ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN SOSYAL STATÜSÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ BAĞLAMINDA ÖĞRETMENLİK MESLEK KANUNUNUN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 135 - 150, 30.06.2024

Ayşe Mine Demir , Ferudun Sezgin , Temel Çalık

https://doi.org/10.69643/kaped.1445191

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin bakış açısına göre öğretmenlik mesleğinin sosyal statüsünün gelişiminin Öğretmenlik Meslek Kanunu bağlamında değerlendirilmesidir. Ayrıca bu çalışmada öğretmenlerin bakış açısına göre öğretmenlik mesleğinin statüsünü geliştirmeye yönelik önerilerin neler olduğunun belirlenmesi de amaçlanmaktadır. Araştırma, nitel araştırma temelinde bir olgu bilim çalışması olarak yürütülmüştür. Katılımcılar maksimum çeşitlilik ve amaçlı örnekleme teknikleri ile oluşturulan 10 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla yüz yüze toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre katılımcılar, Öğretmenlik Meslek Kanununun mesleğin statüsünü geliştirme bağlamında yetersiz kaldığını düşünmektedirler. Katılımcılar, çalışma koşullarındaki ve maaşlardaki eşitsizliklerin yanı sıra meslek içinde kariyer ilerlemesi ve terfi için olanakların sınırlı olduğu konusundaki endişelerini dile getirmişlerdir. Bununla birlikte katılımcılar, Öğretmenlik Meslek Kanununun öğretmenler arasında bir ayrışma yarattığını düşünmektedir. Sonuç olarak, katılımcılar, kanunun emeklilik dönemlerini de kapmasını talep etmektedir. Ayrıca kanunda yer alan görevlerin, hakların ve sorumlulukların daha net bir şekilde tanımlanmasını, maddi iyileştirmelerin yapılmasını, çalışma koşullarının ve kariyer basamakları sisteminin yeniden gözden geçirilmesini önermektedirler.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik Meslek Kanunu, Öğretmenlik mesleği, Sosyal statü

EVALUATING THE TEACHING PROFESSION LAW IN THE CONTEXT OF DEVELOPING THE SOCIAL STATUS OF THE TEACHER PROFESSION

Öz

The purpose of this study is to evaluate the development of the social status of the teaching profession in the context of the Teaching Professional Law from the view of teachers. Additionally, the study seeks to identify suggestions for improving the status of the teaching profession. The research was conducted as a phenomenological study based on qualitative research. The participants consisted of 10 teachers selected by maximum variation and purposeful sampling techniques. The study collected data through face-to-face semi-structured interview and analysed it using descriptive analysis. According to the results, the participants think that the Teaching Profession Law is inadequate in improving the status of the teaching profession. Participants expressed concerns about inequalities in working conditions and salaries, as well as limited opportunities and career and promotion within the profession. However, the participants think that the Teaching Profession Law causes a segregation among teachers. As a result, the participants demand that the law covers retirement periods. They also suggest that the duties, rights, and responsibilities stated in the law should be more clearly defined, that financial improvements should be made and that working conditions and the career ladder system should be reviewed.

Anahtar Kelimeler

Teacher Profession Law, Teacher profession, Social status

Kaynakça

• Anderson, L. W., & International Institute for Educational Planning (1991). Increasing teacher effectiveness. Paris: UNESCO.
• Altunkaynak, M. (2023). Öğretmenler, öğretmenlik meslek kanunuyla tanımlanmış uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik hakkında ne düşünüyor?. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3),1438-1457.
• Akın, U., & Çolak, İ., Öğretmenlik meslek kanunu: Ama nasıl?. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-27.
• Aksoy, G., & Taşkın, G. (2023). Öğretmenler Öğretmenlik Meslek Kanunu kariyer basamakları düzenlemesi hakkında ne düşünüyor? İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1301-1323.
• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi. Pegem Akademi.
• Altan, M. Z. (2017). Profesyonel öğretmenliğe doğru. Pegem Akademi.
• Arslan, K., & Taş, B. (2023). Uzman öğretmenlik eğitimleri hakkında öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşleri. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 137-149.
• Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin toplumsal saygınlık ve imajlarına olumsuz etki eden faktörlerin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(1), 152-167.
• Aydın, I., Demir, T. G., & Erdemli, O. (2015). Teacher’s views regarding the social status of teaching profession. The Anthropologist, 22(2), 146-156.
• Barber, M., & Mourshed, M. (2007). How the world’s best-performing schools systems come out on top. McKinsey Company. London.
• Bakırcı, H., Özkan, Y., & Özdemir, C. (2023). Öğretmenlik Meslek Kanunu hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşleri. E-International Journal of Educational Research, 14(4), 325-343.
• Bauman, Z. (1998). Sosyolojik düşünmek. Ayrıntı.
• Birleşmiş Milletler (BM). (2016). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri. https://turkiye.un.org/tr/sdgs
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage Publishers. Thousand Oaks, CA.
• Darling- Hammond, L. (2010). Teacher education and the American future. Journal of Teacher Education, 61(1-2), 35-47.
• Demir, F. B., Öleteş, Ü. U., Zırhlı, K., & Şahin, A. Öğretmenlik meslek kanununa yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 144-162.
• Devlet Memurları Kanunu. (1965). Resmi Gazete, 12056/23 Temmuz 1965. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12056.pdf
• Doğan, D. (2011). Sınıf öğretmenlerinin mesleklerine ilişkin düşünceleri (Üsküdar, Kadıköy, Ümraniye ve Maltepe Örneği). Istanbul Journal of Sociological Studies, (33), 33-45.
• EFA Global Monitoring Report Team. (2015). Investing in teacher is investing in learning: A prerequisite for the transformative power of education. Background paper for the Oslo Summit on Education for Development. Oslo. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000233897
• Erdoğan, S., & Elma, C. (2023). Öğretmenlik meslek kanunu: Okul yöneticilerinin görüşlerine dayalı bir değerlendirme. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(75). 4466-4480.
• Everton, T., Turner, P., Hargreaves, L., & Pell, T. (2007). Public perceptions of teaching profession. Research Papers in Education, 22(3), 247-265.
• Fitcher, J. (1997). Sosyoloji nedir? (N. Çelebi, Çev.) Atilla Kitabevi.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to desing and evaluate research in education. McGraw- Hill.
• Fwu, B. J., & Wang, H. H. (2010). The social status of teachers in Tawian. Comparative Education, 38(2), 211-224.
• Genç, Y., & Balyer, A. (2023). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin okul yöneticisi ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies - Education, 18(1), 97-121.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji (C. Güzel, Çev.). Kırmızı.
• Gül, İ., & Güngör, C. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1098-1123.
• Gündüz Mutluer F. (2000). Toplumsal sapma: fonksiyonalist ve sembolik etkileşimci yaklaşımlar. Zirve.
• Hacıoğlu, F., & Alkan, C. (1997). Öğretmenlik uygulamaları. Alkım.
• Herzberg, F. (2002). Hygiene on motivation. http.//ehostvgw7.epnet.com/ehost/asp?key
• Hitt, M. R., Middlemist, R. D., & Mathis, R. L. (1989). Management concepts and effective practice. West Publishing Company.
• Hodgetts, R. M. (1999). Yönetim: Teori, süreç ve uygulama (C. Çetin, E. C. Mutlu, Çev.). Der. Kalkınma Bakanlığı (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• Keskin, C., & Gedik, S. (2024). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin öğretmenlik kariyer basamakları uygulamasıyla ilgili algıları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (59), 689-708.
• Köse, A., & Öztürk, G. (2023). Öğretmenlik meslek kanununun mesleki imaj bağlamında değerlendirilmesi: Bir karma yöntem çalışması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2), 357- 377.
• Mead, G. H. (1934). Mind, self, and society. The University of Chicago.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi. S. Akbaba Altun & A. Ersoy (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf Organisation for Economic Co-operation and Development. (2005). Teachers matter: Attracting, developing and retaining effective teachers.
• Özoğlu, M., Gür, B. S., & Altunoğlu, A. (2013). Türkiye ve dünyada öğretmenlik. Retorik ve Pratik, 1(1), 41-60.
• Özpolat, A. (2002). Sosyolojik açıdan öğretmenlik mesleği ve öğretmenlerin toplumdaki yeri [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Özpolat, V. (2005). Öğretmenlik mesleğindeki değişmelerin tarihsel toplumsal bağlamı. Milli Eğitim Dergisi, 166, 30-34.
• Pişkin, Z., & Parlar, H. (2021). Toplumsal statü ve algı açısından öğretmenlik mesleğinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 4(1), 1-28.
• Rice, S. (2005). You don’t bring me flowers any more: A fresh look at the vexed issue of teacher status. Australian Journal of Education, 49(2), 182-196.
• Schleicher, A. (2011). Building a high-quality teaching profession: Lessons from around the world. Voprosy obrazovaniya/Educational Studies Moscow, (1), 74-92.
• Sezgin, F., & K. Arslan (2022). Öğretmen yetiştirme ve istihdamı sorunu. T. Çalık (Ed.), Türk Eğitim Sistemi ve Sorunları içinde (ss. 124-167). Pegem Akademi.
• Simola, H. (2005). The Finnish miracle of PISA: Historical and sociological remarks on teaching and teacher education. Comparative education, 41(4), 455-470.
• Sunat, Ş. (2022). Öğretmenlik Meslek Kanunu teklifi hangi değişiklikleri ön görüyor? Öğretmenlik Meslek Kanunu nedir? https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/ogretmenlik -meslek-kanunu-teklifi-hangi-degisiklikleri-on-goruyor-ogretmenlik-meslek-kanununedir-1904173
• Symeonidis, V. (2015). The status of teachers and the teaching profession: A study of education unions’ perspectives. Education International Research Institute.
• Taşkın, G., & Aksoy, G. (2022). What are teachers' expectatıons about teachıng professıonal law regulations?. VI-International European Conference on Interdisciplinary Scientific Research.
• TEDMEM. (2022). Öğretmenlik meslek kanunu ve aday öğretmenlik ve öğretmenlik kariyer basamakları yönetmeliği taslağına ilişkin TEDMEM görüşü. https://tedmem.org/memnotlari/gorus/ogretmenlik-meslek- kanunu-ve-aday-ogretmenlik-ve-ogretmenlik-kariyerbasamaklari-yonetmeligine-iliskin-tedmem-gorusu
• Tezcan, M. (1997). Eğitim sosyolojisi. Kendi Yayını.
• Ulusoy, K., İşçi, T. G., & Erkuş, B. (2024). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(1), 335-348.
• Ünsal, S. (2018). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin statüsüne ilişkin bir pareto analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(2), 111-130.
• Weber, M. (1922). Economy and society: An outline of ınterpretive sociology. University California Press. Varkey GEMS Foundation. (2013). Teacher Status Index.
• Yaman, E., Vidinlioğlu, Ö. & Çitemel, N. (2010). İşyerindeki psikoşiddet, motivasyon ve huzur: Öğretmenler çok şey mi bekliyor? Psikoşiddet mağduru öğretmenler üzerine. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1136-1151. Yetim, A., & Göktaş, Z. (2004). Öğretmenin mesleki ve kişisel özellikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2), 541- 550.
• YÖK. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara Üniversitesi.
• Yücel, F. H. (2023). Öğretmen adaylarının öğretmenlik kariyer basamaklarına ilişkin görüşleri üzerine bir inceleme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 194-204.