AZERBAYCAN'DAN IĞDIR'A NEVRUZ GELENEKLERİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 18, 30.06.2018

Arslantürk Akyıldız

Öz

Nev (yeni) ve ruz (gün) kelimelerinin birleşmesinden oluşan ve "Yeni Gün "anlamını taşıyan Nevruz, kuzey yarımkürede yaygın olarak, büyük bir coşku ile kutlanmaktadır. Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart'ta güneş, kuzey yarımküreye yönelir. 21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilerek, Nevruz/Yenigün Bayramı adıyla kutlanır.Türk topluluklarından Azeri, Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Uygur Türkleri, Anadolu Türkleri ve Balkan Türkleri Nevruz geleneğini canlı olarak günümüze kadar yaşatmışlardırSivas hakimi Kadı Burhaneddin Ahmed, Safevi Türkmen Devletinin kurucusu Şah İsmail (Hataî), bazı Osmanlı Padişahları, Fuzulî, Nef'î, Nedim, büyük Azerbaycanlı şair Şehriyar'ın ve büyük Türkmen şairi Mahdumkulu'nun Nevruz ile ilgili birbirinden güzel şiirlerini ve yazılarını görmekteyiz.Ancak çeşitli sebeplerden ötürü Anadolu coğrafyasında , Nevruz Bayramı etkinlikleri zaman içinde birçok ritüellerini kaybetmeye başlamış, bazı yörelerde de tamimiyle unutulmaya yüz tutmuştur. Anadolu’da Nevruz geleneklerinin en canlı olarak yaşandığı yer Iğdır olarak kabul edilmektedir. Bunda Azerbaycan ile olan yakın kültürel dokunun büyük etkisi olduğu kuşku götürmez bir gerçektir. Iğdır yöresinin demografik yapısı içerisinde Azerbaycan Türkleri çok önemli bir yer tutmaktadır. Bundan dolayı Iğdır yöresinin kültürel hayatında Azerbaycan Türkleri çok etkindir. Azerbaycan olarak bilinen bölgeden, Iğdır’a çeşitli sebeplerden dolayı devamlı göç olmuştur. Bu göçlerin de etkisi ile Azerbaycan’ın kültürel hayatının birçok özelliğini Iğdır yöresinde bulmak mümkündür. Bunlardan en önemlilerinden birisi Nevruz ile ilgili geleneklerdir.Bu yüzden “Nevruz Bayramı” etkinlikleri, Azerbaycan coğrafyası ile ve Iğdır’da büyük benzerlikler göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Nevruz Bayramı, Azerbaycan, Iğdır, Türk Kültürü

The Newroz Festıval Tradıtıons From Azerbaıjan To Iğdır

Öz

Kaynakça

• Aytaç, P. (1995). Nevruz üzerine bir sohbet., Ankara. Azerbaycan Xalq Bayramı NOVRUZ (2011). Bozyel, İ. (1996). “Iğdır, Nahcivan ve Tebriz Üçgeninde Nevruz” Nevruz ve Renkler. AKMY Ankara, s. 114 Çay, A. (1991). Ergenakon Bayramı Nevruz, Ankara, s. 90 Gönüllü, A. R. (1998). “Türk Halk İnançlarında Nevruz Motifi”- Nevruz Ankara, s. 165 Genç, R. (1995). “Türk Tarihinde ve Kültüründe Nevruz”. Türk Kültüründe Nevruz Uluslarasın Bilgi Şöleni Bildirileri. AKMY, Ankara, s. 22 Güzel, A. (1996), “Türk Kültüründe Nevruz ve Milli Birlik- Beraberlik”. Nevruz ve Renkler. AKMY Ankara, s. 167 Gültekin, K. (2000). “İran Türk Toplumunda Nevruz Kavramı ve Töreni”, Türk Dünyasında Nevruz, 3. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri ELAZIĞ-1999 AKMY, s. 134. Hüseyinoğlu, A. Ş. (2000). “Novruz Bayramında Han Bezeme”. Türk Dünyasında Nevruz 3. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri ELAZIĞ-1999 AKMY, s. 167. İbrahimpur, D. (2000). Nevruz Bayramında Kadınların Rolü”. Türk Dünyasında Nevruz 3. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri ELAZIĞ-1999 AKMY, s. 169 Mustafayev, B. (2013). “Adriyatik’ten Çın Seddine kadar uzanan Nevruz geleneği “. Avrasya Uluslarasın Araştırma Araştırma dergisi. Cilt:2, Sayı:3 , s. 67 Rehnimun, Ş. (2000). “Güney Azerbaycan’da Yıl Bayramının Gelenek ve Renkler”. Türk Dünyasında Nevruz 3. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri Elazığ-1999 AKMY, s. 269 https://onturk.org/2011/04/24/12- hayvanli-turk-takvimine-gore-karakter-ozellikleri/ https://media.turuz.com/.../0551-2- Artun, Erman, Türk Hal kültüründe Nevruz - Turuz Turk_Xalq_Kulturunde_Nevruz-Erman_Artun-7 www.academia.edu/.../ Kobotarian, N. _ “Azerbaycanda_Nevruz_Geleneği”