The Prophet Perception of Mîr Hamza Nigârî From Ebu’l-Hasan el-Harakânî’s Chain

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: Ek 1, 31 - 50, 01.12.2017

Hasan Yerkazan

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.372832

Öz

Mîr Hamza Nigârî (d. 1303/1886), comes from the
Ebu'l-Hasan al-Harakânî’s chain and belongs to the Halidiye branch of the
Naqshbandi order. Nigari, who was born in Karabakh, spent most of his life in
Kars, Erzurum, Sivas, Harput (Elazig), Istanbul and Amasya. Nigârî, one of the
most important Sufi mystics and poets of the 19th century, has many works named
Dîvân-ı Sayyid Nigârî (Turkish), Dîvân-ı Sayyid Nigârî (Persian), Nigârnâme,
Sâkinâme, Heşt-Behist, Çaynâme and Tavzîhat. As a poet of love, Nigârî was
influenced from Fuzûlî, Yunus Emre, Molla Câmî, Hafiz Shirazi and Mewlâna, and has given a wide range of
basic subjects of Sufism in his works. In
this study will be examined the prophet perception of Sayyid Nigârî who
expressed his love and affection for the Prophet on every occasion as a member
of the ahl-i bayt. Mîr Hamza Nigari's perception of the Prophet seems to be the same with
approach of the Sufis when comparing to the subjects such as intercession,
ascension (miraç), mediation in prayers and praise. In addition, he criticized very heavily in his poetry
those who he described as Marwânî, Sufyânî, Khawarij and Yazidis due to he
thought that they oppressed ahl-i bayt in the historical process.

Anahtar Kelimeler

Abu’l-Hasan el-Harakânî, Mîr Hamza Nigârî, prophet, perception, Ahl-i Beyt

Ebü’l-Hasan el-Harakânî Silsilesinden Gelen Mîr Hamza Nigârî’nin Peygamber Tasavvuru

Öz

Mîr Hamza Nigârî (ö. 1303/1886), Ebü’l-Hasan
el-Harakânî silsilesinden gelmekte olup Nakşibendî tarikatının Halidiyye koluna
bağlıdır. Karabağ’da dünyaya gelen Nigârî, ömrünün büyük bir kısmını Kars,
Erzurum, Sivas, Harput (Elazığ), İstanbul ve Amasya’da geçirmiştir. XIX.
yüzyılın önemli mutasavvıf ve şairlerinden biri olan Nigârî’nin, Dîvân-ı
Seyyid Nigârî (Türkçe), Dîvân-ı Seyyid Nigârî (Farsça), Nigârnâme, Sâkinâme,
Heşt-Behişt, Çaynâme ve Tavzîhat isimli eserleri bulunmaktadır.  Bir aşk şairi olan Nigârî; Fuzûlî, Yunus
Emre, Molla Câmî, Hâfız Şirâzî ve Mevlânâ gibi isimlerden etkilenmiş olup
eserlerinde tasavvufun temel konularına geniş yer vermiştir. Bu araştırmamızda,
ehl-i beyte mensup olan ve Hz. Peygamber’e olan sevgi ve muhabbetini her
vesileyle dile getiren Seyyid Nigârî’nin Hz. Peygamber tasavvuru ele alınıp
değerlendirilmektedir. Hz. Peygamber’den şefaat dilemesi, onu tasviri, medhiyeleri,
duada vesile kılması, miracı gibi konulara yaklaşımı göz önünde
bulundurulduğunda Mîr Hamza Nigârî’nin Peygamber tasavvurunun, mutasavvıfların
bu konuya yaklaşımlarıyla örtüştüğü görülmektedir. Ayrıca tarihi süreç
içerisinde Ehl-i beyte sıkıntılı bir hayat yaşattıklarını düşündüğünden dolayı
Mervânî, Süfyânî, Hâricî ve Yezîdî olarak tavsif ettiği kimseleri şiirlerinde
çok ağır bir dille yerdiğine şahit olunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Ebü’l-Hasan el-Harakânî, Mîr Hamza Nigârî, peygamber, tasavvur, Ehl-i Beyt

Kaynakça

• Akkuş, Muzaffer, Seyyid Hamza Nigârî Divânı, Niğde Üniversitesi Yayınları 6, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları 3, Niğde 2002.
• Akpınar, Yavuz, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh Yayınları, İstanbul 1994.
• Alıcı, Mustafa, “Şefaat”, DİA, İstanbul 2010, XXXVIII/411-412.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib, el-İnsâf fî esbâbi’l-hilâf, thk. Muhammed Zâhid Kevserî, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’l-Turâs, Kahire 2000.
• Çetin, Nuran, “İslâm Tarihinde Birlikte Yaşama Ahlâkına Tasavvuf Düşüncesi'nin Katkısı (Hacı Bektâş-ı Velî, Mevlânâ ve Yûnus Emre'den Örnekler)”, The Journal of Academic Social Science Studies, sayı: 36, Yaz II/2015, s. 281-297.
• Çınar, Fatih, Hamza Nigarî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Düşüncesi, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2009.
• Çiçekler, Mustafa, “Na‘t”, DİA, 2006 İstanbul, XXXII/435-436.
• Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 2001.
• Hâşim, Ahmed Ömer, Menhecu’d-difâ‘ ani’l-hadîsi’n-nebeviyye, Vezâretü’l-Evkâf Meclisu’l-A‘lâ li’ş-Şuûni’l-İslâmîyye Merkezü Sireti’n-Nebeviyye, Kahire 1410/1989.
• İbnülemin, Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1969.
• Kartal, Alparslan, “Ebu’l Hasan Harakânî’nin Peygamber Tasavvuru”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bahar, Sayı: 15, 2015, ss.161-175.
• Kartal, Alparslan, “Ebu’l-Hasan Harakanî ile Hacı Bayram-ı Velî Arasındaki İlişki Ve Anadolu’nun İslamlaşmasına Katkıları”, II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kalem Yayınları, Ankara, 2017, ss. 127-142.
• Kartal, Alparslan, “The Understanding Tolerance And Human Love Of Abu’l-Hasan Kharakanî Who Is The Most Important Figure Of Anatolian Mysticism”, ICHER Conference Proceedings, Houston 2017, s. 20.
• Kartal, Alparslan, “Huzur Derslerine Katılan Karslı Âlimler”, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt: IV, Sayı: 8, ss. 224-243.
• Mertoğlu, Mehmet Suat, “Salâtü Selâm”, DİA, İstanbul 2009, XXXVI/23-24.
• Musayev, Elşen, “Mîr Hamza Nigarî Karabağî”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, sayı:6, İstanbul 2001, s. 241-246.
• Nigâri, Mîr Hamza, Dîvân, haz. Azmi Bilgin, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2011.
• Öz, Mustafa, “Ehl-i Beyt”, DİA, İstanbul 1994, X/498-501.
• Özkılınç, Ahmet, Mürşidi Aşk Olan Arif Seyyid Nigârî Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri, Seçil Ofset, İstanbul 2013.
• Öztürk, Emine, Kartal, Alparslan, Celep, Halil, “Sufis Identified With Their Cities: Kars- Abu’l-Hasan Kharakanî (Contributions Of Kharakani Stories To Social Document And Social Integration of Kars)”, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 2017, vol: 8, Issue: 30, pp. 1383-1395.
• Pala, İskender, “Bir Hamza Nigârî Yaşamıştı”, Kaşgar Edebiyat Seçkisi, Bayrak Matbaası, Sayı:13, İstanbul 2000, s. 77-80.
• Râgıb İsfehânî, Ebu'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal, el-Müfredât fi garibi'l-Kur'ân, thk. Muhammed Seyyid Keylânî, Dâru'l-marife, Beyrut t.y.
• Uludağ, Süleyman, “Aşk”, DİA, İstanbul 1991, IV/11-17.
• Taftazânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Fahriddîn Ömer Şerhu’l-Mekâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut 1998.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer, Metnu’l-akîdeti’t-Tahâvî, Dâru İbn Hazm, Beyrut 1995. Yavuz, Yusuf Şevki, “Tevessül”, DİA, İstanbul 2012, XLI/ 6-8. Yeniterzi, Emine, Türk Edebiyatında Na’tlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993.
• Zubî, Mahmud, Mu‘cemu’l-sufiyye, Dâru’l-Cîl, Beyrut 2004.