THE TRAGEDY OF ÖMER SEYFETTİN AND “THE TRAGIC THING” IN HIS STORIES

Yıl 2021, Sayı: 11 / Ömer Seyfettin Anı Sayısı, 1 - 14, 20.07.2021

Süheyla Yüksel

Öz

The concept of “tragic” is commonly used in daily life with its lexical meaning of “very touching.” It is possible to see numerous events that correspond to this meaning of the word considering the professional, literature, and family life of Ömer Seyfettin which spent his short thirty six years. The political, economic, military, and social environment of that time enabling the occurrence of tragic events laid the ground for Ömer Seyfettin’s tragedies. The stories which are based on Ömer Seyfettin’s memories from his childhood have parts meets the definition of “very touching.”. “And” and “Kaşağı” are the two stories which are that come to mind at the first place. In the first chapter of the article, sections from Ömer Seyfettin’s life were given within the framework of the word of tragic meaning "very touching".The framework of the concept of “tragic,” which is one of the issues of narrated reviews, was drawn in Aristotle's Poetic and was generally interpreted based on the information in that book. ‘The tragic thing’; In this sense, it is seen in the stories that Ömer Seyfettin aimed to give national consciousness. In the second chapter, the stories named “Ferman” (The Imperial Decree) and “Primo Türk Çocuğu Nasıl Doğdu? Nasıl Öldü?” were reviewed based on the concepts of “tragic error,” “tragic conflict,” “tragic grief” and “tragic information.” “The tragic thing” includes conflict of values within itself. For this conflict to be tragic, both conflicting values must be “positive/high” values. The high values preferred by the tragic characters of Ömer Seyfettin were the survival of the state and Turkish identity. These preferences reflect the author’s world of thought.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, tragic error, tragic conflict, tragic grief, tragic information

Ömer Seyfettin’in Trajedisi ve Hikâyelerinde ‘Trajik Olan’

Öz

: ‘Trajik’ kelimesi Güncel Türkçe Sözlük’teki ‘çok acıklı’ anlamıyla günlük hayatta sıkça kullanılmaktadır. Ömer Seyfettin’in meslek, edebiyat, aile hayatına bakıldığında kelimenin bu manasıyla örtüşen birçok olay görmek mümkündür. Ömer Seyfettin’in otuz altı yıllık kısa ömrünü geçirdiği dönemin trajik olayların yaşanmasına elverişli; kargaşa, bilinmezlik, entrikalarla dolu siyasi, ekonomik, askerî ve sosyal ortamı, Ömer Seyfettin’in trajedilerine de zemin hazırlamıştır. Yazarın özellikle çocukluk hatıralarından hareketle kaleme aldığı hikâyeleri trajik kelimesinin ‘çok acıklı’ anlamını karşılayan anlatımlarla doludur. “And” ve “Kaşağı” bu konuda hemen akla gelen ilk iki hikâyedir. Ömer Seyfettin’in trajedisi ve hikâyelerinde ‘trajik olan’ın değerlendirildiği bu makalede önce, trajik kelimesinin ‘çok acıklı’ anlamı çerçevesinde Ömer Seyfettin’in hayatından kesitler verilmiş fakat olayların detaylarının verilmesi yoluna gidilmemiştir. Anlatım esasına bağlı eser incelemelerinin meselelerinden olan ‘trajik’ kavramının çerçevesi ise, Aristoteles’in Poetike’sında çizilmiş ve genellikle o kitaptaki bilgiler etrafında düşünülmüş, yorumlanmıştır. ‘Trajik olan’; trajik hata’, ‘trajik çatışma’, ‘trajik keder’, ‘trajik bilgi’ gibi kavramları içerir ve bu anlamıyla Ömer Seyfettin’in millî bilinç vermeyi hedeflediği hikâyelerinde görülmektedir. Makalenin ikinci kısmında; ‘trajik olan’ın içerdiği, yukarıda sıralanan kavramlara dair bilgiler verilmiş ve yazarın “Ferman” ve “Primo Türk Çocuğu Nasıl Doğdu? Nasıl Öldü?” hikâyeleri bu kavramlar etrafında değerlendirilmiştir. Ömer Seyfettin’in hikâyeleri bu çerçevede incelenince onun düşünce dünyasından izler olduğu görülmüştür. Çünkü, ‘trajik olan’, bünyesinde değerler çatışmasını barındırmaktadır. Bu çatışmanın trajik olabilmesi için, çatışan değerlerin her ikisinin de ‘pozitif/yüksek’ değerler olması gerekmektedir. Ömer Seyfettin’in trajik kahramanlarından birisinin tercih ettiği yüksek değer; devletin bekası diğerininki ise ve Türk kimliği olmuştur. Bu tercihler; yazarın düşünce dünyasına ve teorisini yaptığı ve örneklerini vermeye çalıştığı ‘millî edebiyat’ anlayışına da uygundur.
Anahtar Kelimeler: Ömer Seyfettin, trajik hata, trajik çatışma, trajik keder, trajik bilgi

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, trajik hata, trajik çatışma, trajik keder, trajik bilgi

Kaynakça

• Alangu, Tahir. Ömer Seyfettin Ülkücü Bir Yazarın Romanı. İstanbul: YKY, 2010.
• Argunşah, Hülya. “Ömer Seyfettin’in Tarihî Hikâyelerinde Kişileştirme”. Tarih ve Roman. İstanbul: Kesit Yayınları, 2016: 305-324.
• Argunşah, Hülya. “Ömer Seyfettin’de Millî Kimliğin İnşasında Kadın”. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatında “Kadın” Sempozyumu, 4-6 Mayıs 2017 Bildiriler Kitabı. Ankara: KIBATEK, 2017: 55-79.
• Argunşah, Hülya. “Bitmeyen Dostluk Ömer Seyfettin-Ali Canip”. Türk Edebiyatı, 557/48 (2020): 29-36.
• Arıcı, Oğuz. “Antik Yunan Tragedyasının Metafiziği”. Cogito, 54 /Bahar (2008): 68-77.
• Aristoteles. Poetika Şiir Sanatı Üzerine. Çev. Samih Rifat, İstanbul: Can Yayıları, 2007.
• Eagleton, Terry. Tatlı Şiddet Trajik Kavramı. Çev. Kutlu Tunca. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Eksen, Kerem. “Trajik Hata ve Sessizlik”. Cogito, 54 Bahar (2008): 145-158.
• Erişirgil, Mehmet Emin. Bir Fikir Adamının Romanı Ziya Gökalp. Haz. Aykut Kazancıgil-Cem Alpar, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1984.
• Frye, Northrop. Eleştirinin Anatomisi Dört Deneme. Çev. Hande Koçak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Kolcu, Ali İhsan. “Kader Sarmalında Yerli Bir Oidipus ya da Ömer Seyfettin”in Ferman Öyküsü”. Ömer Seyfettin’i Yeniden Okumak Ölümünün 85. Yılında Ömer Seyfettin’i Anma Toplantısı 4 Mart 2005. Haz. Hülya Argunşah Ayşe Demir, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 2006: 125-135.
• Kuçuradi, Ionna. “Max Scheler’de Trajik Olan”. Max Scheler ve F. Nietzsche’de Trajik Olan. İstanbul: Yankı Yayınları, 1966: 7-29.
• Kuçuradi, Ionna. “Problem Olarak Trajik Olan”. Max Scheler ve F. Nietzsche’de Trajik Olan. İstanbul: Yankı Yayınları, 1966: 46-73.
• Ömer Seyfettin. “Yeni Lisanla Hikâye Primo Türk Çocuğu”. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1. Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020: 249-27.
• Ömer Seyfettin. “Millî Hikâye Primo Türk Çocuğu 1 Nasıl Doğdu? 2 Nasıl Öldü?”. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1. Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020: 388-417.
• Ömer Seyfettin. “Eski Kahramanlar Ferman”. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1. Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020: 516-529.
• Ömer Seyfettin. “Fon Sadriştayn’ın Oğlu”. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1. Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020: 742-757.
• Peters, Francis E. Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. Haz. ve Çev. Hakkı Hünler, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2004.
• Polat, Nâzım H. “Osmanlıcılık ve İslamcılıktan Türkçülüğe Ömer Seyfettin’in Fikir Yolculuğu”. Türk Edebiyatı, 557/48 (2020): .24-28.
• TDV İslâm Ansiklopedisi. Nazım H. Polat. 34. cilt. İstanbul: TDV İslam Araştırma. Merkezi, 2007.
• Rank, Otto. Kahramanın Doğuş Miti (Mitolojinin Psikolojik Yorumu). Çev. Gökçe Yavaş. İstanbul: Pinhan Yay. 2016.
• Scheler, Max. “Trajik Görüngüsü Üzerine”, Cogito, 54 /Bahar (2008): 237-245.
• Uşaklıgil, Halit Ziya. Aşk-ı Memnu, İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi, 1978.
• Tekşan, Keziban. “Primo Türk Çocuğu Örnekleminde Millî Bilincin Uyanışı”. II. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Sempozyumu (Isms) (18-21 Mayıs 2017, Roma/İtalya) (Bildiri Kitabı-Sosyal Bilimler) Cilt II.Abidin Temizer, Sevilay Özer. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017: 19-34.
• Yıldırım, Tahsin. “Ömer Seyfettin’in Kızı Güner Hanım’a Dair”. Türk Edebiyatı, 557/48 (2020): 55-58.
• Yiğit, R. İlke. “Medeia’ya Acımak”, Cogito 54/Bahar, (2008): 159-169.
• Yöntem, Ali Canip, Ömer Seyfettin (1884-1920) Hayatı, Karakteri, Edebiyatı, İdeali ve Eserlerinden Nümuneler, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1947.