ESKİ UYGURCADA CUNDĪ BUDDHA’NIN TASVİRİ

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 64, 711 - 723, 15.12.2019

Hacer Tokyürek

Öz

Dinler tarihi incelendiğinde ibadet şekillerinin ve bu ibadet şekillerinin çeşitli simgelerinin ortaklık gösterdiği görülecektir. İlahi olana yaklaşmak ve çeşitli kazanımlar elde etmek için dua ya da büyülü sözler okumak tüm dinlerde mevcuttur. Budizm’de özellikle de Tantrik Budizm’de buna benzer ibadet şekilleri bulunmaktadır. Bunlardan biri maṇḍala töreni esnasında bir Buddha’nın dhāraṇīsi okunarak Budha’nın tasvirini mantralar eşliğinde resmetmektir. Bu mantralar içten söylendiği zaman kişinin kazanımları elde etmesi daha kolay olacaktır. Uygur Türkçesinde Cuṇḍīdevīdhāraṇī ‘Cuṇḍī tanrıçanın/Buddha’nın dhāraṇīsi’nde Cuṇḍī Buddha’nın tasviriyle ilgili çeşitli bilgiler bulunur ve onun resminin yapılmasıyla ilgili çeşitli talimatlar verilir. Bu talimatlara göre, göl suları içerisinde iki ejderha kardeş tarafından korunan nilüfer çiçeğinin içine oturmuş şekilde Cuṇḍī Buddha resmedilir ve Cuṇḍī’nin üç gözü vardır. Bununla birlikte Cuṇḍī Buddha’nın on sekiz eli bulunmaktadır ve bu on sekiz elinde çeşitli objeler tutmaktadır. Bu çalışmada Cuṇḍī Buddha’nın tasvirinde bulunan sembolik ifadeler ve onların anlamsal değerleri üzerinde durulacaktır. Böylece bu sembolik ifadelerin Uygurcadaki yeri tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

dhāraṇī, mantra, mudra, Cuṇḍī Buddha, Eski Uygurca.

Kaynakça

• AYAZLI, Özlem (2012). Altun Yaruk Sudur VI. Kitap: Karşılaştırmalı Metin Yayını. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BEER, Robert (2003). The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols. Chicago: Serindia Publication.
• BUSWELL, Robert E. - Donald S. LOPEZ (2013). The Princeton Dictionary of Buddhism.Princeton University Press Princeton and Oxford.
• CIRLOT, J. E. (2001). A Dictionary of Symbols. London: Taylor & Francis e-Library.
• COOPER, J. C. (1987). An Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols. London: Thames and Hudson.
• DAYAL, Har (1970). The Bodhisattva Doctrine in Buddhist Sanskrit Literature. Delhi, Patna, Varanasi: Motilal Banarsidas.
• EDGERTON, Franklin (1953). Buddhist Hybrid Sanskrit. Grammer and Dictionary. Vol. 1 Grammer, Vol. 2. Dictionary, New Haven.
• ELIADE, Mircea (2017). İmgeler ve Simgeler. (çev. Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ELIADE, Mircea (2005). Dinler Tarihi, İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi. (çev. Mustafa Ünal). Konya: Serhat Kitabevi.