Architect Vedat Tek and His Artifacts

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 114 - 143, 27.04.2022

Ahmet Sezgin

Öz

It is known that the Ottoman Empire was a state that gave importance to art and artists, although it differed from period to period. Since its establishment, the state has constantly updated its point of view in the field of architecture, as in every field. Towards the end of the 19th century, it was possible for civil buildings to develop by being influenced by the transformation in the architectural field. Among the architects of the period, those who were at the forefront and held the numerical superiority were generally non-Muslim citizens. Ottoman citizens of Turkish origin, on the other hand, were quite reluctant to take part in the architectural field. However, since the beginning of the 20th century, Ottoman citizens of Turkish origin also began to come to the fore in the field of architecture. Architect Vedat Tek emerged as one of the leading architects of the relevant period, pioneered his period and his environment, and his being an Ottoman citizen of Turkish origin, along with the subjectivity of his style, made him have a special place in Turkish architectural history.

Anahtar Kelimeler

Vedat Tek, Ottoman Architecture, Sanayi-i Nefise, National Architecture

Mimar Vedat Tek ve Eserleri

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun -dönemden döneme farklılıklar göstermekle birlikte- sanata ve sanatçıya önem veren bir devlet olduğu bilinmektedir. Devlet, kuruluşundan itibaren her alanda olduğu gibi mimari alanda da bakış açısını sürekli güncellemiştir. Sivil yapıların mimari alandaki dönüşümden etkilenerek gelişim göstermesi 19. yüzyılın sonlarına doğru mümkün olmuştur. Dönemin mimarları arasında ön planda yer alan ve sayıca üstünlüğü elinde tutanlar genellikle Gayrimüslim vatandaşlar olmuştur. Türk kökenli Osmanlı vatandaşları ise mimari alanda yer alma konusunda oldukça isteksiz davranmışlardır. Ancak 20. yüzyılın başından itibaren Türk kökenli Osmanlı vatandaşları da mimari alanda ön plana çıkmaya başlamışlardır. Mimar Vedat Tek, ilgili dönemin önde gelen mimarlarından biri olarak ortaya çıkmış, dönemine ve çevresine öncülük etmiş ve üslubunun öznelliği ile birlikte Türk kökenli Osmanlı vatandaşı olması onun, Türk mimari tarihi içerisinde ayrı bir yere sahip olmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Vedat Tek, Osmanlı Mimarisi, Sanayi-i Nefise, Milli Mimari

Kaynakça

• Avşin Güneş, G. (2014). “Hassa Mimarlar Odası ve Mimar Sinan”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 7, S. XVII, Mart, s.375-391.
• Cezar, M. (1983). “Güzel Sanatlar Akademisi’nden 100. Yılda Mimar Sinan Üniversitesi’ne”, Güzel Sanatlar Eğitiminde 100 Yıl, Mimar Sinan Üniversitesi Yayını, İstanbul, s.5-84.
• Demirbel, Y. R. (1941). “Meşhur Mimarlar V: Prof. Mimar M. Vedad Tek”, Arkitekt, S.9-10 (129-130), s.231-233
• Demirel, F. (2011). Sultan II. Abdülhamid’in Mirası İstanbul’da Kamu Binaları, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul.
• Derviş, A. P. (1999). Mimar Vedat Tek Konutlarının İşlevsel Analizi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dündar, A. (1999). “Osmanlı Mimarisinde Hassa Mimarları”, Dini Araştırmalar Dergisi, C.2, S.5, Eylül-Aralık, s.159-176.
• Eminoğlu, M. (1999). Bir Usta Bir Dünya: Mimar Vedat Tek, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Emre, N. (1941). “Mimar Vedad’ın Sanat Hayatı”, Arkitekt, S.9-10 (129-130), s.234-235.
• Erdoğan, Ü. & Eynallı, E. (2015). “Mimar Vedat Tek”, Restorasyon-Konservasyon-Arkeoloji ve Sanat Tarihi Yıllığı, Sayı 11, s.44-55.
• Gencal, O. A. (2011). Ulusal Mimari Proje Yarışmalarının İzinden Türkiye’de Mimarlık, İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Hızlı, N. (2013). Cumhuriyet Dönemi Türk Modernleşmesi: Türkiye’de Mimarlık Eğitimi Reformu Bağlamında Ernst Arnold Egli, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kurnaz, C. (2009). “Sırrı Paşa”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.37, s.127-129.
• Özcan, N. (2003). “Leyla Hanım”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.27, s.157-158.
• Özkan, S. (1973). “Mimar Vedat Tek (1873-1942)”, Mimarlar Dergisi, Yıl 11, Sayı 11-12, s.45-51.
• Özkan, S. & Tek, A. N. V. (1979). “Mimar M. Vedad Bey Konağı”, O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi, C.5, S.2, Güz. s.157-183.
• Sezer, S. & Özyalçıner, A. (2010). Öyküleriyle İstanbul Anıtları, C.I, Evrensel Basım-Yayın, İstanbul.
• Sönmezer, Ş & Seçkin, S. (2003). ”Mimar Vedat Tek ve Mimarlığı”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VI. Eyüp Sultan Sempozyumu, İstanbul, s.242-249.
• Sözen, M. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1923-1983). İş Bankası Kültür Yayınları, Birinci Baskı, Ankara.
• Sözen, M. & Tapan, M. (1973). 50 Yılın Türk Mimarisi (Birinci Baskı). İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Turan, Ş. (1963). “Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.I, S.I, Ankara, s.157-202.
• Uzun Aydın, D. (2014). “Sanayi-i Nefise Mektebi” ve Paris Güzel Sanatlar Okulu “L’ecole Des Beaux-Arts” Üzerine Bir Değerlendirme” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 2, S.6, Eylül, s.74-81.
• Ürekli, F. “Sanayi-i Nefise Mektebi”, TDV İslam Ansiklopedisi, s.93-97.
• Yazıcı, N. (2007). Osmanlılar’da Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi Mimarlık Ortamı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi,https://www.kultur.gov.tr/TR,96355/ankara---ii-turkiye-buyuk-millet-meclisi-cumhuriyet-muz-.html Erişim:01.03.2022.
• “Bir Meşrutiyet Aydını: Mimar Vedad Tek” Voyvoda Caddesi Toplantısı Afife Batur Konuşması, 2002, https://archives.saltresearch.org/bitstream/123456789/168083/1/ECOBARCE013.pdf Erişim:01.03.2022.