Tedarikçi Değerlendirmede Oyun Teorisi Yaklaşımı: Alıcı-Tedarikçi Oyunu

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 81 - 111, 31.07.2022

Safa Hoş , Ömür Demirer

Öz

Yoğun rekabetin yaşandığı günümüzde işletmelerin sürekliliği, tedarik zincirlerini planlama ve yönetme faaliyetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesine bağlıdır. Tedarik zinciri ihtiyacına neden olan ve bu zincirin performansını direkt olarak etkileyen faaliyetlerin başında kaynak kullanımı, kaynak kullanım kararlarının en önemli aşaması ise tedarikçi seçimidir. Bu çalışmada literatürde tedarikçi seçim problemlerinde kullanılan ve tek taraflı uzman görüşlerine dayanan çok kriterli karar verme tekniklerine alternatif olarak oyun teorisi yaklaşımıyla tedarikçilerin rekabetçi önceliklere göre değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu anlamda çalışma literatür için ilk olma özelliğini taşımaktadır. Tüm tarafların görüşlerine dayanarak oluşturulan etkileşimli bir karar mekanizmasını içeren oyun teorisi yaklaşımının tedarikçi seçim problemlerinde daha rasyonel sonuçlar vereceği düşünülmektedir. Ayrıca sahada oyuncular ile birebir görüşmeler yapılması, gerçek bir ortamın oyun teorisinin kurgusal yapısına taşınması sağlamıştır. Bu sayede çalışma daha da önemli hale gelmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada tedarikçi değerlendirmesinin oyun teorisi yaklaşımıyla yapılması amaçlanmış ve sonuçların daha rasyonel olacağı düşüncesi ile alıcı-tedarikçi oyunları kurgulanmıştır. Rekabetçi öncelikleri kullanabilme yetenekleri de göz önünde bulundurularak oluşturulan oyuncuların stratejilerinin, rakibin stratejisine göre farklılaştığı durumlar anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tedarik Zinciri, Tedarikçi Seçimi, Oyun Teorisi

Destekleyen Kurum

yok

Game Theory Approach For Supplier Evaluatıon: Buyer-Supplier Game

Öz

It is seen that businesses that can continue their activities today plan and manage their supply chains effectively. The most important factor enabling the emergence of the supply chain is the use of resources. The most important resource use decision is supplier selection. In this study, it is aimed to assesment the suppliers according to competitive priorities with the game theory approach as an alternative to the multi-criteria decision making techniques used in supplier selection problems in the literature. It is thought that the game theory approach, which includes an interactive decision mechanism based on the opinions of all parties, rather than the techniques that are frequently used in supplier selection problems and based on one-sided expert opinion, will yield more rational results in supplier selection problems. In addition, one-on-one interviews were made with the players on the field, and a real environment was transferred to the fictional structure of game theory. In this way, the work has become even more important. As a result, in this study, it was aimed to make supplier evaluation with the game theory approach and buyer-supplier games were constructed with the thought that the results would be more rational. The situations in which the strategies of the players, which are created by taking into account their ability to use competitive priorities, differ according to the opponent's strategy are explained.

Anahtar Kelimeler

Supply Chain, Supplier Selection, Game Theory

Kaynakça

• Akdeniz, H. A. ve Turgutlu, T. (2007). Türkiye’de Perakende Sektöründe Analitik Hiyerarşik Süreç Yaklaşımıyla Tedarikçi Performans Değerlendirilmesi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 1-17.
• Altuntaş, C. ve Türker, D. (2012). Sürdürülebilir Tedarik Zincirleri: Sürdürülebilirlik Raporlarının İçerik Analizi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), s.39-64.
• Ar, M.İ., Gökşen H. ve Tuncer M.A. (2015). Kablo Sektöründe Tedarikçi Seçimi İçin Bütünleşik DEMATEL-AAS-VIKOR Yönteminin Kullanılması, İzmir: Ege Akademik Bakış, Vol. 15(2), s.285-300
• Beamon, B. M. (1998). Supply Chain Design And Analysis:: Models And Methods. International Journal Of Production Economics, 55(3), 281-294.
• Benton, W. C. ve Maloni, M. (2005). The İnfluence of Power Driven Buyer/Seller Relationships on Supply Chain Satisfaction, Journal of Operations Management, 23(1), 1-22.
• Blomkvist, P. ve Uppvall, L. (2012). A Chain is Only As Strong As İts Weakest Link: Managing Change in The Curriculum of İndustrial Management Education. International Journal of Industrial Engineering and Management, 3(2), 53-65.
• Cavinato, J.L. (1992). A Total Cost/Value Model for Supply Chain Competitiveness, Journal of Business Logistics, 13(2), s.285.
• Chan, F.T.S. ve Chan, H.K. (2004). Development of The Selection Model-A Case Study in The Advandec Technology İndustry, Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers Part B-Journal of Engineering Manufacture, 218(12), s.1807-1824.
• Chan, F.T.S., Kumar, N., Tiwari, M.K., Lau, H.C.W. ve Choy, K.L. (2008). Global Supplier Selection: A Fuzzy-AHP Approach, International Journal of Production Research, 46(14), s.3825-3857.
• Chan, F.T.S., Kumar, N., Tiwari, M.K., Lau, H.C.W. ve Choy, K.L. (2008). Global Supplier Selection: A Fuzzy-AHP Approach, International Journal of Production Research, 46(14), s.3825-3857
• Chang, B., Chang, C. W., & Wu, C. H. (2011). Fuzzy DEMATEL method for developing supplier selection criteria. Expert systems with Applications, 38(3), 1850-1858.
• Chen, C.T., Lin, C.T. ve Huang, S.F. (2006). A Fuzzy Approach for Supplier Evaluation And Selection in Supply Chain Management, International Journal of Production Economics, 102, s.289-301.
• Cinemre, N. (2004). Yöneylem Araştırması, İkinci Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
• Crosby, L.A., Evans, K.R. ve Cowles, D. (1990). Relationship Quality in Services Selling: An İnterpersonal İnfluence Perspective, The Journal of Marketing, s.68-81.
• Çolak, Ö.F. ve Bekmez, S. (2007). Kayıtdışı Ekonomi ve Siyasal Tercihler: Bir Oyun Teorisi Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dağdeviren, M., ve Erarslan, E. (2008). Promethee Siralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1).
• Dickson, G. W. (1966). An Analysis of Vendor Selection Systems and Decisions.
• Donaldson, P., & Clifford, J. (1980). The Economy and Decision Making: A Teachers Guide. by Peter Donaldson and Jim Clifford.
• Dutta, P. K. (1999). Strategies and games: theory and practice. MIT press.
• Ghiani, G., Laporte, G. ve Musmanno, R. (2004). Introduction to Logistics Systems Planning and Control. John Wiley & Sons.
• Gintis, H. (2014). The Bounds of Reason: Game Theory and The Unification of The Behavioral Sciences. Princeton University Press.
• Güleş, H. K., Paksoy, T., Bülbül, H., ve Özceylan, E. (2012). Tedarik Zinciri Yönetimi: Stratejik Planlama, Modelleme ve Optimizasyon. Gazi Kitabevi.
• Hausman, W. H. (2004). Supply Chain Performance Metrics. In The Practice Of Supply Chain Management: Where Theory and Application Converge (pp. 61-73). Springer, Boston, MA.
• Hoş, S., ve Bağcı, B. (2021). Tedarikçi Seçiminde Bulanık Esnek Kümeler Teorisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 630-645.
• Kabadayı, N., & Çırpın, B. K. (2020). Gri İlişkisel Temelli TOPSIS Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi Ve Tedarikçi Risk Değerlendirmesi. Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 25(2), 767-788.
• Karabacak, H. (2016). Herkes İçin Oyun Teorisi: Oyunlar-Kavramlar-Stratejiler. Seçkin Yayıncılık.
• Kılınç, S., & Yağmahan, B. (2021). Sürdürülebilirlik için GİA ve AHP Yöntemleri ile Yeşil Tedarikçi Seçimi: Bir Otomotiv Ana Sanayi Uygulaması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 686-698.
• Koç, E. (2019). Uluslararası Tedarikçi Seçim Probleminde Bulanık Dematel Yönteminin Kullanımı. Journal of Social Sciences Institute/Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17).
• Kopczak, L.R. (1997). Logistics Partnerships And Supply Chain Restructuring: Survey Results from The Us Computer İndustry, Production And Operations Management, 6(3), s.226-247.
• Kumar, S., Kumar, S., ve Barman, A.G. (2018). Supplier Selection Using Fuzzy Topsıs Multi Criteria Model for A Small Scale Steel Manufacturing Unit, Procedia Computer Science, 133, s.905–912
• Kuo, R.J.ve Lin, Y.J. (2012), Supplier Selection Using Analytic Network Process and Data Envelopment Analysis, International Journal of Production Research, Vol. 50(11), s.2852–2863.
• Kusi-Sarpong, S., Gupta, H., Khan, S. A., Chiappetta Jabbour, C. J., Rehman, S. T., & Kusi-Sarpong, H. (2021). Sustainable supplier selection based on industry 4.0 initiatives within the context of circular economy implementation in supply chain operations. Production Planning & Control, 1-21.
• Lee, H.L. ve Billington, C. (1992). Managing Supply Chain İnventory: Pitfalls And Opportunities, Sloan Management Review, 33(3), s.65-73.
• Liu, J., Dıng, F.Y. ve Lall, V. (2000). Using Data Envelopment Analysis to Compare Suppliers for Supplier Selection and Performance Improvement, Supply Chain Management, 5(3), s.143–150.
• Luce, R.D. ve Raiffa, H. (1957). Games and Decisions: Introduction and Critical Survey, New York: Wiley.
• Muralidharan, C., Anantharaman, N., ve Deshmukh, S.G. (2002). A Multi‐Criteria Group Decisionmaking Model for Supplier Rating. Journal Of Supply Chain Management, 38(3), s.22-33.
• Myerson, R.B. (1991). GameTheory, Analysis of Conflict, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press.
• Nash, J. (1951). Non-Cooperative Games. Annals Of Mathematics, s.286-295.
• Özdemir, A. (2010). Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci ile Çözümlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 55-84.
• Özdemir, A.İ. (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları, Kayseri: Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (23), s.87-96.
• Pi, W. N., & Low, C. (2006). Supplier evaluation and selection via Taguchi loss functions and an AHP. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 27(5-6), 625-630.
• Pitchipoo, P., Venkumar, P. ve Rajakarunakaran, S. (2015). Grey Decision Model for Supplier Evaluation and Selection in Process Industry: A Comparative Perspective, International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 76, s. 2059-2069.
• Prahinski, C., & Benton, W. C. (2004). Supplier Evaluations: Communication Strategies To İmprove Supplier Performance. Journal Of Operations Management, 22(1), 39-62.
• Rahaman, F. J. (2017). A Qualitative Study into the Supplier Selection Decision-Making Process in the Malaysian SME Manufacturing Industry, (Doctoral dissertation, University of Westminster).
• Romp, G. (1997). Game Theory: İntroduction and Applications, Oxford University Press on Demand.
• Rouyendegh, B. D., Yildizbasi, A., & Üstünyer, P. (2020). Intuitionistic fuzzy TOPSIS method for green supplier selection problem. Soft Computing, 24(3), 2215-2228.
• Sarmiento, R., Knowles, G., & Byrne, M. (2008). Strategic Consensus on Manufacturing Competitive Priorities: A New Methodology and Proposals for Research. Journal of Manufacturing Technology Management.
• Seçme, N. ve Özdemir, A.İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği, Erzurum: Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(2), s.175-191.
• Shubik, M. (1983). Mathematics of Conflict (Vol. 6). North Holland.
• Spekman, R. E., Kamauff, J. ve Myhr, N. (1998). An Empirical İnvestigation İnto Supply Chain Management: A Perspective on Partnerships. Supply Chain Management: An International Journal.
• Supçiller, A. A., ve Deligöz, K. (2018). Tedarikçi Seçimi Probleminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Uzlaşik Çözümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 355-368.
• Şayin, C. (2012). Toplu Pazarlık Stratejilerinin Geliştirilmesinde Oyun Teorisinin Kullanılabilirliği, (Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenkayas, H., & Hekimoğlu, H. (2013). Çok kriterli tedarikçi seçimi problemine PROMETHEE yöntemi uygulaması. Verimlilik Dergisi, (2), 63-80.
• Şevkli, M. (2010). An Application Of The Fuzzy ELECTRE Method for Supplier Selection, International Journal of Production Research, 48(12), s.3393-3405.
• Şimşek, M.Ş. (1998). İşletme Bilimlerine Giriş, 5.Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tam, M.C.Y. ve Tummala, V.M.R., (2001). An Application of The AHP in Vendor Selection of A Telecommunications System, Omega, 29(2), s.171-182.
• Tan, K. C. (2001). A Framework Of Supply Chain Management Literature. European Journal Of Purchasing & Supply Management, 7(1), 39-48.
• Thiruchelvam, S., & Tookey, J. E. (2011). Evolving Trends Of Supplier Selection Criteria And Methods. International Journal of Automotive and Mechanical Engineering, 4(1), 437-454.
• Tracey, M., Vonderembse, M. A., & Lim, J. S. (1999). Manufacturing technology and strategy formulation: keys to enhancing competitiveness and improving performance. Journal of operations management, 17(4), 411-428.
• Turnbull, P. W., & Cunningham, M. T. (1981). International Marketing and Purchasing. Palgrave Macmillan.
• Wang, G., Huang, S.H. ve Dismukes, J.P. (2004). Product-Driven Supply Chain Selection Using İntegrated Multi-Criteria Decision-Making Methodology, International Journal of Production Economics, 91(1), s.1-15.
• Waters, C. D. J., & Waters, D. (Eds.). (2003). Global logistics and distribution planning: strategies for management. Kogan Page Publishers.
• Yang, C.C. ve Chen, B.S. (2006). Supplier Selection Using Combined Analytical Hierarchy Process and Grey Relational Analysis, Journal of Manufacturing Technology Management, 17(7), s.926-941.