut: trs.)
• Toshihiko Izutsu, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, (İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 2009)
• Wensinck, A. J., “Levh”, MEB İslam Ansiklopedisi , (İstanbul: Maarif Basımevi, 1957), VII
• Yusuf Şevki Yavuz –Zeki Ünal, “Cebrâil” , Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 1993), 7
• Zeki Duman, “Vahy Olayı ve Vahy-Peygamber İlişkisi” Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi IX, (1996)