Milli Mücadele’de Aydın’da Efelerin Rolü

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 127 - 96, 01.06.2018

İlker Bayram

Öz

Mondros Ateşkes’i gerekçe gösterilerek İzmir’in Yunanlılarca işgalinin ardından yaşananların vahameti, işgalcilerin şehre dayanmasıyla Aydınlılar tarafından ancak anlaşılabilmiştir. Efelerden Yörük Ali’nin, İttihatçılardan Celal Bey’in, halkın ileri gelenlerinden Asteğmen Adnan Bey gibi kişilerin Aydın’da Milli Mücadele’nin ortaya çıkmasında büyük etkileri olmuştur. Bu uyanışın devamlılığında Harbiye Nazırı Cemal Paşa’nın şahsi gayretleri ile devletin Kuvva-yı Milliyecilere yardımlarının önemli katkısını da belirtmek gerekir. Demirci Mehmet Efe, Aydın’daki Milli Mücadelenin başında, Kuvva-yı Milliye ruhuna uygun davranmak bir tarafa eski serkeşliğini devam ettirircesine faaliyetlerini sürdürmekteydi. Yörük Ali Efe’nin uzlaşmacı, Celal Bey’in uzlaştırmacı tavırları neticesinde Demirci Mehmet, Milli Mücadele’ye kazandırılmıştır. Beklenildiği üzere kendisi “Efeliğini” gösterip çok önemli katkılar sunmuştur. Yukarıda da ifade edildiği gibi Milli Mücadele’de Kuvayı Milliye’yi yalnızca sivil halk oluşturmamış, askerler, bürokratlar, bakanlar, üst düzey komutanlar da bu mücadeleye katkı sunmuşlardır. Zaten insanda, onların bu katkıları olmasa Kuvayı Milliye silahı biraz zor elde ederdi, kanaati hasıl olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Milli Mücadele, Aydın, Yörük Ali Efe, Demirci Mehmet Efe, Celal Bayar, Yunan İşgali, Kuvayı Milliye

Efe’s Role in National Struggle at Aydın

Öz

The severity of experiences just after the occupation of the city Izmir by the Greeks referring to the Armistice of Moudros was scarcely realized by the residents in the city Aydin when the enemy forces turned up in front of the city. The people called Yoruk Ali (a member of Efe gangs), CelalBey (a member of the Committee of Union and Progress) and worthy thirdlieutenant Adnan Bey had great effects on starting the National Resistance. It must be emphasized that the personal efforts of the war minister General Cemal and the support of the State to Revolutionaries had an important contribution to maintain the continuity of this shake up. The ironmonger Mehmet Efe had been continuing his fractious activities contrary to the spirit of the National Resistance. Due to the reconciliatory attitudes of Yoruk Ali Efe and CelalBey, ironmonger Mehmet became a supporter of the National Resistance. He made important contributions to the resistance; in fact, he once took the control of the western front. Even General Mustafa Kemal noticed his success and referred to him with appreciative words. As it is stated above that the Turkish Revolutionaires not only consisted of civil citizens but also soldiers, politicians, ministers and commanders. If it hadn’t been for their help, the Revolutionaries couldn’t have had weapons. Malgac Victory of Yoruk Ali Efe and Killioglu HuseyinEfe against Greece was an important milestone for the resistance in the city Aydin and for the rise of the spirit of Turkish Revolutionaries.

Anahtar Kelimeler

Natioanl Resistance, Aydin, Yoruk Ali Efe, Demirci Mehmet Efe, Celal Bayar, The Greek Occupation, Tu

Kaynakça

• Atatürk, Mustafa Kemal (2009), Nutuk, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara.
• Başaran, Mehmet (2007), Milli Mücadele’de Menderes’in Öteki Yakası Koçarlı Cephesi ve Önderleri, Aydın Belediye Başkanlığı Yay., Aydın.
• Başaran, Mehmet, Güneş, Günver (2009), Milli Mücadele’de Aydın Sancağı ve Yörük Ali Efe, Aydın Belediye Başkanlığı Yay., Aydın.
• Bayar, Mahmut Celal (1997), Ben de Yazdım, c.I-VII, Sabah Yay., İstanbul.
• Çemrek, Nemciye (1978), Milli Mücadele’de Aydın, Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, İstanbul.
• Gökbel, Âsaf (2005), Milli Mücadele’de Aydın, Kolalı Matbaası, Aydın.
• Özgen, İhsan Fuat (2004), Milli Mücadele’de Galip Hoca Celal Bayar, İnsanlık Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Üsküp, Şeref (1992), Milli Mücadele’de Efeler, Hür Efe Gazete ve Matbaası, Aydın.