BUCAK (BURDUR) AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 80, 1094 - 1128, 05.01.2024

Celal Eryiğit

https://doi.org/10.56694/karadearas.1377984

Öz

Toplumda yaygın bir şekilde kullanılan kitle iletişim araçları, Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılan birçok sözü kullanımdan düşürmüş, yöre ağızlarını yazı dilinin kurallarına yaklaştırmıştır. Yok olmaya yüz tutmuş bu söz varlığı unsurlarının bir an evvel kayda geçirilmesi gerekmektedir. 1932 yılından itibaren Türk Dil Kurumu vasıtasıyla baş-lanan derleme çalışmaları ve akademisyenler tarafından yapılan ağız çalışmaları bu amaca hizmet etmektedir. Bu çalışma da Derleme Sözlüğü’ne ve ağız çalışmalarına katkı sunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Çalışma Bucak ilçesinin merkezi ve köylerinde derlenen sözleri içermektedir. Belirlenen kelimeler yöredeki ko-nuşma özellikleri dikkate alınarak transkript işaretleri ile yazıya aktarılmış, her kelime cümle içinde kullanılmıştır. “Derleme Sözlüğü’nde Bulunmayan Sözler”, “Derleme Sözlüğü’nde Bulunan Ancak Farklı Anlamda Kullanılan Sözler”, “Derleme Sözlüğü’nde Aynı Anlamda Kullanılan Ancak Bucak İbaresi Olmayan Sözler” başlıklarıyla üç bölüme ayrı-larak incelenmiştir. Derleme Sözlüğü’nde Bulunan Ancak Farklı Anlamda Kullanılan Sözler kısmında anlamları farklı kelimeleri, karşılaştırma yapabilmek adına anlamlarının yanıbaşına Derleme Sözlüğü’ndeki cilt ve sayfa numaraları yazılmıştır. Tespit edilen sözler isim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem, fiil, ikileme, kalıp sözler başlıklarıyla grup-lara ayrılmıştır. Yapılan çalışma neticesinde yörede toplam 563 söz tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bucak Ağzı, Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları

Kaynakça

• Akı, S. (2017). “Yozgat Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi. X/2: 39-46.
• Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Arıbaş vd. (2007). “Bucak İlçesinin Nüfus Coğrafyası”. Doğu Coğrafya Dergisi. XII/17: 309-344.
• Bulut, S. (2018). “Gümüşhane İli ve Yöresi Ağzılarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Ka-radeniz Araştırmaları Dergisi. 57: 171-190. Buran, A. (1996). “Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Türk Dili Dergisi. 535: 38- 43. Erdoğan, S. (2022). “Türkiye’de Derleme Sözlüğü ile İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi” (1990-2021). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 27: 211-226.
• Gül, M. (2013). “Türkçe Sözlükler Üzerine Bir Deneme”. The Journal of Academic Social Science Studies. 6/2: 505-530. Gülensoy, T. (1998). “Anadolu Ağızlarından Derleme Sözlüğü'ne Katkılar”. Türk Dili Der-gisi. 553: 14-17.
• Kalay, E. (1997). “Edirne İli Ağızlarından Derleme Sözlüğü'ne Katkılar I”. Türk Dili Dergisi. 547: 25-33. Kuşdemir, A. (2020). “Tokat ve Yöresi Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar I”. TULLIS. Cilt V/1: 39-55.
• Nas vd. (2016). “Bartın Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar”. Diyalektolog. 13: 50-59. Nergis B. (2009). “Denizli Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar”. Turkish Studies. 4/8: 747-776. Özdarendeli, N. (2013). “Velimeşe Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Selçuk Üniver-sitesi Türkiyat Araltırmaları Dergisi. 34: 57-79. Özden, M. (2017). “Bilecik Ağızından Derleme Sözlüğüne Katkılar”. Avrasya
• Uluslararası Araştırmalar Dergisi, V/11: 273-315. Özkaya, H. (2015). “Kırklareli İli Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. RumeliDE. 2: 33-39. Şanlı, C. (1996), “Kırklareli Erzurum ve Artvin İllerimizden
• Derleme Sözlüğüne Katkı-lar”. Türk Dili Dergisi. 552: 542-547. Tekin vd. (2014). “Giresun ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Diyalek-tolog. 9: 33-46. Telli, B. (2019). “Hatay Ağzından
• Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Journal Of History School, 12: 664–693. Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (1993). 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Ya-yınları. Uysal, İ. N. (2018). “Himmetli (Niğde-Merkez) Köyü Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Kat-kılar.” Erdem İnsan ve Toplum bilimleri Dergisi, 74: 139-156. Uysal, M. A. (2010), “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Bucak’ta İdari ve Sosyal Yapı”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3: 103-119.
• Yıldız, O. (2007a). “Bucak Ağzında Şimdiki Zaman Çekimi”. Ege Üniversitesi Edebiyat Fa-kültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi: 289-302. Yıldız, O. (2007b). “Isparta Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Turkish Studies. (Os-man Nedim Tuna Armağanı). II/2: 790-800.