Osmanlı’da Psikolojik Sağlık Uygulamaları ve Osmanlıca Psikoloji Literatürü Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 7, 65 - 78, 05.07.2019

Fatıma Zeynep Belen

Öz

Antikçağlardan itibaren felsefenin içinde yer alan
psikoloji, oldukça eski ve köklü bir geçmişe sahiptir. Modern Psikoloji’nin
ortaya çıkışı ise 19. yüzyılın son dönemine dayanmaktadır. Modern Psikoloji’den
önce İslam dünyasında psikoloji “ilm’ün-nefs” olarak ifade edilmiştir.

Bu çalışmanın
amacı, yaklaşık yedi asır geniş bir coğrafyaya hâkim olan Osmanlı Devleti’nde
modern psikoloji müstakil bir bilim haline gelmeden önce, uygulanan psikolojik
sağlık uygulamalarına yer vermek ve Osmanlının son döneminde ortaya çıkan psikoloji
ilmine dair özgün literatürü ele almaktır.

Araştırma
sonuçlarına göre; Osmanlı Devleti’nde, psikolojik sağlık uygulamalarında holistik
yaklaşımın uygulandığı söylenebilir. Modern psikoloji bilim haline gelmeden
önce, psikolojik sağlık uygulamalarında mimari, doğa, sağlıklı beslenme,
aromaterapi ve müzikten faydalanılmıştır. Osmanlı’da modern psikoloji
literatürü ise, 1870’li yıllardan itibaren oluşmaya başlamıştır. Osmanlı
Devleti’nin son dönemlerinde bilim haline gelen psikoloji bilimi ile ilgili
telif ve tercüme olmak üzere çok sayıda psikoloji eseri, Osmanlı Türkçesi ile yayımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Osmanlı Psikoloji Tarihi, Osmanlı Türkçesi Psikoloji Kitapları, Osmanlı’da Psikolojik Sağlık Uygulamaları, Psikolojik Sağlık

Kaynakça

• Arıcan, K. M. (2006). “Din, Psikoloji ve Felsefe: Mustafa Şekip Tunç’ta Din Felsefesi Din Psikolojisi İlişkisi”. EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 28 (Yaz 2006), s. 127-142. Akün, Ö. F. (1998). “Hoca Tahsin”. DİA, c. 18, s. 198-206. Batur, S. (2006). “Türkiye’de Psikolojinin Kurumsallaşmasında Toplumsal ve Politik Belirleyenler”. Toplum ve Bilim, sayı: 107, s.1-9. Bilgin, N. (1986) “Türkiye’de Yapılan Psikoloji Araştırmaları Üzerine Bir İnceleme”. Türkiye’de Sosyal Bilimler Araştırmalarının Gelişimi, s. 41-51. ------- (1988) Başlangıçtan Günümüze Türk Psikoloji Bibliyografyası, İzmir. Çoban, A. 2005. Müzikterapi Ruh Sağlığı İçin Müzikle Tedavi. Timaş Yay. İstanbul. Çelebi, E. (2006). Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Konya, Kayseri, Antakya, Şam, Urfa, Maraş, Sivas, Gazze, Sofya, Edirne. Haz., Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, Yky İstanbul, I-III. Demir, R. (2012). İlk Psikoloji Kitabımız: Gâyetü’l-Beyân Fî Hakîkati’l-İnsân. Dört Öge, (1), 47-72. http://dergipark.org.tr/dortoge/issue/40197/478532. Gençel, Ö. (2006). “Müzikle Tedavi”. Kastamonu Eğitim Dergisi, Vol: 14, No: 2, ss. 697-706. Hatunoğlu, A., (2014). “Türk İslam Hekimlerinin Psikoloji Biliminin Gelişimine Katkıları ve Psikolojik Hastalıklara Tedavi Yöntemleri”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, ss. 255-263. Hökelekli, H. (2006). “İslam Geleneğinde Psikoloji Kültürü”. İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt: 19, Sayı:3, ss. 409-421. Korkman, H. (2017). “Ortaçağ İslam Felsefesinde Psikoloji İle İlgili Görüşler / Ideas About Psychology In Medıevel Islamıc Phılosophy”. Asya Öğretim Dergisi, 5 (1), 12-27. http://dergipark.org.tr/aji/issue/31255/340394. Kutluer İ., (2000). “İlmün’n-Nefs”. DİA, c. 22, s. 148-149, İstanbul. Köse, A. (2008). Türkiye’de Psikoloji ve Din Psikolojisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Din Psikolojisi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2008. Köse, N. (2013). Türkiye’de Cumhuriyet Öncesi Bazı Telif Psikoloji Kitapları Üzerine Bir İnceleme, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ. FMossensohn, M. S. (2014). Osmanlı Tıbbı Tedavi ve Tıbbi Kurumlar 1500 – 1700, Çev. Bülent Üçpunar, Kitap Yay., İstanbul. Özkan, M. (2007). “Osmanlı Türkçesi”. DİA, c. 33, s. 483-485. Şengül, E. (2008). Kültür Tarihi İçinde Müzikle Tedavi ve Edirne Sultan II. Bayezid Dârüşşifâsı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne. Terzioğlu, A. (1992). "Bîmâristan". DİA, c. 6, s. 163-178. Turan, Ş. (2010). Osmanlılarda İlk Modern Psikoloji Kitapları: (1869-1900). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.