Aruza Dair Didaktik Bir Manzûme: Yusuf en-Nebhânî’nin Medh-i Nebîsi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 680 - 691, 11.07.2021

Ahmet Şen

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.944186

Öz

İlk örneklerine eski Yunan ve Hint’te rastlanan didaktik şiir, Arap Edebiyatında eş-şi‘ru’t-ta‘lîmî olarak karşılık bulur. Erken dönem görülen recez ve urcûze türü, didaktik şiirin Arap edebiyatındaki ilk tezâhürü olarak değerlendirilir. Didaktik şiir dendiğinde Arap edebiyatında ilk olarak akla elfiyyeler gelir. ‘Aruz ve kafiye ilmine dair didaktik şiir tarzında birçok eser verildiği söylenebilir. Filistin’in kuzeyindeki Hayfa’da 1265/1849 yı‎lı‎nda dünyaya gelen Yûsuf b. İsmâ‘îl en-Nebhânî, eğitim için bulunduğu Mısır’daki el-Ezher Üniversitesi’nde birçok ünlü düşünürle tanışmıştır. Sultan Abdulhamid’le yakın bir ilişki içerisinde olan en-Nebhânî, devletin çeşitli yargı organlarında görevler üstlenmekle beraber el-Cevâib gazetesinde editörlük de yapmıştır. İslâmî ilimlerin çeşitli dallarında birçok eser veren müellifin Nazmu evzânu’l-buhûr fi medhi’r-Rasûl isimli eseri on altı ‘aruz bahriyle Hz. Peygamber (sav)’e dair methiyeler dizdiği oldukça küçük hacimli didaktik tarzda bir eseridir. Eserde her bir bahir, iki beyitlik methiye örneğiyle zikredilmiştir. ‘Arûz bahirlerini öğrenmek isteyenlere ezber tekniğiyle kolayca akılda tutabilme imkânı sunan eserde sade bir dille birlikte bazı edebî sanatlara da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve edebiyatı, en-Nebhânî, didaktik şiir, methiye, ‘arûz

tythrtdyh

Öz

gfhshshshvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv
dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd
ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd
rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr fsdrfdf gdfgdfag fdfar dffaf fdfaafdf grgrtrt grtrtrt ryryyry
grgsg ytyye

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve edebiyatı, en-Nebhânî, didaktik şiir

A Didactic Poetry About ʿArūd: The Prophet’s Praise of Yūsuf al-Nabhānī

Öz

Didactic poetry, the first examples of which are encountered in ancient Greek and Indian, finds its correspondence in Arabic Literature as is al-shi‘r el-ta‘limi. The type of rajaz and urjūza seen in the early period is considered as the first manifestation of didactic poetry in Arabic literature. When it comes to didactic poetry, the first thing that comes to mind in Arabic literature is the alfiyya. It can be said that many works have been given in the style of didactic poetry on the science of ʿarūd and rhyme. Born in 1265/1849 in Haifa, in the north of Palestine, Yūsuf al-Nabhānī met many famous thinkers at al-Azhar University in Egypt, where he was for education. Having a close relationship with Sultan Abdul Hamid, al-Nabhānī worked as the editor of al-Jawāʼib newspaper, as well as serving in various judicial organs of the state. The author's work titled Nazmu evzânu'l-buhûr fi medhi’r-Rasūl by the author, who has written many works in various branches of Islamic sciences, is a didactic work that has a very small volume in which he gave praise about the Prophet (saas) by using all of the poetic prosodies. In the work, each prosody is mentioned with the example of a two couplet eulogy. The work, which offers those who want to learn ʿarūd prosodies the opportunity to remember easily with the technique of memorization, includes some literary arts along with a plain language.

Anahtar Kelimeler

Arabic language and literature, al-Nabhānī, didactic poetry, elegy, ʿarūd

Kaynakça

• Abdûn, Abdulkerîm. el-Mûsîkâ’ş-şâfiyye li’l-buhûri’s-sâfiye. Kâhire: el-‘Arabî, 2001.
• Abdülhadioğlu Ahmet. Arap Edebiyatında Didaktik Şiir. Erzurum Basılmamış Doktora Tezi, 2013.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. "Arap Edebiyatında Didaktik Şiirin Ortaya Çıkışı ve Arap Grameri Konusunda Yazılan Başlıca Manzumeler". Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi 3/1 (Temmuz 2018), 20-34.
• Cevherî, İsmâ‘îl b. Hammâd. ‘Aruzi’l-Varaka. ed-Dâru’l-beydâ: Dâru’s-sekâfe, 1984.
• Halbûnî, Hâlid. “eş-Şi‘ru’t-ta‘lîmî: Bidâyetuhu, Tatavvuruhu ve Simâtuhu”. Mecelletu Câmi‘atu Dimaşk, 22/7 (2006), 85-101.
• İbn ‘Abdi Rabbih, el-Fakîh Ahmed b. Muhammed el-Endelüsî. el-‘Ikdu’l-ferîd. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye, 1983.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman. Kitâbu’l-‘arûz. nşr. Ahmed Fevzî. Kuveyt: Dâru’l-kalem, 1987.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. “Css”. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru sâdır, 1993.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. “Kdb”. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru sâdır, 1993.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. “Mdh”. Lisânu’l-‘Arab. Beyrût: Dâru sâdır, 1993.
• İbn Raşîk, Ebû Alî el-Hasen el-Kayrevânî. el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘ri ve Âdâbih. nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. Beyrut: Dâru’l-cîl, 1981.
• Mâdî, İsâ Muhammed. Yusuf en-Nebhânî eş-Şairu’l-Filistîniyyu’r-Râid. Kahire: Basılmamış Doktora Tezi, 1977.
• Mahallî, Muhammed b. Ali. Şifâu’l-galîl fi ilmi’l-Halîl. Beyrut: Daru’l-cîl, 1991.
• Mar‛aşlî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Nesru’l-cevâhir ve’d-durer fî ‛ulemâi’l-karni’r-râbi‛a ‛aşer ve bi zeylihi ‛ıkdu’l-cevher fî ‛ulemâi’r-rub‛i’l-evvel mine’l-karni’l-hâmise ‛aşer. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 2006.
• Musâ, Mahcûb. el-Mîzân 'ilmu'l-'arûd kemâ lem yu'rad min kabl. Kahire: Mektebetu medbûlî, 1997.
• Nebhânî, Yûsuf b. İsmâ‘îl. Nazmu evzânu’l-buhûr fi medhi’r-Resûl. nşr. Muhammed Reşîd-Mustafa el-Hulvânî. Beyrut: el-Matba‘atu’l-Edebiyye, 1319/1902.
• Özervarlı, M. Sait. “Yûsuf b. İsmâîl en-Nebhânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 32/471-472. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Tebrîzî, Yahyâ b. Alî b. Muhammed el-Hatîb. el-Kâfî fi’l-ʿarûz ve’l-ḳavâfî. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1994.
• Topuzoğlu, Tevfik Rüştü. “Kamil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/280-281. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Topuzoğlu, Tevfik Rüştü. “Muzâri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/421-422. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Tural, Hüseyin. Arap Edebiyatında Aruz. İstanbul: Ensar neşriyat, 2011.
• Tuzcu, Kemal. “Klasik Arap Şiirinde Didaktik Şiirler”. AÜDTCFD, 2007 47 (2), 147-171.
• Yediyıldız, Fatih. Arapça Öğretiminde Nazım Geleneği Ve İbn Mu‘tî’nin Elfiyye’si. Samsun: Basılmamış Doktora Tezi, 2020.
• Yemût, Gazî. Buhûru’ş-şi‘ri’l-‘arabî ‘arûzu’l-Halîl. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1992.
• Yıldırım, Kadri. "Didaktik Şiirin Abbasiler Döneminde Ortaya Çıkışı ve Gelişimi Üzerine Bir İnceleme". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (Ocak 2009), 171-207.
• Yılmaz, İbrahim. Arap Edebiyatında Aruz. Ankara: Araştırma Yay., 2009.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Omer. el-Kıstâs fî ‘ilmi’l-‘arûz. nşr. Fahreddin Kabâve. Beyrut: Mektebetu’l-Ma‘ârif, 1989.
• Ziriklî, Hayruddîn. el-A‘lâm. Beyrut: Dâru’l-‘ilmi li’l-melâyîn 2002.