KENTSEL GELİŞMENİN HAVA KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLERİ ve DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ KENTLERİNDEKİ PARTİKÜL MADDE KİRLİLİĞİ

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 52, 27 - 55, 15.12.2016

Kazım Onur Demirarslan

Öz

Sanayi ve teknolojinin gelişmesi beraberinde kentleşme faktörünü ge- tirmiştir. Hızlı kentleşme olgusu ile birlikte, özellikle hava kirliliği gibi çevre sorunları ortaya çıkmıştır. Yapılan bu çalışmada, Doğu Karade- niz Bölgesi sınırları içinde olan Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon illerinin merkezlerindeki partikül maddelerden meydana gelen hava kirliliği hakkında araştırma yapılmış ve PM10 kirleticisi değerlendirilmiştir. Çalışma alanı olan Doğu Karadeniz Böl- gesi illeri merkezlerine ait 2010-2014 yılları için saatlik PM10 kon- santrasyonu verileri T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İz- leme İstasyonları WEB Sitesi”nden alınmıştır. Elde edilen ölçüm so- nuçları Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği, Avrupa Birliği Hava Kalitesi Standartları, A.B.D. Ulusal Hava Kalitesi Standart- ları ve Dünya Sağlık Örgütü’ne ait Uzun ve Kısa Vadeli Sınır Değerler ile karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışma ile Doğu Karadeniz Bölgesi içerisinde PM10 bakımından hava kalitesinin en yüksek olduğu iller arasında Giresun ve Artvin, en kötü olduğu iller arasında ise Trabzon ve Gümüşhane’nin yer aldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz, Hava Kirliliği, Kentleşme, Parti- kül Madde

Effects of Urban Development on Air Quality and Particle Matter Pollution in the Cities of the Eastern Black Sea Region

Öz

Development of industry and technology brought together the factor of urbanization. Various environmental problems such as air pollution emerged together with the concept of rapid urbanisation. In this study, a research was done about air pollution which is caused due to particle matters in Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon within the boundaries of Eastern Black Sea Region and PM10 contaminant was evaluated. Hourly PM10 concentration data for 2010-2014 years belonging to The Eastern Black Sea Region cities were obtained from T.R. Ministry of Environment and Urbanization Air Quality Monitoring Stations WEB site. Measurement results were compared and evaluated with Air Quality Evaluation and Management Regulation, European Union Air Quality Standards, USA National Air Quality Standards and Long and Short Term Limit Values belonging to World Health Organization. With this study it was determined that the cities which have the highest air quality in the sense of PM10 in the Black Sea Region were Giresun and Artvin and the cities which have the lowest quality were Trabzon and Gümüşhane.

Anahtar Kelimeler

The Black Sea, Air Pollution, Urbanization, Particle Matter

Kaynakça

• DEMİRARSLAN Kazım Onur (2012). Kocaeli İli Körfez İlçesi’nde Hava Kirle- tici Kaynaklarının ve Hava Kalitesi Seviyesinin Belirlenmesi, Yayınlan- mamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Koca- eli.
• DEMİRARSLAN Kazım Onur (2015). “Hava Kalitesi ve Değerlendirmesinde Modelleme Yaklaşımı” İstanbul Teknik Üniversitesi VII. Atmosfer Bi- limleri Sempozyumu, Nisan 28-30, İstanbul.
• DEMİRARSLAN Kazım Onur - AKINCI Halil (2016). " Doğu Karadeniz Bölge- sinde Kükürtdioksit (SO2) Dağılımlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri Yar- dımıyla Belirlenmesi" Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2(2), 81-99.
• DODISH Thad (2003). Air Quality,4th ed. Indiana: Lewis Publisher.
• GÜLER N. (2014). Kentleşmenin Biyolojik Faturası. Kocaeli: Sesim Ofset Mat- baacılık.
• KAYA Durmuş vd. (2013). Hava Kalitesi Yönetimi. Kocaeli: Umuttepe Yayın- ları.
• KELEŞ Ruşen (2010). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları. KIVILCIM A. Ertan (2014). Kent ve Kentli Hakları. Ankara: TODAİE Yayınları.
• LEE Cameron vd. (2012). Utilizing map pattern classification and surface weather typing to relate climate to the Air Quality Index in Cleveland, Ohio, Atmospheric Environment, V(63), 50-59.
• LI Ke - LIN Boqiang (2015). Impacts of urbanization and industrialization on energy consumption / CO2 emissions: Does the level of development matter? Renewable and Sustainable Energy Reviews, V(52), 1107-1122.
• LIPPMANN Morton (1998). The 1997 US EPA Standarts for Particulate Mat- ter and Ozone, Editors: Hester R. E., Harrison R. M., Air Pollution and Health, 1st ed., The Royal Society of Chemistry, Cambridge.
• MCGRANAHAN Gordon - MURRAY Frank (2003). Air Pollution and Health in Rapidly Developing Countries, Routledge Earthscan Canada.