Bağlantıları Haritalandırmak: Geç Dönem Osmanlı İstanbul’unda Yaşayan Müzisyenlerin Ağ Analiz Yöntemiyle İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 6, 131 - 147, 15.10.2023

Onur Öner

https://doi.org/10.54462/kadim.1323438

Öz

Bu çalışma, geç dönem Osmanlı İstanbul’unda yaşamış olan müzisyenlerin sosyal ağları üzerine yoğunlaşmaktadır. “Ağ toplumu” kavramı toplumları süregiden ilişkiler ve etkileşimler içerisinde tanımlarken, bireyler arasındaki sosyal bağ ve bağlantıları öncelemektedir. İlişki ağlarını görselleştirmek için geliştirilen programlardan birisi de Gephi’dir. Gephi, farklı algoritmalar eşliğinde müzisyen ağlarının farklı biçimlerde görselleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu makale, müziğe dair bilginin hocadan öğrenciye iletimine ve müzisyenler arasında nasıl dolaştığına dair etkili görsel tasarımlar geliştirmektedir. Bununla birlikte, ağ içerisinde bulunan etkin ve izole durumdaki müzisyenler ile oluşan alt kümelerin birbirleriyle olan etkileşimlerine dair yeni argümanlara da kapı aralamaktadır. Bu çalışma, geç dönem Osmanlı İstanbul’unda yaşayan müzisyenler hakkında yeni bir bakış açısı önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı/Türk Müziği Çalışmaları, Osmanlı Şehir Tarihi, İstanbul, Sosyal Ağ Analizleri, Dijital Beşerî Bilimler

Mapping the Links: Network Perspectives on Musician Communities of Late Ottoman Istanbul

Öz

The core idea of this paper is to represent the social networks of musicians, which lived in late Ottoman Istanbul. The networked society, as a social term, aims to depict communities in ongoing interactions and hence gives prominence to ties and connections between members of the society in question. To digitally visualize those links, there are innovative devices such as Gephi software. Through various algorithms, the program converts the relational database of musicians and digitally visualizes this database in many different forms. The powerful layouts offer compelling evidence of the channels of musical knowledge that were transmitted from masters to disciples as well as between musicians. Moreover, the visual depiction of musician networks would permit us to interpret the influential, isolated musicians and the interactions between the main and the sub-clusters in the whole network. This paper offers an innovative approach to the musician communities of late Ottoman Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Ottoman/Turkish Music History, Ottoman Urban History, Istanbul, Social Network Analysis (SNA), Digital Humanities

Kaynakça

• Ahnert Ruth, and Sebastian E. Ahnert, “Protestant Letter Networks in the Reign of Mary I: A Quantitative Approach”. ELH 82/1 (Spring 2015), 1-33.
• Behar, Cem. Musıkiden Müziğe: Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Ergun, Sadettin Nüzhet. Türk Musikisi Antolojisi: Dinî Eserler. 2 Vol. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1943.
• Ezgi, Doktor Suphi. Nazarî ve Amelî Türk Musikisi. 5 Vols. İstanbul: İstanbul Konservatuarı Yayını, 1933-1953.
• Grandjean, Martin. “Archives Distant Reading: Mapping the Activity of the League of Nations’ Intellectual Cooperation”. Proceedings of the Digital Humanities 2016, Conference organized by Jagiellonian University and Pedagogical University, Kraków, Poland, 531-534.
• Güçtekin, Nuri. “İsmail Hakkı Bey ve Osmanlı Devleti’nde İlk Özel Mûsikî Okulu: Mûsikî-i Osmanî Mektebi (1910-1920)”. Rast Müzikoloji Dergisi 2/2 (2014), 1-18.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. Hoş Sadâ: Son Asır Türk Musıkişinasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1958.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. Son Asır Türk Şairleri. 1 Vol, edited by Müjgan Cunbur, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 1999.
• Knox, Hannah, Mike Savage and Penny Harvey. “Social Networks and the Study of Relation: Networks as Method, Metaphor and Form”. Economy and Society, 35/1 (2006), 113-140.
• Kydros, Dimitrios and Anastasios Anastasiadis. “Social Network Analysis in Literature: The Case of The Great Eastern”. Proceedings of the 5th European Congress of Modern Greek Studies of the European Society of Modern Greek Studies 4 (2015), 681-702.
• Küçük, Sezai. Mevlevîliğin Son Yüzyılı. İstanbul: Simurg, 2003.
• Francesca Mazzili. “A Decade of Network Studies on Religion in the Pre-Roman and Roman Periods”, Networks as Resources for Ancient Communities. Edited by Raffaella da Vela, Mariachiara Franceschini & Francesca Mazzilli, Tübingen: Tübingen University Press, 2023, 165-183.
• Newman, M. E. J.. Networks: An Introduction. New York: Oxford University Press, 2010.
• Oransay, Gültekin. “Cumhuriyetin İlk Elli Yılında Geleneksel Sanat Musikimiz”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları 117 (1973), 243-255.
• Öner, Onur. A Collective Biography Study of Musicians: Patterns, Networks and Music as a ‘Profession’ in the Late Ottoman Era and the Early Republican Years in Istanbul. İstanbul: Şehir University, PhD dissertation, 2019.
• Öner, Onur. “Music in Early Twentieth Century Istanbul: Reconsidering the Role of Private Music Schools”. Archiv Orientální (ArOr) 89/1 (2021), 63-84.
• Prell, Christina. Social Network Analysis: History, Theory & Methodology. London: SAGE Publications, 2012.
• Rona, Mustafa. 50 Yıllık Türk Musıkisi: Bestekârları, Besteleri Güftelerile. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1960.
• Serin, Muhittin. Kemal Batanay. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2006.
• Yekta, Rauf. Esatiz-i Elhân: Hoca Zekai Dede Efendi. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1318.
• Yekta, Rauf. Dede Efendi. İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası, 1340.
• Yekta, Rauf. Zekaizâde Ahmet Bey, Ali Rifat Çağatay. Mevlevi Ayinleri XXXII. İstanbul: İstanbul Konservatuarı Neşriyatı, 1934.
• Vizualizing Historical Networks, Centre for History and Economics, Harvard University, http://histecon.fas.harvard.edu/visualizing/index.html (accessed on 4 May 2023).
• Mapping the Republic of Letters, Stanford Humanities Centre, Stanford University, http://republicofletters.stanford.edu/casestudies/voltairepub.html (accessed on 10 April 2023).