Gelecek Bilgisi Olarak Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Karakter İnşası

Yıl 2021, Sayı: 11 / Ömer Seyfettin Anı Sayısı, 183 - 204, 20.07.2021

İlknur Tatar Kırılmış

Öz

Osmanlının bağımsızlığını devam ettirecek bilginin tespiti ve bunu yaşama geçirme uğraşısı Ömer Seyfettin ve nesildaşlarının yegâne gayesi olmuştur. Bu arayış, edebî metinlerin dili ile kurgusunu büyük oranda değiştirir ve düşüncenin fonksiyonel bir unsur olarak kurmacada yer almasına sebep olur. Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde millî bilince sahip karakterlerle farklı bir ideali temsil edenler karşılaşır ve birbirleriyle konuşurlar. Hikâyelerin atmosferini monolojik olmaktan ziyade diyalojik bir ortama yaklaştıran bu üslupta geleceği inşa edecek bilginin içeriğinin arandığı belirgindir. Yazarın hikâyelerinde yer alan bazı karakterlerin millî bilinci kazanmanın adresi ve devamı açısından örneklik teşkil ettiği fakat bu düşünceye her zaman aynı yoldan gidilmediği görülür. Bazı hikâyelerinde Türklüğün kaynakları, sınırları ve niteliğine dair sorular karakterlerin varoluşlarına eşlik eder. Bu çalışmada kitabî bir bilgiden ziyade tecrübeyle ilişkili hissî bir aydınlanma şeklinde idealize edilen millî bilincin yaş, cinsiyet veya eğitimle ilgili ortak bir özellik gösterip göstermediği ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, millî bilinç, karakter inşası

Kaynakça

• Aktaş, Atilla. “Milliyetçilik Kuramları Bağlamında Ömer Seyfettin’in Hikâyelerine Göre Türk Kimliğinin Tanımları ve Millî Kimlik Bağları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 23, 2, 2019: 413-439.
• Argunşah, Hülya. Makaleler Ömer Seyfettin, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
• Argunşah, Hülya. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
• Argunşah, Hülya. Ömer Seyfettin Hikâyeler 2, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
• Argunşah, Hülya. Ömer Seyfettin Hikâyeler 3, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
• Argunşah, Hülya. Ömer Seyfettin Hikâyeler 4, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
• Bachelard, Gaston . Mekânın Poetikası (Çev. Aykut Derman), İstanbul: Kesit Yayıncılık, 1996.
• Birinci, Ali. “Vatan! Yalnız Vatan Hakkında Birkaç Söz”, Tarih ve Toplum, C.12, S.70, İstanbul, 1989:235-236.
• Çelik, Hüseyin. Genç Kalemler Mecmuası Üzerinde Bir Araştırma, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları, 1995.
• Çüçen, Kadir. “Bilgi Kuramına Giriş”, Bilimname II. S.3,2003: s.3-120.
• Enginün, İnci. Ömer Seyfettin Hikâyeler 1, Haz. Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları,2007.
• Geçer, Genç Osman. “Ömer Seyfettin’in Roman ve Hikâyelerinde Alegorik Adlandırmalar”, Ölümünün 100. Yılında Ömer Seyfettin Kitabı, (Editörler. Yakup ÇELİK& Fatih SAKALLI) Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2020:109-156.
• Hisarcıklılar, Emel. “Ömer Seyfettin’in “Bir Hayır” Adlı Hikâyesinde Karakterizasyon Yönteminin Kullanılışı” Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, Özel Sayı,2020: 15-25. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hars/issue/57380/747738 (18.03.2021’de ulaşıldı.
• Işık, Mehmet. Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Milliyetçi Söylem ve Özne, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul:2020.
• Kara Düzgün, Ülkü. “Türk Destanlarında Merkezî Kahraman Tipolojisi”, folklor/edebiyat, C.18, S.69, 2012: 9-46.
• Karabulut, Ramis . “Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Kadınlar Dünyası”, ÇÜTAD Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, C 2, S.2, 2017: 64-90.
• Kanter, Beyhan. “Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinin Kurucu Unsurları: Tarih ve Dil”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, C.5, S. 10, 2013: 99-113.
• Kavcar, Cavit. “Eğitimin Temel Aracı Olan Dilimizle İlgili Çalışmalar”, Ankara Eğitim Fakültesi Dergisi, C. IV S.1-2, 1971:85-113.
• Konyalı, Bekir Şakir “Nesnesini Yitirmiş Bir Özne, Kökünden Mahrum bir Ek Olarak Efrûz Bey”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S.48, 2020: 151-166.
• Molacı, Melike “Efendi Köle İkiliğine İlişkin Üç Açıklama”, Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi ,S.13, 2020: 33-47.
• Saraç, Hakan. “Bir Milletin Kültürel Belleğinin Şifreleri: Kod kültürleri” RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S.6,2019: 157-169.
• Şengül, Abdullah. “Tahkiyeli Eserlerde ‘Model Şahıs’ Meselesi ve Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Model Şahıslar Üzerine Bir İnceleme” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi C.V, S.1, 2003: 13-28.
• Öztürk, Seda. Gökbayrak ( İnceleme-Metin) İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Yetiş, Kâzım. Namık Kemal’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri, İstanbul: Alfa Yayınları,1996.