TERCAN KAZÂSI (1591-1642)

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 50, 153 - 175, 15.06.2016

Selçuk Demir , İbrahim Etem Çakır

Öz

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Tercan, I. Selim döneminde Osmanlı hâkimiyetine dâhil olmuştur. 1535’ten sonra Erzurum Beylerbeyliği’nin paşa sancağına tabi kazâlardan biri olan Tercan; Tercan-ı Ulyâ ve Tercan-ı Süflâ adlı iki nahiyeye ayrılmıştır. Osmanlı ida- resine katıldıktan sonra Tercan Kazâsı’nın nüfusu artmış ancak XVI. yüzyılın sonlarından itibaren bu durum tersi bir hal almıştır. 1642 tarihli avârız defteri kazâ nüfusundaki azalmayı ortaya koymaktadır. Bu çalışmada 1591-92 tarih- li tahrir defteri ile 1642 tarihli avarız defterine göre kazâ- nın idari yapısı ve nüfusu incelenmiştir. Ayrıca kazâdaki derbend ve menzil köyleri hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tercan, Mama Hatun, avarız, kazâ, XVII. yüzyıl.

Kaynakça

• BAŞAR Fahameddin (1997), Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717-1730), Ankara: Türk Tarih Kurum Yayınları.
• BAYKARA Tuncer (2015), Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Anado- lu’nun İdari Taksimatı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• BULUT Hüseyin (2012), “1643 Tarihli Avarız Defterine Göre Erzincan Şeh- ri’nin Mahalleleri”, History Studies, Prof.Dr. Enver Konukçu Armağanı, Nisan 2012: 21-30.
• CEYLAN Alpaslan (2008), Doğu Anadolu Araştırmaları Erzurum-Erzincan- Kars-Iğdır (1998-2008), Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.
• ÇAKIR İbrahim Etem (2009), “1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir San- cağı”, The Journal of International Social Research, II/8: 109-122.
• ÇAKIR İbrahim Etem-Selçuk Demir (2014), “XVII. Yüzyılın Ortalarına Doğru Kelkid Kazâsı”, Karadeniz Araştırmaları-Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, 41: 160-179.
• DEMİR Alpaslan (2012), “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Koğans Kazâsı”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 505-529.
• DEMİRCİ Süleyman- C. Ebru Saygı (2011), “XVII. Yüzyıl Ortalarına Doğru Erzincan Kazâsında İskân ve Toplumsal Yapı”, CIEPO-Uluslararası Os- manlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi Araştırmaları 6. Ara Dönem Bildirileri Ki- tabı (Uşak / 14-16 Nisan 2011), I, İzmir: 486-510.