10-14 YAŞ GRUBUNDAKİ ÖĞRENCİLERDE ÖZ SAYGI ile TANRI ALGISI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 60 - 88, 21.06.2023

Şükriye Demir , Fatıma Zeynep Belen

Öz

Bu araştırmanın amacı, 10-14 yaş grubundaki öğrencilerde özsaygı ile Tanrı algısı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemi, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Ankara ili merkez ilçelerinin ortaöğretim kurumlarında uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 5, 6, 7, 8’inci sınıf düzeyindeki 317 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama araçları “kişisel bilgi formu”, “benlik saygısı ölçeği”, “Tanrı imgesi ölçeği”dir. Araştırma verileri SPSS-29 ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre; benlik saygısı ile Tanrı imgesi arasında anlamlı bir ilişki (p<0,05) olduğu bulgulanmıştır. Buna göre; 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin benlik saygısı ile güven veren Tanrı imgesi arasında pozitif yönlü, korku veren Tanrı imgesi ile arasında ise negatif yönlü ilişki olduğu saptanmıştır. 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin cinsiyet, yaş, anne çalışma durumu ve anne/baba eğitim düzeyine göre, benlik saygısı ve Tanrı’ya güven düzeylerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık (p>0,05) olmadığı bulgulanmıştır. 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin baba çalışma durumu ve sınıf düzeyine göre, Tanrı’ya güven düzeylerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık (p>0,05) olmadığı görülmüştür. 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin sınıf düzeyi ve baba çalışma durumuna göre, benlik saygısı düzeylerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık (p<0,05) olduğu bulgulanmıştır. 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin Tanrı’ya güven düzeylerinin benlik saygısı düzeylerini yordamakta (p<0,05) olduğu saptanmıştır. Elde edilen bu bulgular literatür kapsamında tartışılmıştır. Benlik saygısı düzeyi yüksek olan öğrencilerin Tanrı’yı algılama biçimleri güven yönündedir. Bu sebeple, öğrencilerin yüksek özsaygı düzeyine sahip olması için aile ve okul iş birliği ile bu konuda etkinlikler gerçekleştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Öz Saygı, Tanrı Algısı, Benlik Saygısı, Çocuk

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN SELF-ESTEEM and PERCEPTION of GOD in 10-14 AGE GROUP STUDENTS

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between self-esteem and God perception in students aged 10-14. The sample of the research consists of 317 students at the level of 5th, 6th, 7th, 8th grades selected by convenience sampling method in secondary education institutions of the central districts of Ankara in the 2022-2023 academic year. Data collection tools are Personal Information Form, Self-Esteem Scale, God Image Scale. Research data were analyzed with SPSS-29. According to the results of the research, it was found that there is a significant relationship (p<0.05) between self-esteem and God image. According to this, it has been determined that there is a positive relationship between the self-esteem of the students in the 10-14 age group and the image of reassuring God, and a negative relationship between the image of God that gives fear. It was found that there was no statistically significant difference (p>0.05) in the self-esteem and trust in God levels of the students in the 10-14 age group according to gender, age, maternal employment status and parental education level. It was observed that there was no statistically significant difference (p>0.05) in the level of trust in God according to the father's work status and grade level of the students in the 10-14 age group. It was found that there was a statistically significant difference (p<0.05) in the self-esteem levels of the students in the 10-14 age group according to their grade level and father's work status. It was determined that the level of trust in God of the students in the 10-14 age group predicted their self-esteem levels (p<0.05). These findings were discussed within the scope of the literature. The way of perceiving God of students with high self-esteem is in the direction of trust. For this reason, activities on this subject can be carried out with the cooperation of family and school in order for students to have a high level of self-esteem.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Self-Esteem, Perception of God, Child, Self-Respect

Kaynakça

• Akyüz, Züleyha. Gençlerde Benlik Saygısı ve Tanrı Tasavvuru. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2010, 119-123.
• Anuştekin, Mehmet Nesim. Ortaöğretim Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri ile Tanrı Algıları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2018, 71-73.
• Aslan, Durmuş-Köksal Akyol, Aysel. Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Ve Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 152, 2006, 51-60.
• Bakırcıoğlu, Rasim. Ansiklopedik Psikoloji Sözlüğü. Anı Yayıncılık, Ankara, 2006, 236-237.
• Bakırcıoğlu, Rasim. Çocuk ve Ergenlerde Ruh Sağlığı. Ankara, 2015, 93-105.
• Batmaz, Neslihan Sümeyra. Dindarlık, Beden Algısı ve Özsaygı İlişkisi: Din Psikolojisi Bağlamında Nicel Bir Araştırma. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2022, 96-104.
• Bayraktutar, Merve. İmam Hatip Lisesi Öğrencileri Örnekleminde Dini Başa Çıkma Ve Tanrı Tasavvuru İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2019, 163-223.
• Çetinkaya, Selma-Arslan, Seher-Nur, Naim-Özdemir, Deniz-Demir, Ö. Faruk-Sümer, Haldun. Sivas İl Merkezinde Sosyoekonomik Düzeyi Farklı Üç İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Benlik Saygısı Düzeyi. Klinik Psikiyatri, 2006, 9, 116-122.
• Çevik Demir, Şükran. Ergenlerde Benlik Saygısı Ve Dini Başa Çıkma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. 2013, 208.
• Çifci, Ayşenur. 14-18 Yaş Grubunda Tanrı Algısı İle Psikolojik Sağlamlık İlişkisinin İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2019, 82-95.
• Çuhadaroğlu, F. Adolesanlarda Benlik Saygısı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi. Ankara, 1986.
• Dickie, Jane R.-Eshleman, Amy K.-Merasco, Şafak M.-Shepard, Amy-Wilt, Michael Vander-Johnson, Melisa. Ebeveyn-Çocuk İlişkileri ve Çocukların Tanrı İmgeleri. Bilimsel Din Araştırmaları Dergisi, Cilt 36, No. 1 (Mart, 1997), 25-43.
• Dilek, Yunus. Ergenlerde Tanrı Algısı İle Şiddet Eğilimi Arasındaki İlişki Üzerine BirÇalışma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2019, 87-93.
• Elkind, D. The Origins of Religion in The Child. 1970, 36-38.
• Felson, Richard B.-Zielinski, Mary A. Çocukların Benlik Saygısı ve Ebeveyn Desteği. Evlilik ve Aile Dergisi, Cilt 51, No.3 (Ağustos, 1989), 727-735.
• Francis, L.J. God İmages and Self Esteem a Study Among 11-18 Years-Old. Research in the Social Scientific Study of Religion, 2005, 16, 113-116.
• Goldman. The Development of Religious Thinking. 1963, 9.
• Göçen, Gülüşan. 11-12 Yaş Grubundaki Çocukların Minnettarlıkları ve Hayat Memnuniyetlerine Etki Eden Aile İle İlgili Faktörler, Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 83-116, Haziran 2015.
• Göçen, Gülüşan. Bir Değer Eğitimi Örneği Olarak Şükür Günlükleri. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu. İstanbul, Turkey. 2012, 10.
• Göçen, Gülüşan. Çocuklarda Şükür ve Maneviyat Şükür Günlükleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. 1. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi. İstanbul, Turkey. 2016, 213-215.
• Göçen, Gülüşan. Kadirşinaslık ve Öznel İyi Oluş Suça Sürüklenen Çocuklar Üzerine Nicel Bir Araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt 5, sayı 4, 2016, 966-990.
• Göregen, Feride. Değer Odaklı Manevi Güçlenme Ve Bakım Programının (Domab) Din Eğitimi Alan Ergen Bireylerin Öfke Ve Affetme Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Lisans Tezi, 2022.
• Güler, Özlem. Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. AÜİFD XLVIII, Sayı I, 2007, 123-133.
• Güler, Özlem. Tanrı’ Ya Yönelik Atıflar, Benlik Algısı Ve Günahkârlık Duygusu (Yetişkin Örneklem). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007, 6.
• Güloğlu, Berna-Aydın, Gül. Coopersmıth Özsaygı Envanterinin Faktör Yapısı. Eğitim ve Bilim/Education and Science, Cilt 26, Sayı 122, Ekim/October, 2001:66-71.
• Harms. The Development of Religious Experience in Children. 1944, 115-118.
• Hayta, Akif. Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslâm’da Allah Tasavvuru. Değerler Eğitimi Dergisi. c. 4, no. 12. 2006, 29-63.
• Hefferon, Kate-Boniwell, Ilona. Pozitif Psikoloji Kuram, Araştırma ve Uygulamaları. Çev. Edit. Doç. Dr. Tayfun Doğan. Nobel Yayınları, Nisan, 2018, 106-107.
• Karaca, Faruk. Dini Gelişim Psikolojisi. Eser Ofset Matbaacılık, Trabzon, 2016, 61-62.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara. Nobel Yayıncılık. 2011.
• Karslı, Necmi. Gençlerde Özsaygı-Dindarlık İlişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2017, 17.
• Kayadibi, Yasemin. Parçalanmış Ailelerdeki Çocukların Anne Kabul Red Algılama Düzeylerinin Benlik Saygısı Açısından İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2015, 50.
• Kekik, Hacı Cemal. Yatılı Bölge Ortaokulu Öğrencilerinde Bağlanma Stilleri Ve Tanrı Algısı İlişkisi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2019, 52.
• Kul, Selin. 10-12 Yaş Arası Spor Yapan Ve Yapmayan Çocukların Özsaygı Ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2021, 58-59.
• Kula, Tahsin. Ergenlerde Öfke Duygusu, Benlik Algısı, Tanrı Algısı, Suçluluk ve Utanç Duyguları Açısından Bir Değerlendirme: Diyarbakır Örneklemi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. 2012, 78-90.
• Lüleci, Elvan Ünsal. 10-14 Yaşları Arasındaki Öğrencilerde Ebeveynlere Bağlanma, Tanrı’ya Güven Ve İyi Oluş İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2021. 99.
• Onat, Hasan.-Yıldız, Mualla. Çocuk İstismar ve İhmalini Önlemede Dinin Etkisi. Çocuk İhmali ve İstismarı Dergisi. İstanbul: Punto Yayınları. 2019, 1061-1069.
• Onat, Hasan.-Yıldız, Mualla. Çocuk İstismar ve İhmalini Önlemede Dinin Etkisi. İstanbul: Punto Yayınları, 2019,1061-1069.
• Oruç, Cemil. Erken Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Teorileri Bağlamında Din Eğitimi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/8 Summer 2013, 971-987, Ankara-Turkey.
• Özgür, Zübeyr. Baba Oğul İlişkisinin Ergenlik Döneminde Dinî İnanç Ve Benlik Saygısı Üzerindeki Rolü. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2022, 155-197.
• Öztürk Zurnacı, Şükran. İmam Hatip Ortaokulu Öğrencilerinde Allah Tasavvuru. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 2019, 88-89.
• Rosenberg, M. Society and the Adolescent Self-Image. Princeton University Press, Princeton. 1965.
• Sarıçam, Hakan-Yılmaz, Elifcan-Gülbahçe Arzu-Gülbahçe, Ömer-Çardak, Mehmet. İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Benlik Saygısı, Farklı Yetenek ve Atılganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2013, 10 (1), 525-540.
• Siyez, Didem M. Ergenlerde Problem Davranışlar: Okul Temelli Önleme Çalışmaları ile İlgili Uygulama Örnekleri. Pegem Akademi, Ankara, 2016, 4-53.
• Türker, Rumeysa Nur. Savaş Mağduru Sığınmacı Çocuklarda Hayat ve Tanrı Algısı: 7-12 Yaş Arası Suriyeli Çocuklar. 2019. Sayı 39. 367-389.
• Wadsworth, Barry J. Piaget’in Duyuşsal ve Bilişsel Gelişim Kuramı. Çeviri Editörü, Ziya Selçuk. Ankara. Pegem Yayınları. 2015. s, 33-134.
• Yapıcı, Asım. Çocukta İnanç ve Ahlak Gelişimi. Çocuklarımız ve Biz Dergisi. İstanbul, Turkey, 2014, 1.
• Yapıcı, Asım. Güdü ve İçerik Açısından Çocuk Duaları ve Dualara Yansıyan Sorunlar. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Vol.5, no.2. 2005, 1-57.
• Yazgan İnanç, Banu-Kılıç Atıcı, Meral- Bilgin, Mehmet. Gelişim Psikolojisi I Bebeklik, Çocukluk ve Ergenlik. Pegem Akademi, Ankara. Ekim, 2020, 41-53.
• Yıldız, Mualla. Çocuklarda Tanrı Tasavvurunun Gelişimi. İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları. 2007.
• Yıldız, Mualla. Çocukların Tanrı İmgesinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Toplum Bilimleri Dergisi. c.7, no.13. 2013, 45-64.
• Yıldız, Mualla. Çocuklukta Manevi Yaşam. Ankara: Grafiker Yayınları. 2020, 162.
• Yıldız, Mualla. İlköğretim Öğrencilerinin Tanrı İmgesinin Belirlenmesi Ve Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. 2012, 1-2.
• Yıldız, Mualla. Suç ve Yükleme. Ankara: Grafiker Yayınları. 2020, 214.
• Yıldız, Mualla.-Karanfil, İbrahim. Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kurumlarındaki Hükümlülerde Din Hizmetlerine Katılım ve Değerler Sistemi İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Dini Araştırmalar, cilt 18, sayı 46, 67-96, 2015.
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı. Özgür Yayınları, İstanbul. 2000, 20-135.