The Birth of Football and The Founded Football Clubs in The Ottoman Period

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 24 - 62, 01.11.2024

Murat Terlemez , Sühendan Kumcu

Öz

Purpose: How football entered the country in the Ottoman Period, which football clubs were on the stage of history, in which provinces football was played, which nations contributed to football, the firsts of football in the Ottoman Period, the first football fields, Ataturk's contribution to football and the establishment times of the clubs have been examined.
Method: Literature review method was used in the study
Results: In the Ottoman Empire, people were introduced to football during the reign of "Sultan Abdulaziz". The British, who settled in the cities where the main trade ports of the Ottoman Empire were, were the ones who brought and spread football to our country. While the British and Greeks were playing matches against each other in Istanbul, Izmir and Thessaloniki, they attracted the attention of Turkish youth. The first football club established in Istanbul was "Hermes Athletic And Cultural Association" in 1875, and the first football club established in Izmir was "Football Club Smyrna" in 1885. It is known that the first Turk to play football was "Selim Sırrı Tarcan", who played with the British in Izmir in 1898, but the first Turkish football player was "Fuat Hüsnü Bey". The first Turkish football club was the "Black Stocking" team, where the foundations of Fenerbahçe were laid in 1899 during the reign of "Sultan Abdulhamid II". It is known that the founders of this club, who thought of avoiding official prosecution by naming their club in English, founded the Fenerbahçe Club in 1907, after the club was closed down after a while.
Conclusion: As a result, the foundations of Black Stocking, the first football club of "Fenerbahçe Sports Club", have survived until today, together with the football fire within its founders. The first Turkish team to join the "Istanbul Football League" was "Galatasaray Sports Club", which was founded in 1905. “Beşiktaş Gymnastics Club”, another of our clubs that continues to this day, was included in the football leagues in the 1920s. It has been determined that the first football club of Trabzon was Trabzon İdman Yurdu, which was founded in 1913. The introduction of football to the Ottoman Empire was ensured by the British, and it was inevitable that it began to spread with the participation of Greek, Armenian and Turkish clubs.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Era Football, Football History, Football Clubs

Osmanlı Döneminde Futbolun Doğuşu Ve Kurulan Futbol Kulüpleri

Öz

Amaç: Osmanlı Döneminde futbolun ülkeye nasıl girdiği, hangi futbol kulüplerinin tarih sahnesinde olduğu, hangi illerde futbol oynandığı, hangi milletlerin futbola katkı sağladığı, Osmanlı Dönemi’ndeki futbolun ilkleri, ilk futbol sahaları, Atatürk’ün futbola katkısı ve kulüplerin kuruluş zamanları incelemeye konu olmuştur.
Yöntem: Çalışmada literetür ve belge tarama yöntemi kullanılmıştır.
Bulgular: Osmanlı İmparatorluğu’nda, halkın futbol ile tanışması “Sultan Abdülaziz” döneminde olmuştur. Osmanlı Devleti’nin başlıca ticaret limanlarının olduğu kentlere yerleşen İngilizler futbolu ülkemize getiren ve yayan kişiler olmuştur. İstanbul, İzmir ve Selanik’te İngilizler ve Rumlar birbirleri ile maçlar yaparken, Türk gençlerinin fazlasıyla dikkatini çekmiştir. İstanbul’da kurulan ilk futbol kulübü 1875 yılında “Hermes Atletic And Cultural Association”, İzmir’de kurulan ilk futbol kulübü ise 1885 yılında “Football Club Smyrna” olmuştur. Futbol oynayan ilk Türk 1898 yılında İzmir’de İngilizler ile beraber oynayan “Selim Sırrı Tarcan” olduğu ama ilk Türk futbolcusunun ise “Fuat Hüsnü Bey” olduğu bilinmektedir. İlk Türk futbol kulübünün ise “Sultan İkinci Abdülhamid” zamanında 1899 yılında Fenerbahçe’nin temellerinin atıldığı “Black Stocking” takımıdır. Kulüplerine İngilizce isim koyarak resmi takibattan kurtulmayı düşünen bu kulübün kurucuları, bir süre sonra kulübün kapanması ile 1907 yılında Fenerbahçe Kulübünü kurmuş oldukları bilinmektedir.
Sonuç: Sonuç olarak, “Fenerbahçe Spor Kulübü” ilk futbol kulübü olan Black Stocking’in temelleri, kurucularının içlerindeki futbol ateşi ile birlikte günümüze kadar uzanmıştır. “İstanbul Futbol Ligi”ne katılan ilk Türk takımı ise 1905 yılında kurulan “Galatasaray Spor Kulübü”dür. Günümüze kadar uzanan bir diğer kulübümüz olan “Beşiktaş Jimnastik Kulübü” ise 1920’li yıllarda futbol liglerine dahil olmuştur. Trabzon’un ilk futbol kulübünün de 1913 yılında kurulan Trabzon İdman Yurdu olduğu belirlenmiştir. Futbolun Osmanlı’ya girişi İngilizler tarafından sağlanmış, Rum, Ermeni ve Türk kulüplerinin de katılımıyla yaygınlaşmaya başlaması kaçınılmaz olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Dönemi Futbolu, Futbol Tarihi, Futbol Kulüpleri

Kaynakça

• Afyoncu E. (2017). 130 Yıllık Tutkumuz Futbol, https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2017/08/13/130-yillik-tutkumuz-futbol, Erişim Tarihi: 10.10.2024.
• Ajansspor, (2007). İstanbul’dakilerle Eş Zamanlı Olarak Trabzon’da da Kulüpler Kuruldu, https://web.archive.org/web/20160306201143/http://www.ajansspor.com/futbol/superlig/h/20071221/ataturk_trabzonsporlu_iddiasi.html, Erişim Tarihi: 08.10.2024.
• Albayrak H. (1996). Trabzon’daki İlk Spor Kulüplerinin Tarihçeleri, https://www.oncevatan.com.tr/trabzonda-ilk-spor-kulupleri-tarihceleri, Erişim Tarihi: 10.10.2024.
• Arıpınar E. (Haziran 1992). Türk Futbol Tarihi (1904-1991). Türkiye Futbol Federasyonu Yayınları. ss. sf. 190. Atabeyoğlu C. (1991). 1453-1991 Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi.
• Atılgan A. (2012). Mimdap.org, Fenerbahçe Stadı, https://mimdap.org/gozlem/fenerbahce-stady-2/ Erişim Tarihi: 09.09.2024. Bacıoğlu A. (2007). Zaman Tünelinde Fenerbahçe, İleri Yayınevi, 10-43.
• Bugün Gazetesi, (2013). Osmanlıdan Tescilli Tek Futbol Kulübü, https://m.haber7.com/fenerbahce/haber/1091035-osmanlidan-tescilli-tek-futbol-kulubu Erişim Tarihi: 02.09.2024. Constantinople Messenger, 16 Kasım 1880 Günü Nüshası, İstanbul. Dağlaroğlu R. (1957), Fenerbahçe Tarihi, Türksesi Matbaası, S. 171-186. Eroğul Ali. (2012). Trabzon Dergisi, Trabzonspor’dan Önce Necm-i Ati Vardı, https://www.ntv.com.tr/spor/trabzonspordan-once-necm-i-ati-vardi,LiWmiM9tl0CACxpIAEQ-Tw ,Erişim Tarihi: 10.06.2024.
• Günay M. (2016). Türkiye’de Spor Cemiyetlerinin Kuruluşu ve Bu Cemiyetlerin Etnik Amaçlarla Kullanılması, International Journal of Science Culture and Sport, 4(1), 383-393.
• Güneş G. (2007). İzmir’de ilk bisiklet yarışı. Toplumsal Tarih, 164, 62.
• Haberler.com, (2006). İsmet İnönü Kulübün Fahri Başkanı, https://web.archive.org/web/20090305073811/http://spor.haberler.com/trabzon-turk-telekom-lig-a-11-haberi/ ,Erişim Tarihi: 31.10.2024.
• Hürriyet Gazetesi, (2008). Atatürk’ün Fenerbahçe Sempatisi Vardı, https://www.hurriyet.com.tr/avrupa/ataturkun-f-bah-eye-sempatisi-vardi-1173268 , Erişim Tarihi: 28.10.2029. Hürriyet Gazetesi, (2015). Gençler 92 Yaşında, https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/ankara/gencler-92-yasinda-28443237 , Erişim Tarihi: 22.03.2024.
• İdmangücü, (2016). İdmangücü SK. Kuruluş, https://web.archive.org/web/20120719021845/http://www.idmangucu.com/v2/kurumsal.php , Erişim Tarihi: 31.10.2024. İdmanocağı, (2016). İdman Ocağı SK. Kuruluş, https://web.archive.org/web/20181209125805/http://idmanocagi.org.tr/kurulus/ , Erişim Tarihi: 19.10.2024. Kahraman A. (1995). “Osmanlı Devleti’nde Spor”, T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Müdürlüğü, Ankara, s. 670.
• Kahraman A. (1995). Osmanlı devletinde spor. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karakaya N. (2003). Atatürk Beşiktaşlı, Cem Ofset Yayınevi.
• Kayserilioğlu S. Fenerbahçe Org. Fenerbahçe Tarihçesi, https://www.fenerbahce.org/haberler/arsiv/tarih-muze-ve-arsiv-kurulu-baskani-dr-r-sertac-kayserilioglu-fenerbahce-galatasaray-rekabetinin-1 , Erişim Tarihi: 15.10.2024.
• Kurt H. (2023). Haber61, Trabzon’un İlk Resmi Kulübü, https://www.haber61.net/yazar-yazilari/trabzonun-ilk-resmi-kulubu-h503897.html , Erişim Tarihi: 05.03.2024.
• Meral O. (2014). Tarihin İzinde, Türkiye’de Futbol.
• Morpa Spor Ansiklopedisi. (2005). Morpa spor ansiklopedisi kültür yayınları (cilt 2). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları Limited Şirketi.
• Öndeş, O. (2010). Bornova Belediyesi, Bournabat Football Rugby Club.
• Özçınar K. (2014). Futbol Kronolojisi, Futbolun İnce Nağmeleri.
• Özden N. (2004). Türklerde İlk Spor Kulüpleri. Yüksek lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi Anabilim Dalı, Niğde.
• Sancaklı H, Özdemir Y, Kale R, Gökçe E. (1995). Futbol, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Matbaası.
• Soysal M, Tok A. (2019). İzmir’de Türk Spor Kulüplerinin Kısa Kuruluş Tarihçeleri, İzmir Spor Tarihi, (1. Baskı), Ankara, Ütopya Yayınevi. SS.36-37.
• Şevki O. (2018). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Azınlık Spor Kulüpleri ve Sporcular. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul: Golden Medya Mabaacılık.
• Tayga Y. (1990). Türk spor tarihine genel bir bakış. Ankara: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları. Terlemez M. (2019). Antik Çağdan Günümüze Somut Bulgular Işığında Futbolun Terminolojik, Teknik ve Kültürel Araştırması (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi).
• Terlemez M., & Özkan R. T. (2023). Beykoz İlçesinde Erken Cumhuriyetten Günümüze Salon Sporlarının Gelişimi. Kafkas Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 74-91.
• Terlemez M. (2023). Smyrna’dan Konstantiniyye’ye İşgal Pasları, Perseus Yayınevi, Ankara, S. 16. ISBN: 978-975-8474-56-1.
• Terlemez M. (2024). Osmanlı Döneminde Futbol Kulüplerinin Kendi Aralarındaki ve İşgal Kuvvetlerine Karşı Oynadıkları Futbol Müsabakaları. Uluslararası Beşeri Ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 8(1), 31-62. https://doi.org/10.55243/ihssr.1401683.
• The Constantinople Messenger, Football, 5 Ocak 1881 Günü Nüshası, İstanbul.
• Türk Futbol Tarihi (1992). İstanbul, Türkiye Futbol Federasyonu Yayınları.
• Türk Futbolu Net, Cuma Ligi, http://www.turkfutbolu.net/tumligler/cuma22-23.html , Erişim Tarihi: 22.03.2024. Urartu Ü. (1983). Futbol, İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi.
• Yıldız D. (1979). Türk spor tarihi. İstanbul: 3 Er Yayıncılık.
• Yüce M. (2014). Osmanlı Melekleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 1. Baskı.