Oxford COVID-19 Aşısı Güven ve Uyum Ölçeği’nin Türk Kültürüne Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 197 - 214, 27.12.2021

Ebru Küçük , Kıymet Yeşilçiçek Çalık , Reyhan Erkaya , Yalçin Kanbay

Öz

Amaç: Bu çalışmada, COVID-19 aşısına olan güven ve istekliliği belirlemek amacıyla geliştirilen COVID-19 Aşısı Güven ve Uyum Ölçeği’nin türk kültürüne uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.
Yöntem: Metodolojik tipte yürütülen çalışmanın örneklemini 554 kişi oluşturdu. Veri toplama aracı olarak, “Sosyo-Demografik Özellikler Formu” ve “COVID-19 Aşısı Güven ve Uyum Ölçeği” kullanıldı. Ölçeğin Türkçe dil uyarlaması için grup çevirisi ve geri çeviri tekniği, kapsam geçerliği için uzman görüşü yöntemi kullanıldı. Güvenirlik hesaplaması için Cronbach Alfa değerleri ve iki yarı test tutarlılığı; yapı geçerliliği için Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA), Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) kullanıldı.
Bulgular: Yapılan AFA ve DFA sonuçlarına göre ölçeğin türk kültüründe iki alt boyut ve 11 maddeden oluştuğu belirlendi. Ölçeğin alt boyutlarının Cronbach Alfa değerleri sırasıyla .71 ve .81’dir. Ölçekteki maddelerin faktör yükleri sırası ile .43 ile .81 arasında değişmektedir. Elde edilmiş olan bu yapı COVID-19 aşısına güven ve uyumun %51.8’ini açıklayabilmektedir.
Sonuç: Elde edilen veriler doğrultusunda COVID-19 Aşısı Güven ve Uyum Ölçeği, Türk örneklemi için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Ölçeğin ülkemizde toplumun COVID-19 aşılarına yönelik tutumlarının belirlenmesinde kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aşı, COVID-19, COVID-19 aşıları, güven, tutum

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Çalışmaya katılan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Adaptation of COVID-19 Vaccine Confidence and Complacency Scale to Turkish and Investigation of Psychometric Properties

Öz

Objective: The study aims to investigate the adaptation of Turkish version of COVID-19 Confidence and Complacency Scale that determine the COVID-19 vaccine trust and compliance, and the psychometric properties.
Methods: The sample of the study conducted in methodological type included 554 individuals. The data were collected “Socio-Demographic Information Form” and “COVID-19 Vaccine Confidence & Complacency Scale”. Collaborative translation and back translation techniques were used for Turkish language adaptation of the scale, and the expert opinion method was used for content validity. For reliability calculation, Cronbach Alpha values and split-half testing consistency were used, and for construct validity, Explanatory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were performed.
Results: As a result of EFA and CFA, the scale consisted of two sub-dimensions and 11 items in Turkish culture. The Cronbach Alpha values of the sub-dimensions of the scale are .71 and .81, respectively. The factor loads of the items in the scale vary between .43 and .81, respectively. The emerging structure can explain 51.8% of confidence and complacency for the COVID-19 vaccine.
Conclusion: Based on the results, it was concluded that the COVID-19 Vaccine Confidence & Complacency Scale is a valid and reliable measurement tool for the Turkish sample. It is recommended that the scale be used in determining the attitudes of the society towards COVID-19 vaccines in our country.

Anahtar Kelimeler

Attitude, COVID-19, COVID-19 vaccines, trust, vaccine

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Referans1Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (12. b.). Ankara: Pegem Akademi, 124-126.
• Referans2Ceylan, S.S., Erdoğan, Ç., Turan, T., Ergin, A., & Akçay, G. (2021). Aşı Tutumları Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenirliliği, Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, 30(1), 31-37. https://doi.org/10.5336/pediatr.2020-77545
• Referans3Coster, W.J., & Mancini, M.C. (2015). Recommendations for translation and cross-cultural adaptation of instruments for occupational therapy research and practice, Revista de Terapia Ocupacional da Universidade de São Paulo, 26(1), 50–57. https://doi.org/10.11606/issn.2238-6149.v26i1p50-7
• Referans4Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481
• Referans5Davis, L.L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts, Applied nursing research, 5(4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
• Referans6De-Vellis, R.F. (2014). Ölçek Geliştirme (3. B. Çev. Ed. Tarık Totan, Çev.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, 109.
• Referans7Erkekoğlu, P., Köse, S.B.E., Balcı, A., & Yirün, A. (2020). Aşı Kararsızlığı ve COVID-19’un Etkileri, Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 9(2), 208-220. http://dx.doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
• Referans8Erkuş, A. (2014). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-1 (2. b.). Ankara: Pegem Akademi, 101.
• Referans9Eskiocak, M. (2021). COVID-19 Aşılamasına Doğru: Pandemi Sürecinde Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu ve Yürütülmesi, Türk Tabipleri Birliği COVID-19 Pandemisi 10. ay Değerlendirme Raporu. https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/10_ay_rapor.pdf (Erişim: 10.04.2021).
• Referans10Freeman, D., Waite, F, Rosebrock, L, Petit, A, Causier, C, East, A, … Lambe, S. (2020). Coronavirus conspiracy beliefs, mistrust, and compliance with government guidelines in England, Psychological Medicine, 1–30. https://doi.org/10.1017/S0033291720001890
• Referans11Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Bulaşıcı Hastalıklar Grubu, COVID-19 Aşısı - Profesyonel Habercilik İçin İpuçları (2021). https://hasuder.org.tr/hasuder-covid-19-asisi-profesyonel-habercilik-icin-ipuclarini-yayinladi/ (Erişim: 08.04.2021).
• Referans12Kalaça, Ç. (2021). Aşı Tereddüdü ve Güven, Türk Tabipleri Birliği COVID-19 Pandemisi 10. ay Değerlendirme Raporu. https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/10_ay_rapor.pdf (Erişim: 10.04.2021).
• Referans13Kennedy, A., Lavail, K., Nowak, G., Basket, M., Landry, S. (2011). Confidence about vaccines in the United States: understanding parents' perceptions, Health Aff (Millwood), 30(6), 1151-1159. . https://doi.org/10.1377/hlthaff.2011.0396
• Referans14Le Thanh, T., Andreadakis, Z., Kumar, A., Gómez Román, R., Tollefsen, S., Saville, M., Mayhew, S. (2020). The COVID-19 vaccine development landscape, Nature Reviews Drug Discovery, 19(5), 305-306. https://doi.org/10.1038/d41573-020-00073-5
• Referans15Report Of The Sage Workıng Group On Vaccıne Hesıtancy (2014). https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf (Erişim: 08.05.2021).
• Referans16Roozenbeek, J., Schneider, C.R., Dryhurst, S., Kerr, J, Freeman, A.L, Recchia, G, … Van Der Linden, S. (2020). Susceptibility to misinformation about COVID-19 around the World, Royal Society open science, 7(10), 201199. https://doi.org/10.1098/rsos.201199
• Referans17Salali, G.D., & Uysal, M.S. (2020). COVID-19 vaccine hesitancy is associated with beliefs on the origin of the novel coronavirus in the UK and Turkey, Psychological medicine, 1-3. https://doi.org/10.1017/S0033291720004067
• Referans18Sönmez, V., Alacapınar, F.G. (2016). Sosyal bilimlerde ölçme aracı hazırlama. Anı Yayıncılık, 69.
• Referans19Şaşmaz, T. (2021). COVID-19 Aşılarının Uygulanmasında önceliklendirme, Türk Tabipleri Birliği COVID-19 Pandemisi 10. ay Değerlendirme Raporu. https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/10_ay_rapor.pdf (Erişim: 10.04.2021).
• Referans20Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. (1. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 110-113.
• Referans21Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) (2021). COVID-19 Data Portal Turkey 2021. https://covid19.tubitak.gov.tr/duyurular/covid-19-turkiye-platformu-asi-ve-ilac-gelistirme-sanal-konferansi-duzenledi (Erişim: 08.05.2021).
• Referans22World Health Organization (WHO) (2013). "What Influences Vaccine Acceptance: A Model of Determinants of Vaccine Hesitancy". https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analyze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf (Erişim: 08.05.2021).
• Referans23World Health Organization (WHO) (2019a). Immunization. https://www.who.int/news-room/facts-in-pictures/detail/immunization (Erişim: 02.5.2021).
• Referans24World Health Organization (WHO) (2019b). Ten threats to global health in 2019. https://www.who.int/emergencies/tenthreats-to-global-health-in-2019 (Erişim: 08.04.2021).
• Referans25World Health Organization (WHO). DRAFT landscape of COVID-19 candidate vaccines (2020). https://www.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/novel-coronavirus-landscape-ncov.pdf (Erişim: 10.04.2021).
• Referans26Wallace, A.S, Wannemuehler, K, Bonsu, G, Wardle, M, Nyaku, M, Amponsah-Achiano, K, Dadzie, J.F, Sarpong, F.O, Orenstein, W.A, Rosenberg, E.S, Omer, S.B, Development of a valid and reliable scale to assess parents' beliefs and attitudes about childhood vaccines and their association with vaccination uptake and delay in Ghana, Vaccine, 2019, 37(6), 848-56.
• Referans27Wu, A.C., Wisler-Sher, D.J., Griswold, K., Colson, E, Shapiro, E.D., Holmboe, E.S., Benin, A.L. (2008). Postpartum mothers' attitudes, knowledge, and trust regarding vaccination, Maternal and Child Health Journal, 12(6), 766-773. https://doi.org/10.1007/s10995-007-0302-4
• Referans28Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli, Türkiye, 1, 771-774. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/PamukkaleBildiri.pdf