Öz
Türk halk kültürünün yazılı ve sözlü edebiyatının önemli vesikaları olan atasözleri, zamanla kazanılmış tecrübe ve deneyimlerin kısa, özlü ve derin manalar içeren sözlere yansımasıdır. Atasözleri eğitimden öğretime, tarımdan halk takvimine, tabiattan kâinata, edebiyattan sanata, açlıktan tokluğa, yiğitlikten korkaklığa, cömertlikten cimriliğe, her konuda söylenmiş yol gösterici, eğitici, uyarıcı, öğretici veciz kalıplaşmış ifadelerdir. Gerek sözlü edebiyatımızda gerek yazılı edebiyatımızda millî kültürümüzün bir parçası sayılan atasözleri zengin bir kullanıma sahiptir. Metinlerle takip edebildiğimiz ilk örneklerini Orhun Kitabeleri’nde ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’te görebildiğimiz atasözleri, varlığını ve tesirini kullanım alanını genişleterek, günümüzde de canlılığını korumaktadır. Atasözleri ve deyimler kalıplaşmış ifadelerdir; ancak çeşitli sebeplerden dolayı bu kalıp ifadelerin bazısının kelimesi değişmiş, bazıları bölgesel özellik gösteren kelimelerle zenginleşmiş, bazı atasözleri de günümüzde unutulmuş olabilir. Az sözle çok şey söyleme kudreti bulunan atasözleri sözlü ve yazılı edebiyatımızın, söz varlığımızın en zengin kaynakları arasına girmektedir. Makalede atasözleri hakkında bilgi verildikten sonra bu ifadelerin bireylerin duygu, düşünce ve yaşantısına yansıtmakta olduğu benzer sözler üzerinden örnekler verilecektir. Bir sonraki aşamada ise Antalya'da kullanılmakta olan ve yazılı kaynaklardan tespit edilen atasözlerinin tematik tahlili yapılacaktır. Ayrıca elde edilen bulgular analiz yöntemi ile varyantlaşma, tema, işlev, konu, eş mana yönleri bağlamında değerlendirilerek Türk atasözleri içindeki durumu ortaya konacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKSOY, Ö. A. (1978-1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Atasözleri Sözlüğü I-II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- AKSOY, Ö. A. (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1 Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınları.
- ALEMDAR, E. (2019). "Türkçe Atasözü ve Deyim Hazinesine Atalar Sözü Mecmuası’ndan Katkılar". Rumeli'de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 5: 112-124.
- ARAT, R. R. (1999). Kutadgu Bilig I Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ARAT, R. R. (1998). Kutadgu Bilig II Çeviri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- ATALAY, B. (1985a). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I (Cilt I). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ATALAY, B. (1985b). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi II (Cilt II). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ATALAY, B. (1985c). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi III (Cilt III). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ATALAY, B. (1986). Divanü Lûgat-it-Türk Dizini IV “Endeks” (Cilt IV). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dilbilim |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 18 Sayı: 72 |
