Kur’ân’da İsim ve Fiillerin Birbirine Atfedilmesinin Hikmeti

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 714 - 735, 11.07.2021

Sabğatullah Tayfur

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.942030

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, kaideleriyle beraber bütün dilleri yaratan ve insanlığa öğreten Allah tarafından Arapça inmiş bir kitaptır. Dolayısıyla bu dili kurallı ve edebî bir şekilde konuşmak için en önemli ölçü Allah’ın kelâmıdır. Tabi bu durumda ondaki söz dizilimlerinin, Arap dili kurallarıyla uyumlu olması beklenmektedir. Fakat bazı âyetlerde bu uyumun göz ardı edildiği görülmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’in her türlü bozma ve değiştirmeden korunmuş olmasından dolayı bunların yanlış, hata veya sürçülisan olduğu iddia edilemez. Örneğin Arapçada esas olan ismin isme, fiilin de fiile atfedilmesidir. Çünkü isim ve fiil iki ayrı tür olup, anlam ve gramer açısından kendine has bazı özelliklere sahiptir. Ama nadiren de olsa Kur’ân-ı Kerîm’de ismin fiile, fiilin de isme atfedildiği bazı örneklere rastlamak mümkündür. Çoğu zaman birtakım dilsel yorumlar yapılarak bunları türdeş hale getirmek ve ortak bir paydada buluşturmak imkân dâhilindedir. Fakat bunlar, ister yorumlansın ister ise orijinal haliyle değerlendirilsin bu üslûbun; sözü yenileme, zihindeki monotonluğu giderme ve zengin içerikli mesajlar iletme gibi bazı hikmetler barındırdığı aşikârdır. Bu hususları tespit etme amacıyla kaleme aldığımız bu çalışmanın önem arz ettiğini düşünmekte ve bir nebze de olsa Kur’ân-ı Kerîm’in anlaşılmasına katkı sunacağını ummaktayız.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, İsim, Fiil, Atf, Hikmet

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Tefsir alanında yazdığım makalemi değerlendirmeye alırsanız sevinirim. Hayırlı çalışmalar.

The Wisdom of the Attribution of Names and Verbs to Each Other in the Quran

Öz

The Quran is a book in Arabic descended by Allah, who created all languages with their rules and taught them to humanity. Therefore, the most important measure for speaking this language in a regular and literary way is the word of Allah. Of course, in this case, it is expected that the sequences of words in it will comply with the rules of the Arabic language. However, it is seen that this harmony is ignored in some verses. Since the Quran is protected from all kinds of distortions and changes, it cannot be claimed that these are wrong, mistakes or slip of the tongue. For example, the main thing in Arabic is the attribution of the noun to the noun and the verb to the verb. Because the noun and verb are two separate types and have some unique characteristics in terms of meaning and grammar. However, it is possible to come across some examples in the Quran where the noun is attributed to the verb and the verb to the noun, albeit rarely. It is often possible to make them homogeneous with some linguistic interpretations and bring them together on a common denominator. But it is obvious that this style, whether interpreted or evaluated in its original form, contains some wisdom, such as renewing the word, removing monotony in the mind, and transmitting rich content messages. We think that this study, which we have written with the aim of determining these issues, has importance and we hope that it will contribute to the understanding of the Quran to some extent.

Anahtar Kelimeler

Qoran, Noun, Verb, Attribution, Wisdom

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Adîme, Muhammed Abdulhâlik. Dirâsâtün li üslûbi’l-Ḳur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh el-Hüseynî. Rûḥu’l-meânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Anzî, Yûsuf Râid & Şîlâhî, Muhammed Sa‘d. “el-Udûl ani’l-muṭâbaḳati fi’l-cümleti’l-arabiyye”. İmadetü’l-Bahsi’l-İlmî 44/2 (Şubat 2014), 563-573.
• Aynî, Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed b. Musâ. el-Maḳāṣidi’n-naḥviyye. thk. Ali Muhammed Fâhir vd. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2010.
• Bağdâdî, Abdulkādir b. Ömer. Şerḥu ebyâti muġni’l-lebîb, 8 Cilt. thk. Abdulazîz Rabâh–Ahmed Yûsuf Dakâk. Beyrut: Dâru’l-Me’mûn, 2. Baskı, 1994.
• Bağdâdî, Muhammed b. Sehl b. es-Sirâc en-Nahvî. el-Uṣul fi’n-naḥv. 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Baskı, 1988. Bursevî, İsmâîl Hakkī. Tefsîru ruḥi’l-beyân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Cürcânî, Abdulkāhir. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l-âyi ve’s-süver. 4 Cilt. thk. Velîd b. Ahmed–İyâd Abdullatîf. İngiltere: Mecelletü’l-Hikme, 2008.
• Dervîş, Muhyiddin. İ‘râbü’l-Ḳur’ân ve beyânühü. 10 Cilt. Suriye: Dâru’l-İrşâd, ts.
• Dımaşkī, Ömer b. Ali b. Âdil. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Âdil Ahmed vd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Diwanalarab, “كل، كلا وكلتا، كلا، كلما”. Erişim 21.02.2021. https://www.diwanalarab.com
• Dussûkī, Muhammed b. Arefe. Ḥâşiyetü’d-Dussûkī alâ muhtasaru’l-meânî. thk. Abdulhamîd Hindâvî. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Endülüsî, Ebû Hayyân. İrtişâfü’ḍ-ḍarbi min Lisâni’l-Arab. 5 Cilt. thk. Receb Osman Muhammed. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1998.
• Endülüsî, Ebû Hayyân. Tefsîru’l-baḫri’l-muḫîṭ. thk. Âdil Ahmed-Ali Muhammed Muavviz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Ensârî, Cemâlüddîn b. Hişâm. Şerḥu ḳaṭri’n-nedâ ve belli’ṣ-ṣadâ. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. Kahire: y.y., 11. Baskı, 1964.
• Farâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl. Kitâbu’l- Ayn. 8 Cilt. thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm es-Sâmirânî. b.y.: Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
• Halebî, Ahmed b. Yûsuf es-Semîn. ed-Durru’l-maṣûn fî ilmi’l-kitâbi’l-meknûn. thk. Ahmed Muhammed el-Harrât. Şam: Dâru’l-Kalem, ts.
• Halebî, Muhammed b. Yûsuf b. Ahmed Muhibbuddîn. Temhîdu’l-ḳavâid bi şerḥi teshîli’l-fevâid, 10 Cilt. thk. Ali Muhammed Fâhir. Mısır: Dâru’s-Selâm, 2007.
• Hamed, Abdullâh Hıdır. el-Udûl fi’l-cümleti’l-Ḳur’âniyye. Beyrut: Dâru’l-Kalem, ts. Harrât, Ahmed b. Muhammed. el-Müctebâ min müşkili i‘râbi’l-Ḳur’âni’l-Kerîm. Medine: Mecme‘u’l-Melik Fahd, 2005.
• Hâzimî, Ahmed b. Ömer b. Müsâid. Fetḥu rabbi’l-berriyye fî şerḥi naẓmi’l-Âcurrûmiyye. Mekke: Mektebetü’l-Esedî, 2010.
• Hâzin, Alâüddîn Ali b. Muhammed. Lübâbü’t-te’vîl fî maâni’t-tenzîl. thk. Muhammed Ali Şâhîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Hemedânî, Abdullah b. Abdirrahmân el-Akīlî. Şerḥu İbni Akīl alâ elfiyyeti İbni Mâlik. 4 Cilt. Kâhire: Dâru’t-Türâs, 10. Baskı 1980.
• Herarî, Muhammedü’l-Emîn b. Abdillâh el-Uramî. Tefsîru ḥadâiḳi’r-ravḥi ve’r-reyḥân. thk. Hâşim Muhammed Ali. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Hudarî, Muhammed Mustafâ b. Hasen. Ḥâşiyetü’l-ḫuḍârî alâ şerḥi İbn-i Akīl alâ elfiyyeti İbni Mâlik. 2 Cilt. thk. Yûsuf eş-Şeyh Muhammed el-Bikâî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Baskı, 2003.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru Sahnûn li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 1997.
• İbn Cinnî, Osmân el-Mûsılî. Kitâbü’l-lüme‘ fî’l-arabiyye. thk. Fâiz Fâris. Kuveyt: Dâru’l-Kitâb, 1972.
• İbn Hâcib, Cemâlüddîn el-Kürdî el-Mâlikī. el-Kâfiye fî ilmi’n-naḫv. thk. Sâlih Abdulazîm. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 2010.
• İbn Hâcib, Cemâlüddîn el-Kürdî el-Mâlikī. Emâlî İbni’l-Ḥâcib. 2 Cilt. thk. Fahr Sâlih Selîm. Ürdün: Dâru Ammâr, 1989.
• İbn Kayyim, Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye. İrşâdü’s-sâlik ilâ ḥalli elfiyyeti İbni Mâlik. 2 Cilt. thk. Muhammed b. İvaz. Riyâd: Edvâü’s-Selef, 1954.
• İbn Mâlik, Muhammed b. Abdillâh et-Tâî. Şerhu teshîli’l-fevâid. 4 Cilt. thk. Abdurrahmân es-Seyyid- Muhammed Bedvî el-Mahtûn. b.y.: Hicr li’t-Tibâa, 1990.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-İfrîkī el-Mısrî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Şecerî, Hibbetullah b. Hamza. Emâlî İbni’ş-Şecerî. 3 Cilt. thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1991.
• İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Râgıb. Tefsiru’r-Râġıb el-İṣfahânî. thk. Muhammed Abdülazîz Besyûtî. Riyad: Câmiatu Tantâ, 1999.
• Mânite, Sâsî Muhammed. “el-Aṭfu ale’l-ma‘nâ evi’t-tevehhüm”, el-Mecelletü’l-Câmia 1/8 (Ağustos 2006), 18-34.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Tefsîru’n-nesefî. 5 Cilt. thk. Mervân Muhammed. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2005.
• Kefevî, Ebu’l-Bekā Eyyûb b. Mûsâ. el-Külliyyât. thk. Adnân Dervî‏ş-Muhammed el-M‎ısrî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi‘ li aḥkâmi’l-Ḳur’ân. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtiḥu’l-ġayb. 32 Cilt. b.y.: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.
• Sabbân, Muhammed b. Ali. Ḥâşiyetü’ṣ-ṣabbân şerḥü’l-Eşmûnî alâ elfiyyeti İbni Mâlik. 4 Cilt. thk. Tâhâ Abdurraûf Sa‘d. b.y.: el-Mektebetü’-Tevfîkiyye, ts.
• Sâfî, Mahmûd b. Abdirrahîm. el-Cedvel fî i‘râbi’l-Ḳur’ân. 31 Cilt. Şam: Dâru’r-Reşîd, 4. Baskı. 1997.
• Sayyâdî, Ahmed Matlûb. Esâlîbun belâġiyye. Kuveyt: Vekâletü’l-Metbûât, 1980.
• Seyyid, Muhammed Şükrî Halil. “el-Udûl fi’l-aṭf ve es̱eruhu fi’d-delâla”, Havliyyetü külliyeti’l-luġa 33/7 ( Temmuz 2020), 7583-7634.
• Sübkī, Ahmed b. Ali b. Abdilkāfî. Arûsu’l-efrâḫ fî şerḫi telḫîṣi’l-miftâh. 2 Cilt. thk. Abdulhamîd Hindâvî. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2003.
• Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhîm b. Musâ. el-Maḳāṣidü’ş-şâfiye fî şerḥi ḫulâṣeti’l-Kâfiye. 10 Cilt. Mekke: Ma‘hedü’l-Buhûs, 2007.
• Şecerî, Hibbetullah b. Hamza. Mâ lem yünşer mine’l-emâlî’ş-şeceriyye, thk. Hatem Sâlih Dâmin. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1984.
• Şerbînî, Muhammed b. Ahmed. Tefsîru’s-sirâci’l-münîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1907.
• Vâhidî, Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali. et-Tefsîru’l-baṣîṭ. Suudi Arabistan: İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, 2009.
• Vehbe Zuhaylî, et-Tefsîru’l-münîr. 30 Cilt. Şam: Dâru’l-Fikr, 2. Baskı, 1997.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Mahmûd b. Ömer. el-Mufaṣṣal fî ṣinaati’l-i‘râb. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1993.
• Zerkeşî, Bedrüddîn b. Bahâdır. el-Burhân fî ulûmi’l-Ḳur’ân. thk. Muhammed Ebü’l-Fadl Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1957.