Dini Eğilim Ölçeği

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 15, 60 - 74, 15.01.2021

Halil İbrahim Kaya , Devrim Erginsoy Osmanoğlu , Muhammet Coşkun

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.824690

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada psikoloji ve sosyoloji gibi alanlarda kullanılmak üzere, bir dine eğilmenin kişinin düşünce, duygu ve davranış kaynaklı diğer özelliklerini nasıl etkileyeceğine dair çalışmalara kaynak sağlayacak bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu ölçek tek tanrılı dinler başta olmak üzere farklı inanç sistemlerine sahip tüm bireylere uygulanabilmesi açısından kapsayıcı bir nitelik taşımaktadır. Yetişkin bireyleri hedef alarak oluşturulan “Dini Eğilim Ölçeği” geliştirilirken sırasıyla; maddeleri hazırlama, kapsam geçerliği için uzman görüşü alma, deneme uygulaması, verilerin analizinde Açımlayıcı Faktör Analizi ve geçerlik güvenirlik çalışması yapılmıştır. Toplam 441 kişiye uygulanan “Dini Eğilim Ölçeği” “ İnanç”, “ Davranış/İbadet” ve “ “Bilgi Edinme” olmak üzere 3 alt boyut altında toplanmıştır. 25 maddeden oluşan “İnanç” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0,98, 13 maddeden oluşan “Davranış/İbadet” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0,96 ve 10 maddeden oluşan “Bilgi Edinme” alt boyutunun güvenirlik katsayısı 0,95, ve 48 maddeden oluşan Dini Eğilim Ölçeğinin güvenirlik katsayısı 0,98 olarak hesaplanmıştır. Dini Eğilim Ölçeği bir özbildirim ölçeği olup 5 likert tipi olarak oluşturulmuştur. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 240 en düşük puan ise 48 dir. Bu sonuçlara göre Toplam ve alt boyutlara ait güvenirlilik katsayılarının yüksek olduğu, ölçeğin hem teorik hem de istatistiksel açından kullanılmaya elverişli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dini eğilim, ölçek geliştirme, faktör analizi, güvenirlik, geçerlilik

Kaynakça

• A. Akın – Y. Altundağ – M. Turan, “Dini bağlılık ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4/2 (2015), 367-375.
• A. Onay, “Dini yönelim ölçeği”, İslamiyat Dergisi, 5/4(2002), 181-192.
• A. Sahraian – A. Gholami – A. Javadpour – B. Omidvar, “Association between religiosity and happiness among a group of Muslim undergraduate students”, Journal of Religion and Health, 52/2 (2013), 450-453.
• Ali Köse – Ali Ayten, Din psikolojisi (İstanbul: Timaş Yayınları, 2012).
• B. Kümbül-Güler – H. Emeç, “Yaşam memnuniyeti ve akademik başarıda iyimserlik etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 21/2(2006), 129-149.
• C. Lim – R. D. Putnam, “Religion, social networks, and life satisfaction”, American Sociological Review, 75/6 (2010), 914-933.
• C. Y. Glock, “On the study of religious commitment”, Religious Education, 57(1962), 98-110.
• D. H. Rosmarin – K. I. Pargament, - A. Mahoney, “The role of religiousness in anxiety, depression, and happiness in a Jewish community sample: A preliminary investigation”, Mental Health, Religion and Culture, 12/2(2009), 97-113.
• E. Kavas, “Dini tutum- stresle başa çıkma ilişkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(2013), 143-167.
• F. G. Cirhinlioglu – Ü. Ok, “İnanç ya da dünya görüşü biçimleri ile intihara yönelik tutum, depresyon ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler”, Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34/1(2010), 1-8.
• G. W. Allport – J. M. Ross, “Personal religious orientation and prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, 5/4 (1967), 432.
• İ. A. Çubukçu, “Kültürümüzde Din”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30/1 (1988), 131-141. İbrahim Agah, Çubukçu, "Kültürümüzde Din", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 / 1 (Nisan 1988): 131-141 . https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000739Gary R.
• J. E. King – M. R. Crowther, “The measurement of religiosity and spirituality: Examples and issues from psychology”, Journal of Organizational Change Management, 17/1(2004), 83-101.
• J. Greenberg – T. Pyszczynski – S. Solomon, The causes and consequences of a need for self-esteem: A terror management theory. R. F. Baumeister, (Ed.), Public self and private self (189-212). New York: Springer-Verlag, 1986).
• J. J. Naghi – K. J. Philip – A. Phan – L. Cleenewerck – E. R. Schwarz, “The effects of spirituality and religion on outcomes in patients with chronic heart failure”, Journal of Religion and Health, 51/4 (2012), 1124-1136.
• J. L. Preston – R. S. Ritter, “Different effects of religion and God on prosociality with the ingroup and outgroup”, Personality and Social Psychology Bulletin, 39/11(2013), 1471-1483.
• K. E. Vail – Z. K. Rothschild – D. R. Weise – S. Solomon – T. Pyszczynski – J. Greenberg, “A terror management analysis of the psychological functions of religion”, Personality and Social Psychology Review, 14/1 (2010), 84-94.
• K. Özyer – Ö. Azizoğlu, “Demografik değişkenlerin kişilerin etik tutumları üzerindeki etkileri”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6/2(2010), 59-84.
• K. Rounding – A. Lee – J. A. Jacobson, & L. J. Ji, “Religion replenishes self-control”, Psychological Science, 23/6 (2012), 635-642.
• M. Green – M. Elliott, “Religion, health, and psychological well-being”, Journal of Religion and Health, 49/2 (2010), 149-163.
• M. Yıldız, Ölüm kaygısı ve dindarlık. (İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, 2006).
• P. Bloom, “Religion, morality, evolution”, Annual Review of Psychology, 63(2012), 179-199.
• Q. D. Atkinson – P. Bourrat, “Beliefs about God, the afterlife and morality support the role of supernatural policing in human cooperation”, Evolution and Human Behavior, 32/1(2011), 41-49.
• R. F. Baumeister – J. J. Exline, “Self-control, morality, and human strength”, Journal of Social and Clinical Psychology, 19/1 (2000), 29-42.
• S. H. Alatas (1977). “Problems of defining religion”, International Social Science Journal, 29/2(1977), 213-234.
• S. Huber – O. W. Huber, “The centrality of religiosity scale (CRS)”, Religions, 3/3(2012), 710- 724.
• S. Solomon – J. Greenberg – T. Pyszczynski, “A terror management theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews”, Advances in Experimental Social Psychology, 24 (1991), 93-159.
• S. Susanto – S. Idris, “Religion: Sigmund Freud's infantile illusions and collective neurosis perspective” Ar Raniry: International Journal of Islamic Studies, 4/1 (2017), 55-70.
• Stephen W. Krauss – Ralph W. Hood Jr, A new approach to religious orientation: The commitment-reflectivity circumplex (Rodopi, 2013).
• Ü. Ok, “Dini tutum ölçeği: ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8/2(2011), 528-549.
• V. Uysal – A. K. Göktepe – S. Karagöz – M. İlerisoy, “Dinî başa çıkma ile umut, hayat memnuniyeti ve psikolojik sağlamlık arasındaki etkileşim üzerine bir araştırma”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 52/52(2017), 139-160.
• V. Uysal, “Genç yetişkinlerde affetme eğilimleri ve dinî yönelim/dindarlık”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48(2015), 35-56.
• V. Uysal, “İslami dindarlık ölçeği üzerine bir pilot çalışma”, İslami Araştırmalar, 8(1995), 263-271.
• VandenBos, APA dictionary of psychology (American Psychological Association, 2007)