ROCKY LANDSCAPE OF GERDEKKAYA: AN OVERVIEW OF THE SURVEY PROJECT IN ÇORUM-ALACA REGION

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 83, 718 - 736, 30.09.2024

Emine Sökmen

https://doi.org/10.56694/karadearas.1514806

Öz

The architectural elements and structure traces located on the rocky landscape, alongside the rock-cut tombs and the extensive illegal excavation activities causing damage, indicate the presence of a significant settlement in Gerdekkaya awaiting archaeological discovery. The settlement of Gerdekkaya can be identified as a fortification settlement from the Hellenistic period. New data regarding Gerdekkaya within the framework of rocky landscape is explored. The settlement, inhabited during multiple periods, was within the boundaries of the Mithradatic Kingdom's geography in antiquity and situated between the Mithradatids and its neighbor Galatia. This study involves the identification and interpretation of the currently available archaeological data from Gerdekkaya. It provides the first information about this settlement, located in the southwestern direction of the Mithradatic Kingdom's geography, referred to in modern literature as terra incognita, or unknown lands. Considering the fortress’s characteristics and location, this study defines an important fortification settlement in Gerdekkaya that will provide data for the Central Black Sea Region’s archaeology. It also offers guiding information for future planned excavations. In this context, information was gathered through archaeological survey and geological prospection

Anahtar Kelimeler

Çorum, Alaca, Gerdekkaya, Rocky Landscape, Archaeological Survey

Destekleyen Kurum

FEF19002.14.003 kodu ile Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

FEF19002.14.003 kodu ile Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Teşekkür

Gerdekkaya'daki çalışmaların yürütülmesi sırasında Çorum Müze müdürü olan Dr. Önder İPEK'e ve Müze Uzmanı Resul İBİŞ'e vermiş oldukları desteklerden ötürü teşekkürü bir borç bilirim.

Kayalık Peyzajda Gerdekkaya: Çorum Alaca bölgesinde yürütülen yüzey araştırma projesinin değerlendirilmesi

Öz

Masif kayalık üzerinde yer alan kaya mezarları ve çeşitli yapı izleri, ayrıca yoğun kaçak kazı faaliyetleri sonucunda zarar görmüş mimari unsurlar, Gerdekkaya’da arkeolojik olarak keşfedilmeyi bekleyen önemli bir yerleşimin varlığına işaret etmektedir. Gerdekkaya yerleşimi, Hellenistik döneme ait bir kale-yerleşim alanı olarak değer-lendirilebilir. Bu çalışma, Gerdekkaya ile ilgili yeni bilgileri kayalık peyzaj bağlamında ele almaktadır. Birden fazla dönemde iskan edildiği anlaşılan bu yerleşim, antik dönemde Mithradates Krallığı'nın coğrafi sınırları içerisinde yer almakta ve Mithradates Krallığı ile komşusu Galatia arasında konumlanmaktadır. Çalışma, Gerdekkaya’nın mevcut arkeolojik verilerinin tanımlanması ve yorumlanmasını kapsamaktadır. Modern literatürde terra incognita, yani bilinmeyen topraklar olarak ifade edilen Mithradates Krallığı coğrafyasının güneybatısındaki bu yerleşim ile ilgili ilk bilgileri sunmaktadır. Kale özellikleri ve stratejik konumu göz önünde bulundurularak, krallığın bu yöndeki sınırlarını anlamaya yönelik olarak, Gerdekkaya’nın Orta Karadeniz Bölgesi arkeolojisine önemli veriler sağlayacak bir kale-yerleşim olarak tanımlanması yapılmıştır. İleride yapılması planlanan kazı çalışmaları için yol gösterici bilgiler sunulmaktadır. Bu doğrultuda, yüzey araştırmaları ve jeolojik prospeksiyon yöntemleri kullanılarak bilgi toplanmıştır

Anahtar Kelimeler

Çorum, Alaca, Gerdekkaya, Kayalık Peyzaj, Arkeolojik Yüzey Araştırması

Destekleyen Kurum

Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

FEF19002.14.003 kodu ile Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir.

Teşekkür

Bu araştırmanın yürütülmesinde gerekli izinleri sağlayan Çorum Müzesi'nin o dönemki müdürü Dr. Önder İPEK 'e ve müze uzmanı Resul İBİŞ'e desteklerinden dolayı teşekkürü bir borç bilirim.

Kaynakça

• Anderson, J. G. C. (1903). Studia Pontica I. A Journey of Exploration in Pontus. Lamertin.
• Bingöl, E., B. Akyürek, and B. Korkmazer. (1975). Biga yarımadasının jeolojisi ve Karakaya formasyonunun bazı özellikleri, in: Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kongresi Tebliğler Kitabı (pp. 70-77), Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü.
• Cumont, E and F. Cumont (1906). Voyage d’exploration Archeologique dans le Pont et la Petite Armenie, Studia Pontica II. Lamertin.
• Dökü, E. F. (2008). Paphlagonia Bölgesi Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları. (Unpublished PhD. Thesis). Antalya: Akdeniz University, Institute of Social Sciences.
• Gökten E., G. Kelling, M. Meydan. (2013). The kinematic significance of rotation-related deformation features in a fault-defined wedge associated with the North Anatolian Fault, central Turkey, Journal of Geodynamics 65, 228-243.
• Hamilton, W. J. (1842). Researches in Asia Minor, Pontus and Armenia: With Some Account of their Antiquities and Geology. John Murray, Albemarle Street.
• IFEA (L'institut français d'études anatoliennes). 2024. Rocky Landscapes at the intersection of people and rocks. https://www.ifea-istanbul.net/index.php/fr/evenements/eve-archeo/conference-internationale- rocky-landscapes-at-the-intersection-of-people-and-rocks [access date: 25.5.2024].
• İpek, Ö., and K. Sezgin. (2021). A Review of Funerary Practices in the Çorum Region during Antiquity. Eds. E. Sökmen and A. Schachner, in: Understanding transformations: Exploring the Black Sea Region and Northern Central Anatolia in Antiquity, BYZAS 26 pp. 195-234).
• Jones, H. L. (1917-1932). The Geography of Strabo. The Loeb Classical Library.
• Leonhard, R. (1915). Paphlagonia: reisen und forschungen im Nördlichen Kleinasien. D. Reimer.
• Magie, D. (1950). Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ I-II. Princeton University Press.
• Okay, A. I., and C. Göncüoǧlu. (2004). The Karakaya Complex: A review of data and concepts. Turkish Journal of Earth Sciences, 13(2), 77-95.
• Olshausen, E. and J. Biller. (1984). Untersuchungen zur historischen Geographie von Pontos unter den Mithradatiden (Historisch-geographische Aspekte der Geschichte des Pontischen und Armenischen Reiches Teil 1, Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients, Reihe B Nr. 29, 1). Dr. Ludwig Reichert.
• Perrot, G. (1872). Exploration archéologique de la Galatie et de la Bithynie, d’une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoce et du Pont. Libraire de Firmin Didot Freres, Fil et C.
• Ramsay, W.M. (1890). The Historical Geography of Asia Minor. London
• Sancaktar, H., and K. Sezgin. (2020). Son Dönemi Araştırmaları Işığında Yozgat ve Çevresindeki Kaya Mezarları, Cedrus 8, 325-349.
• Sciuto, C., A. Lamesa, K. Whitaker and A. Yamaç. (2021). Carved in Stone: The archaeology of rock-cut sites and stone quarries. BAR Publishing.
• Sezgin, K. (2024). Demir Çağı’ndan Roma Dönemi’ne Kadar Çorum kaleleri ve tahkimatlı yerleşimlerin güncel verilerle yorumlanması ve yeni lokalizasyon önerileri, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(2), 802-829.
• Sipahi, T., and T. Yıldırım. (2009). 2008 Yılı Çankırı ve Çorum İlleri Yüzey Araştırması, in: 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Vol. 3. (pp. 447-460). T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sipahi, T., and T. Yıldırım. (2010). 2009 Yılı Çankırı Çorum İlleri Yüzey Araştırması, in: 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı Vol. 3 (pp. 39-53). T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sökmen, E. (2016). Surveying Pontic Landscape through the Mithradatic Fortresses, (Unpublished PhD. Thesis). Ankara: Middle East Technical University, Institute of Social Sciences.
• Sökmen Adalı, E. (2023). Revisiting the Rock-Cut Tunnels in the Black Sea Region of Turkey. Eds. G. R. Tsetskhladze and Ş Yıldırım, in: Tios/Tieion on the Southern Black Sea in the Broader Context of Pontic Archaeology (pp. 159-167). Archaeopress Publishing.
• Süel, A. (1989). 1988 Yılı Çorum İli Yüzey Araştırmaları, in: 7. Araştırma Sonuçları Toplantısı (pp. 341-361). T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Strobel, K. (2002). State Formation by the Galatians of Asia Minor. Politico-Historical and Cultural Process in Hellenistic Central Anatolia, Anatolica, 28, 1-46.
• Strabon, Geographika, see: Jones, 1917-1932.
• von Gall, H. (1967). Zu den Kleinasiatischen Treppentuneln. Archäologischer Anzeiger, 82, 504-527.
• Yazar H., and M. A. Bozkuş. (2024). Çorum Tarihî Coğrafyasına Katkı: Karahisar-ı Demirli Nahiyesi’nde Nüfus ve Yerleşim. Karadeniz Araştırmaları, XXI/82, 418-437.