Kuramsal Bağlamda Mitik Düşüncenin Din ve Psikoloji İle İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 14, 359 - 378, 08.07.2020

Fatma Sağlam Demirkan

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.731717

Öz

Bu çalışmada mitik düşüncenin din ve psikolojiyle olan ilişkisi tahlil edilmeye çalışıldı. İnsan, varoluşundan bu yana merak ve hayret duygusuyla evrene yönelerek evrende olup bitenler hakkında fikir sahibi olmaya çalışır. Bu gerek salt gözlemle gerekse deneyler aracığıyla gerçekleşir. Evren hakkında verilerin toplanılması ve yargılarda bulunulması belirsizliğin getirdiği korku ve gerginliği aşma çabasındandır. İnsan evren hakkında bilgilere sahip olarak evrene hakim olmayı amaçlar. Bu istek; insanı atılıma ve arayışa sürükler. Arayış süreci, insanın var olana ait anlamları gün yüzüne çıkarma çabasıdır. Arkaik insandan bu yana bitmeyen anlam arayışı, tarihsel süreç içerisinde farklı yönlere evrilerek insan yaşamına yeni anlamlar kazandırır.
Anlam arayışı psikolojik minvalde merak ve hayret duygusuyla başlar ve din, kültürel değerler ve tarihsel deneyimlerle sentezlenerek anlamlara dönüşür. Arayış sürecinde insan, bir yandan hayret duygusunu gidermeye çalışırken bir yandan da varolma nedenini bulmaya çalışır. Bu süreç, insanı eyleme iten bir itki, bir güç olduğu gibi insanın bilişsel etkinliklerini aktifleştiren de bir nedendir. Bilişsel etkinliklerin kullanılmasıyla ilgi ve ihtiyaçlar davranışa dönüşerek kimlik kazanımı gerçekleşir. Bilişsel etkinliklerin ortak temada toplanmasıyla sosyal kimlik ortaya çıkar. Sosyal kimlik kazanımında, bugünün şartları ve tarihsel deneyimler önemli bir role sahiptir. Gerek bireysel kimlik gerekse sosyal kimliğinde mahiyetinde mitik düşünce kendine bir yer edinir. Masal dinlerken ya da bilim kurgu filmi izlerken bireyin rahatlaması, on üç sayısının uğursuz kabul edilip o sayının kullanılmaması, nazardan korunmak için nazar boncuğu takılması mitik düşüncenin en somut göstergelerindendir.

Anahtar Kelimeler

Mitoloji, Din, Psikoloji, Mitik Düşünce

The Relationship of Mythical Thought in the Theoretical Context with Religion and Psychology

Öz

A person tries to have an idea about what is going on in the universe by turning to the universe with a sense of wonder and amazement since its existence. The collection and interpretation of data about the universe is done to overcome fear and tension caused by uncertainty. Man wants to have the knowledge to dominate the universe. This request; it drags man to breakthrough and search. The search for meaning that has not ended since the archaic man; it gives new meaning to human life by evolving in different directions in the historical process.

The search for meaning begins with a sense of curiosity and amazement in the psychological field and turns into meanings by synthesizing religion, cultural values and historical experiences. In the process of searching, while trying to eliminate the feeling of amazement, one tries to find the reason for its existence. This process is an impulse and a force that pushes people into action, as well as activating a person's cognitive activities. As a result of the use of cognitive activities, interests and needs transform into behavior and the was gained identity. When cognitive activities are gathered in a common theme, social identity emerges. Today's conditions and historical experiences have an important role in social identity acquisition. Mythic thought has a place in both individual identity and in social identity. The most concrete indicators of mythic thought; It is the relaxation of the individual while listening to a fairy tale or watching a science fiction movie, the thirteen number is considered sinister and not to be used, and the evil eye bead is worn to protect from the evil eye. In this study mythical thought ; will be analyzed in terms of relational aspect by considering in the context of religion and psychology.

Anahtar Kelimeler

Mythology,, Religion,, Psychology,,, Mythic Thought,, Human,

Kaynakça

• AMSTRONG Karen. Mitlerin Kısa Tarihi. çev: Dilek ŞENDİL. İstanbul, Merkez Kitapçılık, 2006 BAHADIR, Abdülkerim. Jung ve Din, İstanbul, İz Yay. 2010. BATUK Cengiz. Mitoloji ve Tarihsellik. İstanbul, İz Yay. 2006 . BAYAT Fuzuli. Mitolojiye Giriş. Çorum, Karam Yay. 2005. CAMPELL, Joseph. İlkel Mitoloji. çev: Kudret EMİROĞLU. 3. Bas. Ankara, İmge Kitabevi, 2006, CAMPELL Joseph. Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. çev: Sabri GÜRSES, İstanbul ,Kabalcı Yay. 2000. ELİADE Mircea. Mitlerin Özellikleri, çev: Sema RIFAT. 2. Bas. İstanbul, Om Yayınevi, 2001. FISKE John. Mit ve Mit Yapanlar, çev: Utku TUĞLU, Ankara, Öteki Yayınevi, 2002. FREUD, Sigmund. Dinin Kökenleri, çev: Selçuk BUDAK. 4. Bas. Ankara, Öteki Yay. 1999. GÖCEN, Gülüşan, Psikoloji, Mitoloji ve Din, İstanbul, Kaknüs Yayıncılık, 2018. GÜNDÜZ Şinasi, Mitoloji ile İnanç Arasında, Samsun, Etüt Yay. 1998. HADDAD, Y. Y. Kuran’da Din Teriminin Anlamı, Çev: Ahmet GÜÇ, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Bursa 2000, 9/1, 2000. KUŞÇU Emir. Mitoloji ve Varoluş, Ankara, Elis Yay. 2006. OCAK, Ahmet Y. “İslâm’ın Temel İnançları Etrafında Oluşan “Mitolojik” Kültür: “İslâm Mitolojisi” Yahut İslâm İlahiyatının İhmal Edilmiş Önemli Bir Sorunsalı (Bir “mise-en-question” Denemesi)”. MİLEL VE NİHAL İnanç, Kültür Ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 6/1, 2009, s.137-63 SEYHAN Ahmet E. Hadislerde Kutsiyet Atfedilen Fenomenlerin Dini Değeri (Hacerülesved Örneği), İstanbul, Rağbet Yay. 2016.