İNGİLİZ BASININDA 1894 MARMARA DEPREMİ

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 85, 361 - 382, 27.03.2025

Oğuz Satır

https://doi.org/10.56694/karadearas.1587279

Öz

İstanbul, Kuzey Anadolu fay hattının batı ucunu oluşturan ve Marmara Denizi’nden geçen 200 kilometrelik fay hattının hemen kuzeyinde kurulu bir şehir olması bakımından tarih boyunca çok yüksek şiddette depremlerle sarsılmıştır. Söz konusu fay hattının ürettiği 10 Temmuz 1894’te merkez üssü Yalova açıkları olan deprem de İstanbul’u ciddi şekilde etkilemiştir. Depremin hemen ardından, sarsıntının yarattığı yıkımla ilgili bilgi sağlamak hususunda basının önemi bugün olduğu gibi o zaman için de yüksektir. Ne var ki, II. Abdülhamid devrinde basına uygulanan sansür nedeniyle İstanbul gazeteleri, depremin sonuçlarıyla alakalı haberleri aktarmada güçlük çektiğinden ve hatta bazı gazetelerin kapatılma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasından ötürü dış basının deprem üzerine yaptığı yayınların önemi, bilhassa tarih yazımı açısından bir kat daha artmaktadır. Esasında Abdülhamid’in bizatihi kendisi dış basında çıkan haberleri titizlikle takip ettirmiş ve kendi idare anlayışı aleyhinde “muzır neşriyat” yaptığını tespit ettiği gazetelerin yurda girişini yasaklatmıştır. Bu çalışma, İngiliz gazetelerinde yer alan, İstanbul başta olmak üzere depremin Marmara bölgesinde yarattığı etkileri, gazetelerin İstanbul’da bulunan muhabirleri aracılığıyla depremin anı ve sonrasında İstanbul’da yaşananlarla ilgili ilginç anlatıları ve son olarak da İngiltere’de felaketzedeler için düzenlenen yardım kampanyası hakkındaki detaylı haberleri ele alarak literatüre katkı yapmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

10 Temmuz 1894 Marmara depremi, İngiliz basını, yardım kampanyası

Kaynakça

• KÜÇÜKALİOĞLU ÖZKILIÇ, S. (2011). 1894 Depremi ve İstanbul. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• KARAKIŞLA, Y. S. (2003). “Depremin Nedeni Petrol Arama Gemisi mi?” Toplumsal Tarih. 110/28-31.
• ÜREKLİ, F. (1999). İstanbul’da 1894 Depremi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi
• BOA.HR.MTV. 697/38.
• Daily News
• Daily Telegraph
• Edinburgh Evening News
• London Daily Chronicle
• Nottingham Evening Post
• Pall Mall Gazette
• The Standard