Zilhicce Ayı Orucu ile İlgili Rivayetlerin Tahlili

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 111 - 137, 30.12.2022

Hüsamettin Kaya

https://doi.org/10.55805/kadimsbd.1193138

Öz

Bu çalışmada, Hz. Peygamber’in zilhicce ayının ilk dokuz gününde oruç tuttuğuna dair rivayetler ele alınmıştır. Ele alınan bu rivayetler mühtevaları itibari ile üç grupta incelenmiştir. Birinci gurp hadisi, Hz. Aişe > Esved > İbrahim tarikiyle nakledilen“Hz. Peygamber’in zilhiccenin ilk on gününde oruç tuttuğunu hiç görmedim.” rivayeti oluşturmaktadır. İkinci grupta ise Hz. Peygamber’in bazı eşleri >Hüneyde b. Halid’in eşi > Hüneyde b. Halid ve Muaz b. Muaz > İbn Avn olmak üzere iki farklı tarikile nakledilen “Resulüllah (s.a.v) zilhicce ayında dokuz gün, aşure günü, her aydan üç gün, Pazertesi ve Perşembe günleri oruç tutardı.” hadisi değerlendirilmiştir. Üçüncü grupta da Ebu Hüreyre > Said b. Musayyeb > Kâtade ve Hasan > Hişam > Süleyman > Cafer kanalları olmak üzere farklı iki tarikle rivayet edilen “Allah Teala’nın yanında zilhiccenin ilk on gününde yapılan ibadet kadar değerli hiçbir gün yoktur. Bu günlerde tutulan bir günlük oruç bir seneye ve içinde kadir gecesi olan bir geceye denktir” hadisi ele alınmıştır. Dolayısıyla tutarlı bir neticeye ulaşabilmek için öncelikle bahsi geçen konuya dair bütün rivayetler bir araya getirilip değerlendirilmiştir. Rivayetler arasında anlam bakımından var olan çelişçiler izah edilmiş ve sahih tarikler dikkate alınarak zilhicce ayı orucuna ilişkin ortak bit metne ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Hadis, İsnad, Metin, oruç, Zilhicce

Kaynakça

• Azimabadi, Ebu Tayyib Şemsülhak. Avnu’l-Mabud Şerhu Süneni Ebu Davud. Beyrut: Darü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• Bâcî, Ebu’l-Velîd Süleyman b. Halef. et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh limen Harrece anhu’l-Buhârî fi’l-Câmi’i’s-Sahîh, Thk. Ahmed Lebzar Fas: 1991.
• Bağdâdî, Ebu Bekr Ahmed b. Ali el-Hatîb. Târîhu Bağdâd. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2011.
• Beyhaki, Ahmed b. Hüseyin. Şu’abü’l-İmân, thk. Muhammed Said ez-Zağlül. Beyrut: Darü’l-kutubi’l-İlmiyye, 1410.
• Buhârî, Muhammed b.İsmail. el-Cami’us-Sahihu’l-Mühtesar, tkh. Mustafa Dibbağ. Beyrut: Tevkü’n-necat, 1987.
• ................. et-Târîhu’l-Kebîr. Beyrut: Dar’ül-Fiker, tarihsiz.
• Ebû Dâvud, Suleyman b. Eş’as es-Sicistanî. Sünen. Riyad: Beyt’ül Efkar’üd- Devliyye, 1420/1999.
• Enîs, Ferîha. Esmâ’ü’l-Eşhür Ve’l-‘Aded Ve’l-Eyyâm Ve Tefsîru Me’ânîhâ. Trablus: 1988.
• El-Ferrâ, Yahyâ b. Ziyâd. el-Eyyâm ve’l-Leyâlî ve’ş-Şühûr, nşr. İbrâhim el-Ebyârî. Kahire 1400/1980.
• İbn Âdiyy, Ebu Ahmed Abdillah. el-Kâmil fî Du’afâi’r-Ricâl, Thk., Yahya Muhtar Gazzavî. Beyrut: Daru’l-Fiker, 1998.
• İbn Ca’d, Ebu’l-Hasan Ali b. Ca’d b. Ubeyd el-Cevheri. el-Müsned, tkh. Abdulmehdi b. Abdulkadir b. Abdulhadi. Kuveyt: mektebetü’l-Felah, 1405/1985.
• İbn Ebü’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd el-Kureşî el-Bağdâdî. Fazlü ‘Aşri Zi’l-Hicce, nşr. Meş‘al b. Bânî el-Cibrîn el-Matîrî. Beyrut: 2011.
• İbn Ebî Hatim, Ebu Muhammed Abdirrahman. Cerh ve’t-Ta’dîl. Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1952.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzibu't-Tehzib. Beyrut: Daru İhyâi't-Turasi'l-Arabi, 1993.
• ………………. Takrîbu’t-Tehzîb, Thk., Muhammed Avvâme. Suriye: Dâru’r-Reşîd, 1986.
• Ibn Hanbel, Ahmed. Müsned, thk. Şuâyb Arnavutî. Beyrut: el-Müessesetü’r-Risale, 1995/1416.
• İbn Hemmam, Ebu Bekr Abdurrahman b. Hemmam es-Sen’ani. el-Musannef, tkh. Habibü’r-Rahman ek-A’zami. Beyrut: Mektebetu’l-islamiyye, 1403.
• İbn Huzeyme, Ebu Bekir, Muhammed b. İshak b. Huzeyme en-Nisaburî. es-Sahih. Beyrut: Mektebetü’l-islamiyye, 1970.
• İbn Nâsırüddin ed-Dımaşki. Fazlü ‘Aşri Zi’l-Hicce Ve Yevmi ‘Arefe, nşr. Râşid b. Âmir el-Gufeylî. Riyad 1422/2002.
• İbn Hibban, Muhammed b. Hibban b. Ahmed b. Hibban Ebu Hatim et-Temimi. es-Sahih, trt. İbn Balaban, thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1414/1993. …………..es-Sikât, Thk., es-Seyyid Şerefuddin Ahmed. Beyrut: Daru’l-Fiker, 1975.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed el-Kazvini. Sünen, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrut: Daru’l-İhya’ül-Kutub’il-Arabiyeti, tarihsiz. İbn Sa’d, Ebu Abdillah Muhammed. Tabakâtu’l-Kübrâ. İstanbul: Siyer yayınları, 2014.
• İbn Ebî Şeybe, Ebubekir Abdullah b. Muhammed. el-Musannef, thk. Muhammed Âvvame. Cidde: Daru’l-Kible, 2006/1428.
• İbn Rahuye, İshak b. İbrahim b. Mahled el-Hanzelî el-Mervezi. el-Müsned, thk. Abdulğafur Abdulhak. Medine: Mektebetü’l-İman, 1412/1991.
• İclî, Ahmed b. Abdillah b. Salih Ebu’l-Hasan. Ma’rifet’üs-sikat, thk. Abdulâlim Abdulâzim el-Büstavi. Medine, 1405/1985.
• Kaya, Hüsamettin. “Kulun Kıyamet Günü Hesaba Çekileceği İlk Ameli Namazdır” Hadisinin İsnad ve Metin Açısından Değerlendirmesi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Makrizi, Takyuddin Ahmed b. Ali. el-Muhtesar el-Kamil fi’d-Duafa, thk. Eymen b. Arif ed-Dimeşki. Kahire: Mektebetü’s-sünne, 1415/1994.
• Mizzî, Yûsuf b. ez-Zekî Abdurrahman Ebu’l-Haccâc. Tehzîbu’l-Kemâl, Thk., Beşşâr Avvâd Ma’ruf. , Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1980.
• Mûbarekfurî, Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahim Ebu Âla. Tühfetü’l-Ahvazi bi Şerhi Camii’t-Tirmizî. Beyrut: Darü’l-Kutubi’l-İlmiyye, tarihsiz.
• Müslim, İbn Haccâc. Sahihu’l-Müslim, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrut: Daru’t-Turasu’l-Arabiyye, tsz.
• Nesaî, Ahmed b. Şuayb Ebu Abdirrahman. es-Sünenu’l-Kubrâ, Thk., Abdulğaffâr Süleyman el-Bendârî – Seyyid Kesrevî Hasan. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1991.
• …………. ed-Du’afa ve’l-Metrukîn. Beyrut: Müessesetü’l-Kutubi’s-Sekafiyye, 1405/1985.
• Nevevî, Ebu Zekeriyya Muhyiddin b. Şeref. Tehzîbu’l-Esma ve’l-Lugât, Beyrut: 1996.
• ………….. el-Minhac fi Şerhi Müslim İbn Heccac. Ezher: 1348/1929.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü’l-Etvar Münteka’l-Ahyar. İdaretü’t-Tabaati’n-Muniriyye, yer ve tarihsiz, ………….. . Fethu’l-Kadî. şamile, yer ve tarihsiz.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. Fazlü ‘Aşri Zi’l-Hicce, nşr. Ammâr b. Saîd el-Cezâirî. Amman: 1429/2008.
• Tebrîzî, Şeyh Veliyuddin Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Hatib el-Âmiri. Mişkatü’-Mesabih. Beyrut: 1979.
• Tirmîzî, Ebu İsa Muhammed b. İsa. Sünen. İstanbul., Çağrı yay. 1992.
• Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tezkiretu’l-Huffâz. Beyrut: 1998.
• ………………. el-Muğnî fi’d-Du’afâ. Thk., Nureddin Itr, Katar: ihya turasü’l-islamiyye, 2001.
• ………………. Mîzânu’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, Thk., Ali b. Muhammed Ma’ûd Adil Ahmed Abdulmevcûd. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye1995.
• ………………. Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, Thk. Şuayb el-Arnavut. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 1413.
• ………………… el-Kaşıf fi’l- Ma’rife Men Lehu Rivâyetun fî’l-Kutubi’s-Sitte, Cidde: Darü’l-kible, 1992.