YANI YAPON MUHBİRİ DERGİSİ’NİN 15. SAYISINA GÖRE JAPONYA’DA YAŞAYAN TATAR TÜRKLERİNİN TÜRKİYE’DEKİ HARF DEVRİMİ KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 63, 475 - 495, 15.09.2019

Hanife Alkan Ataman

Öz

Köklü bir yazılı kültüre sahip Türkler, özellikle Arap alfabesiyle pek çok eser ortaya koymuştur. Bunlardan sade dille oluşturulanların yanı sıra ağır dille yazılanların sayısı oldukça fazladır. Osmanlı’nın her döneminde konu edilen sade dil meselesi, birçok fikir hareketinin gündeme geldiği Tanzimat döneminde ciddi şekilde tartışılmıştır. Yıllarca sonuca bağlanamayan alfabe tartışmalarına son noktayı, Mustafa Kemal ve çalışma arkadaşları koymuştur. Türkiye’nin ilerlemesinin yegâne yolunu, milletin eğitimli olmasında gören Atatürk, öncelikle okuma yazma oranının artması gerektiğini, bu nedenle halkın kolay öğrenebileceği ve Türk diline uygun bir alfabeye ihtiyaç duyulduğunu düşünmüştür. Araştırmalar sonucunda, en uygun alfabenin Latin alfabesi olduğu üzerinde karar kılınmış, Latin kökenli yeni Türk alfabesi 1 Kasım 1928’de meclisteki çoğunlukça kabul edilmiştir. Türkiye’deki alfabe değişikliği meselesi, diğer ülkelerin dikkatleri dışında kalmamıştır. Birçok ülke, konu hakkında çoğunlukla olumlu fikirlerini gazeteler vasıtasıyla belirtmiştir. Harf devrimi ile ilgili bir fikir de 1934 yılında Japonya’da Tatar Türklerince yayımlanan Yanı Yapon Muhbiri dergisinde bulunmaktadır. Bu çalışmada, Tatar Türklerinin Türkiye’deki harf devrimi ile ilgili görüşlerinin yer aldığı yazı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk harf devrimi, Arap alfabesi, Latin alfabesi, Tatar Türkleri, Yanı Yapon Muhbiri.

Kaynakça

• AKYÜZ, Yahya (1992). “Atatürk’ün Eğitim Düşüncesinin Kökenleri”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Ankara. VIII/23: 233-239.
• “Arap Harflerini Bırakıp Latin Harflerini Kabul Etme” (1934). Yanı Yapon Muhbiri Dergisi. Tokyo.
• ARAT, Reşit Rahmeti (1975). “Kazan Türklerinde Periodik Matbuat”. Kazan. XVI/5: 7-15. ARIKAN, Zeki (1990). “Latin Harfleri”. Atatürk Yolu. II/5: 1-19.
• AVCI, Cemal (2000). III. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapı ve Faaliyetleri (1927- 1931). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• BARUTÇU ÖZÖNDER, Sema (1999). “Yeni Bir Sosyal-Siyasi Çerçevenin Çiziminde Dil ve Alfabenin Yeri”. Atatürk’ün Harf Devrimi ve Türk Dünyasına Yansımaları Sempozyumu (27 Ekim 1998). Trabzon, 1-7.
• BULUÇ, Saadettin (1991). “Osmanlı Devrinde Alfabe Tartışmaları”. Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu. 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi: 45-48.
• ÇALIK, Ramazan - Ali Galip BALTAOĞLU (2001). “Alman Kaynaklarında Türk Harf İnkılâbı ve Yankıları”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 27-28: 263-283.
• DÖNMEZ, Cengiz (2009a). “Harf İnkılâbı ve Eğitim”. 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu. Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları Tarihi Enstitüsü: 205-235.