İSMAİL ÇETİN’İN HAYATI, ESERLERİ ve DÜŞÜNCE DÜNYASINDA TASAVVUF

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 15, 108 - 133, 21.06.2023

Güldane Gündüzöz , Ayşenur Uysal

Öz

İsmail Çetin Efendi (1942-2011) Diyarbakır’ın Hazro ilçesinde dünyaya gelmiştir. Doğduğu bölgede ilim ehli olarak tanınmış bir ailede büyümüştür. Nakşibendiyye, Kadiriyye, Kübreviyye, Sühreverdiyye ve Çiştiyye tarikatlarından hilafet almış bir gönül insanıdır. Kendisi, Âsım, Nâfi, Şam, İbn Kesîr ve rivayet şâz kıraati olmak üzere beş kıraatten icazet almıştır. Âlimlerin yegâne mirasları olan ilimleri, eserleri ve yaşantıları bizlere rehberlik etmektedir. Bu doğrultuda İsmail Çetin Efendi’nin gayesi de “Ehl-i sünnet ve’l-cemaat” itikadını doğru bir şekilde insanlara ulaştırmak ve anlatmaktır. Velut bir yazar olan İsmail Çetin Efendi’nin Arapça ve Türkçe yayımlanmış elliye yakın eseri bulunmaktadır. İsmail Efendi 1983 yılında Isparta’da kendisine ait “Dilara Kırtasiye” ismiyle açılan kitap, kırtasiye dükkânında eserlerini yayımlamıştır. Yazmış olduğu eserler sadece tasavvuf alanında değil, İslam dininin birçok meselesine ışık tutacak nitelikte yazılmış eserlerdir. İslamiyet’in var olduğu her yerde tasavvuf ilmi vardır kaidesiyle İsmail Çetin Efendi tasavvufun sonradan ortaya çıkan bir ilim olmadığını aksine kavram olarak olmasa da yaşam tarzı olarak Peygamber Efendimiz zamanından beri var olduğunu ifade etmiştir. İsmail Çetin Efendi tasavvufî yönüyle ön plana çıkan bir âlim olmasına rağmen tasavvuf ile fıkıh ilminin birbirinden ayrılan ilim dalları olmadığına vurgu yaparak ortak noktaları üzerinde durmuştur. Bu çalışma İsmail Çetin Efendi’nin kısaca hayatı, eserlerinin muhtevası ve tasavvufî düşüncesi hakkında bilgiler içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Tasavvufî Düşünce, Tarikat, Sufi, İsmail Çetin

Teşekkür

Çalışmamda ve hayatım boyunca beni yüreklendiren, desteklerini esirgemeyen anne ve babama teşekkürlerimi sunarım. Araştırmamın yazım aşamasında bilgileriyle yoluma ışık tutan, moral ve motivasyonu ile akademik yolda ilerleme şevki kazandıran değerli arkadaşım Özlem Yarar Aydın’a teşekkür ederim. Çalışmamın her aşamasında bana yardımcı olan bilgeliği, deneyimi ve özverisine minnettarlığımı sunduğum değerli hocam Doç. Dr. Güldane Gündüzöz’e teşekkür ederim.

ISMAIL CETIN’S LIFE, WORKS and SUFISM in THE WORLD of THOUGHT

Öz

Ismail Cetin Efendi (1942-2011) was born in Hazro district of Diyarbakır. He grew up in a well-known family as a scholar in the region where he was born. He is a man of heart who has taken the caliphate from the Naqshbandiyya, Qadiriyya, Kubrewiyya, Suhrawardiyya and Chishtiyya sects. He has received permission from five qirats: Asim, Nafi, Sham, Ibn Kathir and narrated shaz qirats. The knowledge, works and lives of the scholars, which are the only legacies of the scholars, guide us. In this direction, the purpose of Ismail Çetin Efendi is to convey and explain the creed of “Ahl as-sunnah ve'l-jamaat” to people in a correct way. Turkish Arabic and Turkish published nearly fifty works by Ismail Cetin Efendi, who is a well-known writer. Ismail Efendi opened his own book in Isparta in 1983 under the name “Dilara Stationery” and published his works in a stationery shop. The works he has written are works written not only in the field of Sufism, but also in a way that will shed light on many issues of the Islamic religion. Ismail Cetin Efendi stated that sufism is not a science that emerged later, but on the contrary, it has existed since the time of the Prophet as a way of life, if not as a concept, is the science of Sufism wherever Islam exists. Although Ismail Çetin Efendi is a scholar who stands out in the aspect of sufism, he emphasized the common points of sufism and fiqh science by emphasizing that they are not branches of science that are separated from each other. This work contains information about Ismail Çetin Efendi's life in short, the content of his works and sufi thought.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Sufi Thought, Cult, Sufis, Ismail Cetin

Kaynakça

• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Çetin, İsmail. Ahlaki Reçeteler. Isparta: Dilara Yayınları, 2017.
• Çetin, İsmail. Âmentü. Isparta: Dilara Yayınları, 2019.
• Çetin, İsmail. Aşk 1-2. Isparta: Dilara Yayınları, 2017.
• Çetin, İsmail. Âyet ve Hadislerle Kudsi Dualar. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. Azizlerle. Isparta: Dilara Yayınları, 2012.
• Çetin, İsmail. Bed’ul-Emâlî Şerhi. Isparta: Dilara Yayınları, 2013
• Çetin, İsmail. Bilgi Üzere Îman. Isparta: Dilara Yayınları, 2012.
• Çetin, İsmail. Bilir Misin? Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. Cana Can. Isparta: Dilara Yayınları, 2012.
• Çetin, İsmail. Cemâat. Isparta: Dilara Yayınları, 2015.
• Çetin, İsmail. Edeble Varış Lütufla Dönüş. Isparta: Dilara Yayınları, 2014.
• Çetin, İsmail. Edell-ul-Hayrât Hamd, Senâ, Dua, Salavât. Isparta: Dilara Yayınları, 2014.
• Çetin, İsmail. Ehl-i Sünnetin Nazarı İ’tikâdın Ölçüsüdür. Isparta: Dilara Yayınları, 2018.
• Çetin, İsmail. Evrâd-ı Bahâiyye’nin Tercüme ve Şerhi. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Gencim Nereye? Isparta: Dilara Yayınları, 2014.
• Çetin, İsmail. Gönlümde Hikmet Pınarının Arısı. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. İkinci Hutbenin Sonunda Okunan Âyet’in Esrarı. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. İnançlı Gençlik Şuuru. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. İnsan ve Vazifesi. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. İttiba’ Ehl-i Sünnete’dir. Isparta: Dilara Yayınları, 2010.
• Çetin, İsmail. Kalbin Diriltilişi. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Keler. Isparta: Dilara Yayınları, 2012.
• Çetin, İsmail. Milliyetçilik Şuurumuz. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Mufassal Medeni Ahlak. Isparta: Dilara Yayınları, 2018.
• Çetin, İsmail. Mü’minim. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Mü’minin İstikâmeti; Velînin Kerâmetidir. Isparta: Dilara Yayınları, 2015.
• Çetin, İsmail. Müslime Genç Şuuru. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. Müslüman Ailelere Erbain Hadisler. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. Müslümanım. Isparta: Dilara Yayınları, 2019.
• Çetin, İsmail. Nasıl Olmalıyım? Isparta: Dilara Yayınları, 2015.
• Çetin, İsmail. Olgunluk Günahtan Sakınmaktır. Isparta: Dilara Yayınları, 2017.
• Çetin, İsmail. Ölçüler. Isparta: Dilara Yayınları, 2021.
• Çetin, İsmail. Özleşme Yolu. Isparta: Dilara Yayınları, 2015.
• Çetin, İsmail. Sevgi Bağı. Isparta: Dilara Yayınları, 2019.
• Çetin, İsmail. Sohbet ve Tesettürde Âdab. Isparta: Dilara Yayınları, 2015.
• Çetin, İsmail. Şimdi: Hayatım, Hicretim, drl. Ahmed Mücteba Çetin, Isparta: Dilara Yayınları, 2020.
• Çetin, İsmail. Şuur. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Şübheden Hakîkate. Isparta: Dilara Yayınları, 2016.
• Çetin, İsmail. Ta’lîm-i Asfiyâ’. Isparta: Dilara Yayınları, 2014
• Çetin, İsmail. Tasavvuf ve Tevhîd’de Parlak İnciler. Isparta: Dilara Yayınları, 2014.
• Çetin, İsmail. Tasavvuf. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Tebliğ. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Tek Çare. Isparta: Dilara Yayınları, 2020.
• Çetin, İsmail. Terbiye-i Nefs. Isparta: Dilara Yayınları, 2018.
• Çetin, İsmail. Tevessül. Isparta: Dilara Yayınları, 2013.
• Çetin, İsmail. Yuvanın Yapılışı. Isparta: Dilara Yayınları, 2017.
• Çetin, Muhammed Said. Velinimetim Üstad İsmail Çetin. Isparta: Dilara Yayınları, 2020.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 1962.
• Erbilî, Muhammed Emin. Tenvîr-ul-Kulûb. b.y.: y.y., ts.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• Hanbelî, Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî. Şeẕerâtü’ẕ-ẕeheb. II.cilt. b.y.: y.y., ts.
• Haseni, Ahmed bin Muhammed bin El-Mehdi bin Acibe. Îkâz-ul Himem fî Şerh-il-Hikem. b.y.: y.y., ts.
• İsfahânî, Ebû Nuaym. Ḥilyetü’l-evliyâ. I.cilt. b.y.: y.y., ts.
• İskenderî, İbn Atâullah. El-Muhkem Fî Şerhi'l Hikem. b.y.: y.y., ts.
• İsmail Çetin Tarihçe-i Hayat, Erişim 05 Mart 2023. http://dilarayayincilik.com/index.php?route=common/home
• Ka‘bî, Abbâs. Nazarâtü fi’s-sekâfeti’l-‘irfâniyye. thk. Hüseyn el-Ekref. Beyrut: Dârü’l-Meârif el-Hikemiyye, 2017.
• Kelebâzî, Ebu Bekir Muhammed b. İshak. et-Ta’arruf li mezheb-i ehl-i tasavvuf. Beyrut: Dâru’l-kitâbu’lilmiyye, 1993., Ahmet Cahid Haksever, “Tasavvufun Tanımları”, Tasavvuf, thk. Kadir Özköse. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
• Köksal, İsmail. “Fıkıh ve Tasavvuf İlişkisi”. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 2 (1999), 85.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülİslam Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Kuşeyrî Risâlesi, çev. Doç. Dr. Dilaver Selvi. İstanbul: Semerkand Yayınları, 2019.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülİslam Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. er-Risâle. b.y.: y.y., ts.
• Münâvî, Muhammed Abdürraûf. el-Kevâkibü’d-Dürriyye. b.y.: y.y., ts.
• Ozak, Muzaffer. Ziynet-ül-Kulûb. İstanbul: Salâh Bilici Kitapevi Yayınları, 1973.
• Rundî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İbrâhîm b. Abdillâh en-Nefzî. Ġays̱ü’l-mevâhib. b.y: y.y., ts.
• Surûr, İbrâhim. el-Mu‘cemü’ş-Şâmil li’l-Mustalahâti’l-ilmiyye ve’d-dîniyye. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabi, 2013.
• Sülemî, Ebû Abdirrahmân Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed. Tabakâtu’s-Sûfiyye. b.y.: y.y., ts.
• Tilimsânî, Ebü’r-Rebî‘ Afîfüddîn Süleymân b. Şemsiddîn. Şerhu Menâzili’s-Sâirîn ile’l-Hakki’l-Mübîn, nşr. Abdülhâfız Mansûr. Tunus: Dâru’t-Türkî, 1989.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları, 1995.
• Uludağ, Süleyman. “Fütüvvet”, TDV İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları, 1991.
• Yılmaz, Hasan Kâmil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.