Is Monotheism the Root Cause of the Ecological Crisis? Ecofeminist Conceptions of the God-Universe Relationship

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 1, 301 - 319, 30.06.2023

Sevcan Öztürk

https://doi.org/10.18317/kaderdergi.1255426

Cited By: 1

Öz

This article takes as its basis the claim that the root cause of the ecological crisis is based on theological reasons, especially the monotheistic conception of God in traditional Christianity. The article aims to evaluate the claim that the monotheist understanding of the God-universe relationship is the main cause of the ecological crisis, in the context of ecofeminism, which is one of the leading representatives of this claim. In the literature, which includes examining the ecological crisis with its theological dimensions, many studies evaluate the relationship between human beings and nature. In addition, some studies deal with the subject within the framework of the relationship between God and the universe, albeit relatively few. An important part of them consists of the studies done by ecofeminist theologians. The most distinctive feature of these studies is the critical attitude of ecofeminist theologians against traditional monotheism concerning the ecological crisis. At the center of the criticism is the emphasis on power and absolute transcendence among the attributes of God in the monotheist conception of God. According to ecofeminist theologians, the monotheist conception, which is claimed to represent the dominant understanding of God, especially in Western Christianity, supports a hierarchical God and universe relationship as a result of the application of the dualist perspective in explaining reality. In this hierarchical structure, God is portrayed as a being outside and beyond this world, who legitimizes power relations and enables the weak to be oppressed, therefore, the monotheistic God concept is strongly criticized by ecofeminist theologians. On the other hand, ecofeminist theologians propose pantheist and panentheist God conceptions, which are defended by two pioneer ecofeminist theologians Rosemary R. Ruether and Sally McFague, respectively, as an alternative to the traditional monotheist conception of God. In this study, in line with the mentioned purpose of the study, pantheist and panentheist interpretations proposed by ecofeminist theology and prominent among the God and universe relationship approaches in contemporary Christian philosophical theology are discussed in the context of ecological crisis. In this framework, this study evaluates some of the problems that arise in the application of ecofeminist discourse to the field of theology in terms of alternative God conceptions put forward by ecofeminist theologians. Based on this background, the study includes four chapters. First, the dimensions of the relationship between ecofeminism and theology have been revealed. Then, the main arguments of ecofeminist theology in its critique of the monotheist conception of God are evaluated. Then, pantheist and panentheist conceptions, the alternative God conceptions offered by ecofeminist theology against monotheism, are discussed. Finally, within the framework of the arguments it has put forward, an evaluation of ecofeminist theology and conceptions of God has been made in terms of contextual and methodological aspects.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of religion, Ecotheology, Ecofeminism, Pantheism, Panentheism, Ecological crisis, Monotheism

Ekolojik Krizin Sorumlusu Monoteizm mi? Tanrı-Alem İlişkisinin Ekofeminist Tasavvurları

Öz

Bu makale, ekolojik krizinin kökeninin teolojik nedenlere, özellikle de Hıristiyanlığın geleneksel monoteist Tanrı tasavvuruna dayandığı iddiasından hareket etmektedir. Makalenin amacı, monoteist Tanrı tasavvurunun ortaya koyduğu Tanrı ve alem ilişkisi anlayışının ekolojik krizin temel sebebi olduğu suçlamasını, bunun önde gelen temsilcilerinden olan ekofeminist teolojinin argümanları çerçevesinde değerlendirmektir. Ekolojik krizin teolojik boyutları ile incelenmesini içeren literatürde konuyu insan ve doğa ilişkisi boyutuyla değerlendiren çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, nispeten az sayıda da olsa, konuyu Tanrı ve alem ilişkisi çerçevesinde ele alan çalışmalar da bulunmaktadır. Bunların önemli bir kısmı ekofeminist teologların ortaya koyduğu çalışmalardan oluşmaktadır. Bu çalışmaların en belirgin ortak özelliği, ekolojik krizle ilişkili olarak geleneksel monoteist Tanrı tasavvuru karşısında ekofeminist teologların ortaya koydukları eleştirel tavırdır. Eleştirilerin merkezinde monoteist Tanrı tasavvurunun Tanrı’nın birliğine değil; Tanrı’nın sıfatları arasında mutlak güce ve mutlak aşkınlığa yaptığı vurgu yer almaktadır. Özellikle Batı Hıristiyanlığında hâkim Tanrı anlayışını temsil ettiği iddia edilen monoteist tasavvur, ekofeminist teologlara göre, gerçekliği açıklamada düalist bakış açısının da uygulanması neticesinde hiyerarşik bir Tanrı-alem ilişkisini desteklemektedir. Tanrı, güç ilişkilerini meşru hale getiren ve zayıf olanın ezilmesini mümkün kılan, bu dünyanın dışında ve bu dünyayı aşan bir varlık olarak tasvir edilmektedir ve monoteist Tanrı tasavvuru, bu sebeple, ekofeminist teologlar tarafından eleştirilmektedir. Ekofeminist teologlar, geleneksel monoteist Tanrı tasavvuruna alternatif olarak iki öncü ekofeminist teolog Rosemary R. Ruether ve Sally McFague’nün sırasıyla savunduğu panteist ve panenteist Tanrı tasavvurlarını önermektedirler. Çalışmanın bahsi geçen amacı doğrultusunda, ekofeminist teolojinin önerdiği ve çağdaş Hıristiyan felsefi teolojisinde Tanrı-alem ilişkisi yaklaşımları arasında öne çıkan panteist ve panenteist yorumlar ekolojik kriz bağlamında ele alınmaktadır. Ekofeminist söylemin teoloji alanına uygulanmasında ortaya çıkan bazı problemler ekofeminist teologların öne sürdükleri alternatif Tanrı tasavvurları açısından değerlendirilmektedir. Çalışma dört bölüm içermektedir. Öncelikle ekofeminizm akımının teoloji ile ilişkisinin boyutları ortaya koyulmuştur. Sonra ekofeminist teolojinin monoteist Tanrı tasavvuruna yönelik eleştirisinde ortaya koyduğu temel argümanları tartışılmıştır. Daha sonra ekofeminist teolojinin monoteizm karşısında sunduğu alternatif Tanrı tasavvurları olan panteist ve panenteist tasavvurlar ele alınmıştır. Son olarak ise ortaya koymuş olduğu argümanlar çerçevesinde ekofeminist teolojinin ve Tanrı tasavvurlarının içeriksel ve metodolojik açılardan bir değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din felsefesi, Ekoteoloji, Ekofeminizm, Panteizm, Panenteizm, Ekolojik kriz, Monoteizm

Kaynakça

• Akay Dağ, Esra. “Ötekinin Ötekisi: Hristiyan Feminist Dinler Teolojileri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/2 (2020), 871-902.
• Case-Winters, Anna. Reconstructing a Christian Theology of Nature: Down to Earth. Cornwall: Ashgate, 2007.
• Culp, John. “Panentheism”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. ed. Edward N. Zalta, Uri Nodelman. https://plato.stanford.edu/entries/panentheism/ (erişim: 20 Mayıs 2023).
• Deane-Drummond, Celia. Gaia and Green Ethics: Implications of Ecological Theology. Nottingham: Grove Brooks Limited, 1993.
• Eaton, Heather. “Ecofeminist Theologies in the Age of Climate Crisis”. Feminist Theology 29/3 (2021), 209-219.
• Göcke, Benedikt Paul. “Panentheism and Classical Theism”, Sophia 52 (2013), 61-75.
• Gündoğan, Saim. “Din Felsefesi Açısından Doğa ile Bütünleşmek: Doğa ve Ekolojik Bilincin Oluşumuna Dair Bir İnceleme”. On Dokuz Masyıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2022), 9-32.
• Hector, Kevin W. “Dialectical or Crisis Theology”. The Encyclopedia of Christian Civilization I. ed. George Thomas Kurian. West Sussex: Wiley Blackwell, 2011.
• Howell, Nancy R. “Ecofeminism: What One Needs to Know”. Zygon 32/2 (1997), 231-241.
• Kearns, Laurel. “The Context of Ecotheology”. The Blackwell Companion to the Modern Theology. ed. Gareth Jones. 466-484. Oxford: Blackwell Publishing, 2004.
• Kureethadam, Joshtrom Isaac. The Philosophical Roots of the Ecological Crisis: Descartes and the Modern Worldview. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2017.
• Lovelock, James. The Ages of Gaia: A Biography of Our Living Earth. Oxford: Oxford University Press, 1990.
• McFague, Sally. “An Earthly Theological Agenda”. Readings in Ecology and Feminist Theology. ed. Mary H. Mackinnon – Mony McIntyre. 327-333. Kansas City: Sheed & Ward, 1995.
• McFague, Sally. The Body of God: An Ecological Theology. Minneapolis: Fortress Press, 1993.
• Mirsadri, Saida. “Iqbal’s Process Worldview: Toward a New Islamic Understanding of the Divine Action”. Divine Action: Challenges for Muslim and Christian Theology. ed. John Sanders, Klaus von Stosch. 113-130. Paderborn: Brill Schöning, 2022.
• Moody, Linda A. Women Encounter God: Theology Across the Boundaries of Difference. New York: Orbis Books, 1996.
• Ruether, Rosemary Radford. “Ecofeminism – The Challenge to Theology”. DEP Deportate, Esuli, Profughe 20 (2012), 22-33.
• Ruether, Rosemary Radford. Gaia and God: An Ecofeminist Theology of Earth Healing. San Francisco: Harper, 1994.
• Ruether, Rosemary Radford. Sexism and God-Talk: Toward a Feminist Theology. Boston: Beacon Press, 1983.
• Ruether, Rosemary Radford. “The Emergence of Christian Feminist Theology”. The Cambridge Companion to Feminist Theology. ed. Susan Frank Parsons. 3-22. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
• Santmire, Paul H. “Ecology, Justice and Theology beyond the Preliminary Skirmishes”. Readings in Ecology and Feminist Theology. ed. Mary H. Mackinnon – Mony McIntyre. 56-62. Kansas City: Sheed & Ward, 1995.
• Toynbee, Arnold. “The Religious Background of the Present Environmental Crisis”. International Journal of Environmental Studies 3 (1972), 141-146.
• Türk, Seçil Mine. “Ekofeminizm ve Dualizm Fikri”. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) 24 (2017), 377-392.
• Warren, Karen. “Feminism and Ecology: Making Connections”, Readings in Ecology and Feminist Theology. ed. Mary H. Mackinnon – Mony McIntyre. 105-123. Kansas City: Sheed & Ward, 1995.
• White, Lynn. “The Historical Roots of Our Ecological Crisis”. Science 155/3767 (1967), 1203-1207.
• Williams, Delores. “The Color of Feminism”. Christianity and Crisis 45 (1985), 164-165.