‘AYRILIK KAYGISIYLA BAŞA ÇIKMADA 'İMAN' DENEYİMİ

Yıl 2019, Sayı: 8, 81 - 98, 31.12.2019

Davut Ceylan

Öz

Ayrılma, ayrılık ya da yalıtılmışlık duygusu Varoluşçu
yaklaşım açısından insan varlığının temelinde olan bir duygu olarak kabul
edilmekte olup Fromm’a göre insanın tüm kaygılarının temelinde bu duygu yer
almaktadır. Bireyin kendindeki ölümlü varlığı fark etmesiyle daha net biçimde
ortaya çıkan ayrılık duygusu, üstesinden gelmek için insanın hayat boyu aidiyet
bağlamında çaba gösterdiği bir problem olup baş edilememesi durumunda insanı
delilik noktasına getirebilmektedir. Bu bağlamda bir kısım hümanist psikologlar
insanın varoluşsal yalıtılmışlığına çare olarak sevgiyi bir zorunluluk olarak
görmüş ve insanın çevresiyle sevgi bağları temelinde bütünleşmesi ve kökleşmesi
gerekliliğine dikkat çekmiştir. İnsan bu yolla özündeki yalnızlığını – kesin
çözüm mümkün olmamakla beraber - kısmen hafifletmiş olur. Said Nursi de insana
dair yaptığı tanımlamalarda Varoluşçu bir yaklaşım sergileyerek onu üstün
donanımı yüksek düşünme kapasitesiyle dünyaya yalnız ve tek başına olarak
gelmiş bir varlık olarak ifade etmektedir. Aynı zamanda bulunduğu zaman ve mekân
düzleminde her birey duyguları aracılığıyla nesnelere yönelik ilişkiler
kurmakla beraber içinde bulunduğu zaman akışı bu bağları kopararak insana
ayrılık acısını yaşatmakta ve onu tek başına bırakmaktadır. Bu noktada Nursî
insanın Allah ile kurduğu dinamik bir ilişki olan ‘iman deneyimi’ üzerinde
durmakta ve iman eden insan (mümin) için -Allah’ın devamlılığı bağlamında- ayrılık
ve ölümlerin zahirî olup hakikatte ölen ya da ayrılan her varlık daha üst bir
hayat formuna geçmektedir. Bu nedenle ölüm ve ayrılık olgusuna dinî başa çıkma
bağlamında yok oluş değil, daha üst bir varoluş olarak bakılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ayrılık, yalıtılmışlık, sevgi, varoluş, ölüm, iman dinî başa çıkma

Kaynakça

• KaynakçaBudak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.EL-isfehani, Ragıp. Müfredat/Kuran Kavramları Sözlüğü, çev. Abdülbâki Güneş, Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yay, 3. Baskı, 2012.Fromm, Erich. Sevme Sanatı, çev: Işıtan Gündüz, İstanbul: Onur Basımevi, 1985.Fromm, Erich. Sağlıklı Toplum, çev. Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever, İstanbul: Payel Yayınları, 1990.Geçtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası, İstanbul: Metis Yayınları, 15. Baskı, 2012.Karacoşkun, Mustafa D. Erich Fromm Ve Din, İstanbul: İz yayıncılık, 2009.Kuran-ı Kerim, TDV Yayınları, Ankara.Nursi, Said. Mektubat, İstanbul: Envar Neşriyat, 2011.Nursi, Said. Sözler, İstanbul: Envar Neşriyat, 2011.Nursi, Said. Şualar, İstanbul: Envar Neşriyat, 2011.Yalom, İrvin. Varoluşçu Psikoterapi, çev. Zeliha İyidoğan Babayiğit, İstanbul: Kabalcı Yay, 2. Baskı, 2014.