12 EYLÜL 1980 DARBESİ’NİN YEREL BASINA YANSIMALARI –GİRESUN ÖRNEĞİNDE BİR ARAŞTIRMA-

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 16, 707 - 720, 31.12.2022

Vedat Meral

https://doi.org/10.31765/karen.1175689

Öz

12 Eylül 1980 askeri darbesi, Türk demokrasisi açısından Cumhuriyet tarihinin yakın döneminde yaşanmış en dramatik olaylar silsilesinin sonucu olarak meydana gelmiş bir hadisedir. Nitekim ülke genelinde artan anarşi, ekonomik problemler, siyasi çıkmazlar ve aşılamayan onlarca sorunun bir bütünü şeklinde değerlendirebileceğimiz söz konusu darbe, medyada dâhil olmak üzere geniş bir kesim tarafından memnuniyetle karşılanmış olsa da Türk demokrasisi ve siyasi yaşamı bu harekâtla beraber ordunun kıskacına alınmıştır. Özellikle Türk medyasının ulusalda ve yerelde darbeye sessiz kalması, hatta memnuniyetle karşılaması hafızalarda yer edinen diğer bir husus olmuştur. 12 Eylül ihtilalinin ardından yapılan akademik çalışmalarda döneme ışık tutan “ulusal basın” arşiv niteliği açısından başvurulan en önemli kaynaklar arasında yer almıştır. Ancak yerelde ülke içi bu askeri harekâtın nasıl karşılandığı, topluma ne şekilde aktarıldığı hususunda çok fazla çalışma içine girilmemiştir. Bu bağlamda çalışmamızın yerel basın özelinde teşekkül edecek olması, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yeniden ve daha farklı bir çerçevede değerlendirilmesine katkı sağlayacaktır.
Çalışmamızda, 12 Eylül döneminde sıkıyönetim komutanlarının en uğrak noktalarından biri olan Giresun ilinin Yeşilgiresun ve İleri gazetelerinin arşivlerinden faydalanarak o dönem yaşananları yerel basının gözünden izah etmeye çalışacağız. Bu bağlamda çalışmamızın daha anlaşılır olması bakımından arşivlere geçmeden önce Türkiye’yi 12 Eylül’e götüren süreci genel hatlarıyla değerlendirerek konu bütünlüğü içinde ele almaya özen göstereceğiz.

Anahtar Kelimeler

12 Eylül, Darbe, Gazete, Basın, Giresun.

Kaynakça

• Yerel Gazete Arşivi
• İleri Gazetesi
• Yeşilgiresun Gazetesi
• Ulusal Gazete Arşivi
• Hürriyet Gazetesi
• Milliyet Gazetesi
• Tercüman Gazetesi
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• Arcayürek, Cüneyt, (1986), Müdahalenin Ayak Sesler (1978-1979), Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Arcayürek, Cüneyt, (1988), 12 Eylül’e Doğru Koşar Adım (Kasım 1979 Nisan 1980), Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Demirel, Tanel, (2001), “12 Eylül’e Doğru Ordu ve Demokrasi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 4, 43-75.
• Evren, Kenan, (1990) Kenan Evren’in Anıları, Milliyet Yayınları.
• Hale, William, (2003), Türk Dış Politikası 1774-2000, (Çev. Petek Demir), İstanbul: Mozaik Yayınları.
• Keskin, Yusuf Ziya, (2020), “Türkiye Siyaseti ve Devlet Örgütlenmesinde 12 Mart Muhtırasının Etkileri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 22, Sayı: TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı, 1-15.
• Oran, Baskın, (2009), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özçelik, Ayfer, (2011), Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şeyhanlıoğlu, Hüseyin, (2011), Türk Siyasal Muhafazakârlığının Kurumsallaşması ve Demokrat Parti, Kadim Yayınları.
• Uslubaş, Tolga ve Dağ, Sezgin, (2007), İlk Çağlardan Günümüze Dünya Tarihi Ansiklopedisi, Karma Kitaplar.
• Yavan, Mehmet Kürşat, (2018), “Siyasal Şiddet, Terörizm Ve Türkiye Örneği: 12 Eylül Süreci”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 237, 81-102.
• Yetkin, Çetin, (2011), Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika, Ankara: Kilit Yayınları.