CERÎR B. ABDULLAH’IN RİVAYET ETTİĞİ HADİSLER

Yıl 2020, Sayı: 9, 111 - 149, 30.06.2020

Mehmet Dilek , Tunahan Erdoğan

Öz

Cerîr b. Abdullah, Câhiliye döneminde Yemen taraflarında oturan Becîle kabilesinin reisiydi. Sûret ve sîret itibariyle güzel bir insandı. Hicretin onuncu yılı başlarında müslüman oldu. Hz. Peygamber (sav) onu ehl-i beytinden saydı ve her zaman ona karşı güleryüzlü oldu. Hz. Peygamber’in emriyle “Yemen Kâbesi” diye nitelendirilen Zülhalesa tapınağını yıktı. Hz. Ebû Bekir döneminde mürtetlerle savaştı. Hz. Ömer döneminde birçok şehri fethetti. Müslümanlara İran kapılarını açan Kâdisiye savaşında sağ kanat komutanı idi. Hz. Ali-Muaviye mücadelesinde tarafsız kalmakla birlikte Hz. Ali’nin talebi üzerine arabulucu olarak Muaviye ile görüştü. Muâviye’nin katı tutumu sebebiyle etkili olamadı. Daha sonra Fırat kenarındaki Karkîsiya’da uzlete çekilip burada vefat etmiştir. Cerîr’in rivayet ettiği hadisler başta Buhârî ve Müslim olmak üzere bütün hadis müellifleri tarafından tahric edilmiştir. Bir makale boyutunu aşması sebebiyle bu çalışmada Cerîr’in sadece ahkâm dışı rivayet ettiği hadisler incelenecektir. Kütüb-i Sitte ve Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer alan hadisler birleştikleri ana metin ve bu kitaplardaki senedleriyle birlikte verilecek, diğer kitaplardaki senedlerin sadece kaynaklarına işaret edilecektir. Kütüb-i Sitte ve İbn Hanbel’in Müsned’inin dışındaki eserlerde yer alan hadislerin senetleri verilecektir. Cerîr’in rivayet ettiği hadîslerin özellikle mana bakımından problemsiz olduklarını söylemek mümkündür. Çalışmamızda otuz iki ana konuda üç yüz yirmi bir farklı isnatla gelmiş olan hadisler incelenecek ve sıhhat durumları belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Ehl-i Beyt, Cerîr b. Abdullah, Nasihat, Karkîsiya

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Beyrut: Mektebetu’l-İslâmî ve Dâru Sadr, ts.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ. Haydarabad: Matbaatü Meclis-i Dâireti’l-Maârifi’l-Osmâniyye, 1353.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ebû ʻAvâne, Yakub b. İshak el-Isferâinî. Müsnedü Ebî Avâne. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife,1419/1998.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşʻas es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları 1981.
• Ebû Halebiyye, Ahmed Yûsuf. Merviyyâtü’s-sahâbiyyi’l-celîl Cerîr b. Abdillah el-Becelî. Mekke: Câmiʻatü Ümmi’l-Kurâ, Yüksek Lisans Tezi, 1402/1982.
• Fayda, Mustafa. “Cerîr b. Abdullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/410-411. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Heysemî, Ali b. Ebu Bekr el-Heysemî. Mec’maʻu’z-zevâvid ve menbeʻu’l-fevâid, Beyrut: Dâru’l-Kitâb, 1967.
• Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Zübeyr. el-Müsned. thk. Habîbu’r-Rahmân el-Aʻzamî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb - Kahire: Mektebetü’l-Mütenebbî, ts.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed el-Absî. el-Musannef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshak. Sahîhü İbn Huzeyme. thk. Mustafa el-Aʻzamî. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1390/1970.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Kesîr el-Kureşî. Tefsîru’l-Kur’ânîl-‘Azîm. Dâru Kahire: İhyâü’l-Kütübi’l-Arabiyye, 774.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî. Sünenü İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Saʻd, Muhammed b. Saʻd b. Menî el-Hâşimî el-Basrî. Tabakât. Çeviri editörü: Adnan Demircan. İstanbul: Siyer Yayınları, 2014.
• İbnü’l-Cârûd, Ebû Abdillah b. Ali. el-Müntekâ mine’s-süneni’l-müsnede ‘an Resulillah. Beyrut: Müessetü’l-Kitâb es-Sekâfiyye, 1408/1988.
• Kettânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ca’fer. Nazmu’l-mütenâsir mine’l-ehâdîsi’l-mütevâtir. thk. Şeref Hicâzî. Mısır: Dârü’l-Kütübi’s-Selefiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahihu Müslim. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şu’ayb. Sünenü’n-Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Streck, M. “Karkîsiya”. MEB İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1977.
• Şâfiî, Ebu Abdillah Muhammed b. İdris. er-Risâle. thk. Ahmed Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1940.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleyman b. Ahmed. el-Muʻcemu’s-sagîr. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1388, 1968.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleyman b. Ahmed. el-Muʻcemü’l-kebîr. thk. Hamdi Abdulmecîd es-Silefî. Bağdat: Dâru’l-Arabiyye, 1398/1978.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd. el-Müsned. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. Mısır: Dâru Hicr, 1419/1999.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru aʻlâmi’n-nübelâ, Mısır: Dârulmaârif, ts.