Tefsir Geleneğinde “‘Alak” Kelimesine Yüklenen Anlamlar ve Modern Bilimsel Gelişmelerin Buna Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 14, 230 - 246, 08.07.2020

Murat Sarıgül

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.746803

Öz

İlk inen âyetler içinde “O, insanı alaktan yarattı” (el-Alak 96/2) ayetinde yer alan ‘alak’ lafzı, sûreye ismini vermiş ayrıca ilk ayetlerde insanın yaratılışının alak evresinden anlatıma başlanması dikkat çekmiştir. Tefsir geleneğinde çoğunlukla Kelimenin “pıhtılaşmış kan” anlamı üzerinde durulmuştur. Ne var ki 20. yüzyılda teknik ilerlemeler sayesinde insanın anne karnındaki geçirdiği aşamaların görüntülenebilmesi ve kaydedilen tıbbî gelişmeler neticesinde âyetteki ‘alak’ın mahiyetinde kaydedilen yeni bulgular, bu kelimenin pek dikkate alınmayan diğer bir anlamının da onun mahiyetini açıklayıcı yönü farkedilmiş ve bu durum “alak”ın îcâz yönü üzerinde yeni ufuklar açmıştır.
Bu ve diğer kevnî âyetlerdeki kelimeler üzerinde bilimsel bulgular eşliğinde yapılan yeni yorumlar, bilimsel tefsir anlayışının yaygınlaşmasını ve bu anlayışın doğru bir tefsir usulü içinde ilerleyip ilerlemediğine dair tenkitleri de beraberinde getirmiştir.
Bu çalışmada, ‘alak’ kelimesine tefsirler ve günümüz meallerinde nasıl mana verildiği etraflıca incelenmiş ve oluşan yorum farklılıkları ve bunların tarihi seyri gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmada ayrıca bilimsel tefsir etrafında oluşan kimi usûlî yaklaşımlar bağlamında ‘alak’ örneğinin etkisi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Alak, Embriyo, Pıhtılaşmış kan, Sülük

The Meanings Loaded in The Word of “‘Alak” in The Tafsir Tradition and The Effect of Modern Scientific Developments on This

Öz

In the first descending verses, “He created man from alaq” (al-Alak, 96/2), the phrase 'alaq' has attracted attention since the first time, and about this word not frequently used in everyday language was not given detailed explanation in tafsirs. As a result of technical advances in the 20th century, the stages of human life in the womb and the medical developments made, the new findings in the nature of ‘alaq’ in the verse have opened new horizons on the laconic aspect of this word.

The interpretations made on these and other verses about creation accompanied by scientific findings have brought about the spread of the scientific interpretation and the critics of whether this understanding has progressed in a correct tafsir method.

In this study, how the word ‘alaq’ was given meaning in tafsirs and Qur’an meanings today was examined extensively and as a result it is founded that the second meaning of the word which was not taken into consideration in the historical process reflects the nature of the word ‘alaq’. In this study, it has been tried to contribute to the maturation of some methodical approaches around scientific tafsir in the context of ‘alak’ example.

Anahtar Kelimeler

Tafsir,, Koran,, Alaq,, Genesis,, Embryo,, Congealed Blood,, Bloodsucker,

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbüddîn. Rûhu’l-me‘ânî. 30 Cilt. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî t.y.
• Bâr, Muhammed Ali. Kur’an-ı Kerim ve Modern Tıbba Göre İnsanın Yaratılışı. Trc: Abdulvehhab Öztürk, Ankara: TDV Yayınları, 1431/2010.
• Begavî, Ebû Muhammed Hasan b. Mesûd. Tefsîru’l-Begavî: meâlimu’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr. 8 Cilt. Riyad: Dâru Tayyibe li’n-Neşr, 1989.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyn. es-Sünenü’l-Kübrâ. Thk. M. Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1423/2003.
• Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer eş-Şîrazî. Envâru’t-Tenzîl ve Esraru’t-Te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts.
• Bikâî, İbrâhîm b. Ömer. Nazmü'd-Dürer. 22 cüz. Kâhire: Dâru'l-Kitabi'l-İslâmî, tsz.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. Saḥîḥü’l-Buḫârî. thk. Züheyr b. Nâsır. 9 cilt. Beyrut: Dâru Tavkı’n-Necât, 2001.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikir, ts.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Ṣıḥâḥ. Thk. Abdulgafur Attar. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1407/1987.
• Ebussuȗd Efendi. İrşȃdu ‘akli’s-selim. 9 cilt. Thk. Abdulkadir ‘Atȃ. Riyad: Mektebu’r-Riyadi’l-hadis, ts.
• Enbârî, İbrahim b. İsmail. el-Mevsuâti’l-Kur’âniyye, 11. Cilt. Müessesetü siclü’l-Arab, 1405/1984.
• Hatip Abullatif. Evdehü’t-Tefâsir, Matbaa Mısriyye, Mısır: 1383/1964.
• İbn Abbas, Tenviru’l-mikbâs, Derleyen: İbrahim el-Fîrûzâbâdî, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan ts.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Tâhir. et-tahrîr ve’t-tenvîr, 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye, 1405/1984.
• İbn Cüzey Muhammed b. Ahmed. et-Teshȋl li-‘ulȗmi’t-tenzȋl. Thk. M. Salim Haşim. Beyrut: Dȃru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1405/1995.
• İbn Ebî Şeybe. el-Muṣannef. 7 Cilt. Thk. Yûsuf el-Hût Riyâd: Mektebetü’r-rüşd, 1409/1999.
• İbn Esîr, el-Cezerî, en-Nihâye fî garîbi’l-hadis ve’l-eser, 2 cilt. thk: Halil Me’mûn Şihâ, Beyrut: Dârü’l-ma’rife, 1432/2011. İbn Fâris, Ahmed b. Zekeriyyâ, Mu‘cemu mekâyîsi’l-luğa. Thk. Muhammed Hârûn. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1399/1979.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dârü Sadr, 1420/2000.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec. Zâdu’l-mesîr. thk. Abdurrezak Mehdi. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kitâbi’l-Arabî, 1422.
• İmages. Erişim tarihi: 16.12.2019. https://images.app.goo.gl/DMBABFLBP9HQ6Xd68
• Keith L. Moore ve T.V.N. Persaud, Klinik Yönleriyle İnsan Embriyolojisi, Trc: Dalçık, Hakkı – Yıldırım, Mehmet. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevi, 1428/2008.
• Keith L. Moore, Discover Islam, The Developing Human, Clinicolly Oriented Embryology, Canada: WB Saunders Company, 1403/1983.
• Komisyon, Gebelik ve Fetüs Fizyolojisi, Ankara: Meb. yayınları 2012.
• Kuran. Erişim tarihi: 16.12.2019. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/96-alak-suresi
• Kuranmeali.Erişimtarihi:16.12.2019.http://www.kuranmeali.com/ÂyetKarsilastirma.php?sure=96&âyet=2
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî 2. Baskı. 20 Cilt. Kâhire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm, Leṭâifu’l-işârât. Thk. İbrâhîm el-Besyûnî. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 1421/2000.
• Kutub, Seyyid. Fî Zilâli’l-Kur’ân, 6 Cilt. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1392/1972.
• Lenart Linson, Erişim tarihi:16.12.2019. https://youtu.be/OD1gW88Lm-Y
• Maturîdî, Ebû Mansûr. Te’vilâtu ehli’s-sünne. thk. Mecdî Baslum. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Mâverdî, Ali b. Muhammed. en-Nüketü ve’l-‘uyûn. Nşr. Abdu’l-Maksud b. Abdurrahîm. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiye, 1412/1992.
• Merâğî, Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. 30 Cilt. Mısır: Mektebetu Mustafa el-Bâbî, 1365/1946.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Saḥîḥ-i Müslim. thk. M. Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabiyye, t.y.
• Nahcivânî, Nimetullah. el-Fevâtihü’l-ilahiyye, Mısır: Dâru rukâî 1419/1999.
• Öztürk, Mustafa. “Yaratılış (Alak) Ayetleri ne söyler?”. Erişim tarihi: 16.12.2019, 1:50-4:27 dk. https://www.youtube.com/watch?v=5aHelUl2Lf0
• Sâbûnî Muhammed Ali Safvetü’t-tefâsîr, Dârü’s-Sâbûnî Kâhire, 1417/1997.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys. Bahru’l-ulûm. thk. Mahmud Matraci. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts;
• Suyûtî, Celâlüddîn. Tefsirü Celâleyn, 1 cilt. Kahire: Dâru’l-hadis, ts. Câmiu’l ehâdîs. 42 cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1415/1994.
• Şeftalioğlu, Aysel. Genel-Özel İnsan Embriyolojisi. Ankara, Tıp ve Teknik Yayıncılık, 1419/1998.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethu’l-kadîr, 5 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Hayr, 1413/1992.
• Taberi, İbn-i Cerîr. Câmiu‘l-beyân. Thk: Ahmet M. Şâkir. 24 cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 1421/2000.
• Tantavî Cevherî, el-Cevahir fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Babî, 1352/1933.
• Terimler.Erişimtarihi:16.12.2019.http://www.terimleri.com/tip/sozluk.php?action=search&word=zigot &submit2=++Terim+Bul++
• Türkî, Abdülmuhsin v.dğr. et-Tefsirü’l-müyesser. Riyad: Mecmea’l-melik, 1430/2009.
• youtu.be “https: //youtu.be/OD1gW88Lm-Y” Erişim tarihi: 16.12.2019
• Zebîdî, Ebü'l-Feyz. Tâcü'l-arûs. 40 cilt. Kuveyt: et-Türâsü’l-Arabî, 1965-2001.