Milli Parkların Koruma Yapısının Ekolojik Duyarlılık Analizi İle Ortaya Konması: Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon/Türkiye) Örneği

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 0 - 0, 02.06.2016

Ertan Düzgüneş , Öner Demirel

https://doi.org/10.17475/kujff.70305

Öz

Milli parklar bütün dünyada hassas ekosistemlerin ve nadir türlerin korunduğu çok zengin biyolojik kaynak değerlerine sahip ayrıcalıklı alanlar olup ziyaretçiler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Ekolojik öneme sahip bu özelliklerin tanımlanması planlama çalışmaları için ön koşuldur. Bu anlamda bir korunan alanda dışardan gelen baskı ve tehditlerin kapsamlı değerlendirilebilmesi ve buna yönelik önlemler alınabilmesi amacıyla ekolojik duyarlılık analizi yapılmaktadır.

Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon/Türkiye) özelinde gerçekleştirilen bu çalışmada milli parkın ekolojik açıdan hassas bölgelerinin belirlenebilmesi için ekolojik duyarlılık analizi yapılmıştır. Bu kapsamda belirlenen kriterlerin değerlendirilmesi ve her bir kriterin ağırlıklandırılması için Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler CBS ortamında ArcGIS 10.0 programı kullanılarak her bir kriter için sayısal haritalar oluşturulmuştur. Tüm kriterlerin ArcGIS “Konumsal Analiz” tekniği ile toplanması sonucunda alanın ekolojik duyarlılık haritası elde edilmiş ve ekolojik duyarlılığı düşükten çok yükseğe doğru olmak üzere sınıflandırılmıştır. Buna göre milli park alanı, %53.78’i ekolojik duyarlılık açısından yüksek alanlara sahiptir. 

Kaynakça

• Akten, M., Yılmaz, O., Gül, A. 2009. Alan kullanım planlamasında rekreasyonel alan kullanım ölçütlerinin belirlenmesi: Isparta Ovası örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 2, 119-133.
• Altan, T. 1982. Çukurova’da bilgisayar yardımı ile bölgesel ölçekte ekolojik peyzaj planlaması ve alan kullanış önerisinin saptanması üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No:161/52, Adana, 87 s.
• Anonymous, 1993. Parks for life. Report of the 4th world congress on national parks and protected areas. Gland, IUCN.
• Anonim, 2014. Altındere Vadisi Milli Parkı uzun devreli gelişme planı. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Cengiz, T., 2003. Peyzaj değerlerinin korunmasına yönelik kırsal kalkınma modeli üzerine bir araştırma: Seben İlçesi (Bolu) Alpağut Köyü örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dai, X., Li, Z., Lin, S., Xu, W. 2012. Assessment and zoning of eco-environmental sensitivity for a typical developing province in China. Stoch Environ Res Risk Assess, 26, 1095–1107.
• Düzgüneş, E., Demirel, Ö. 2013. Determining the tourism potential of the Altındere Valley National Park (Trabzon/Turkey) with respect to its conservation value. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, Vol. 20, No. 4, 358–368.
• Düzgüneş, E., Demirel, Ö. 2014a. Determining the Tourism Potential of Altındere Valley National Park with Respect to Its Cultural Resource Values. International Journal of Biodiversity Science, Ecosystem Services & Management, 10, 4, 322-333.
• Düzgüneş, E., Demirel, Ö., 2014b. Approaches to Visitor Management in National Park Planning and a Proposal of a New Participant-Oriented Model, 1. Bölüm, (Editörler: MORTAN, K., İ. HRISTOV, O. STRELOVA, Z. KOSTOVA, E. ATASOY, The Scıence And Educatıon at the Begınnıng of the 21 St Centuries in Turkey), St. Kliment Ohridski University Press, Volume: 4, Sofia.
• Elibüyük, M., Yılmaz, E. 2010. Türkiye’nin coğrafi bölge ve bölümlerine göre yükselti basamakları ve eğim grupları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8, 1, 27-55.
• Geray, U. 1996. Sürdürülebilir kalkınma, orman kaynaklarının yönetimi, ulusal çevre eylem planı. Ormancılık Çalışma Grubu, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, İstanbul.
• Gigon, A. 1987. A hierarchic approach in causal ecosystem analysis the calcifuge-calcicole problem in alpine grasslands. Springer Berlin Heidelberg.
• Kongijan Y. 1991. Assessment of landscape sensitivity and impact resistibility: With a case study of Wangxiangyan Canyon in South Mt.Taihang. Geographical Research, 2: 004.
• Magurran, A.E. 1998. Ecological diversity and its measurement. Princet on University Press, Princeton, New Jersey.
• Meyer, W.B. 1995. Past and present land use and land cover in the USA. Consequences, 1, 1, 25-33.
• Mingwu, Z., Haijiang, J., Desuo, C., Chunbo, J. 2010. The comparative study on the ecological sensitivity analysis in Huixian Wetland, China. Procedia Environmental Science, 2, 386-398.
• Nir, D. 1983. Man, a Geomorphological agent: An introduction to anthropic geomorphology. Springer Science & Business Media.
• Özügül, M.D. 2006. Ekolojik planlamada kullanılabilecek analitik bir model önerisi: Ömerli İçme Suyu Havzası örneği. Magaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 1, 4, 201-217.
• Ran, S.H., Song, X.I, Li, X.W. 2009. The ecological sensitivity analysis in Heng-shui Lake National Nature Reserve. Areal Research and Development, 4: 028.
• Roper-Lowe, G.C., Sharp, J.A. 1990. The analytic hierarchy process and its application to an information technology decision. Journal of the Operational Research Society, 41, 1, 49-59.
• Rossi, P., Pecci, A., Amadio, V., Rossi, O., Soliani, L. 2008. Coupling indicators of ecological value and ecological sensitivity with indicators of demographic pressure in the demarcation of new areas to be protected: The case of the Oltrepo Pavese and the Ligurian- Emilian Apennine Area (Italy). Landscape Urban Planning, 85, 1, 12–26.
• Saaty, T.L. 1994. A fundamentals of decision making and priority theory with analytic hierarchy process. 1st Edition, RSW Publications, VI, 95 s.
• Wei C. 2008. Application of ecological sensitivity analysis in the
• ecological planning of scenic spot. Journal of Anhui Agricultural Sciences 20: 072.
• Vromans, D.C., Maree, K.S., Holness, S., Job, N, Brown, A.E. 2010. the garden route biodiversity sector plan for the southern regions of the Kouga and Koukamma municipalities. Supporting Land-use Planning and Decision-making in Critical Biodiversity Areas and Ecological Support Areas for Sustainable Development, Garden Route Initiative, South African National Parks, Knysna.
• Yıldız, N.D. 2006. Tortum Çayı Havzasının uygun alan kullanımlarının CBS ile belirlenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Yılmaz, S. 1998. Erzurum ovasının optimal alan kullanımının belirlenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Zahedi, F. 1986. The analytic hierarchy process: A survey of the method and its applications. Interfaces, 16, 4, 96-108.
• Zengin, M. 2007. Ardahan Kura Nehri ve yakın çevresi alan kullanımlarının belirlenmesi ve optimal alan kullanım önerileri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Zhang, M., Jin, H., CAI, D., Jiang C. 2010. The comparative study on the ecological sensitivity analysis in Huixian Karst Wetland, China. Procedia Environmental Sciences 2, 386–398.
• Zhang, J., Xiang, C., Li, M. 2012. Integrative ecological sensitivity (Ies) applied to assessment of eco-tourism impact on forest vegetation landscape: a case from the Baihua Mountain Reserve of Beijing, China. Ecological Indicators, 18, 365–370.