EKONOMİK BÜYÜMENİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ VE ORTA GELİR TUZAĞINDAN ÇIKIŞTA BEŞERİ SERMAYENİN ÖNEMİ: YÜKSEK VE ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELER ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 16, 259 - 293, 29.12.2017

Murat Aykırı , Erkan Tokucu

Öz

Bu çalışmanın amacı, ekonomilerde büyümenin
yavaşlaması, güncel tabiriyle orta gelir tuzağı sorununun çözümü ve büyümenin
devamlılığı açısından beşeri sermayenin önemini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda
orta gelir tuzağına yakalanmadan yüksek gelir düzeyine ulaşma başarısı
göstermiş bir grup yüksek gelirli gelişmiş ülkeyle, orta gelir tuzağında
bulunan veya en azından böyle bir riskle karşı karşıya olan bir grup üst-orta
gelirli gelişmekte olan ülkenin durumu beşeri sermaye göstergesi olarak kabul
edilen ve İnsani Gelişme Endeksi hesaplanırken de dikkate alınan değişkenler
aracılığıyla 2010-2014 dönem aralığı için Panel Veri Analiz Tekniği
kullanılarak ampirik olarak incelenmiştir. Elde edilen genel sonuçlar, beşeri
sermaye unsurlarında zaman içerisinde meydana gelen iyileşmelerin, ekonomik
büyümenin sağlanması ve büyümenin devamlılığı üzerinde pozitif etkiye sahip
olduğunu ve beşeri sermaye unsurlarının ekonomik büyümeyi açıklama gücünün ve
ekonomik büyümeye olan katkılarının, yüksek gelir grubu ülkelerde daha ciddi
boyutlarda olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Büyüme, Orta Gelir Tuzağı, İnsani Gelişme ve Beşeri Sermaye

Kaynakça

• Agenor, P.R., Canuto, O., & Jelenic, M. (2012). Avoiding Middle-Income Growth Traps. Economic Premise, 98, The World Bank, Vaşington.
• Asteriou, D. & Agiomirgianakis, G. M. (2001). Human Capital And Economic Growth: Time Series Evidence From Greece. Journal of Policy Modeling, 23(5), 481-489.
• Atik, H. (2006). Beşeri Sermaye, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ay, A. & Yardımcı, P. (2008). Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı Ak Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli İle Analizi (1950-2000). Maliye Dergisi, 155, 39-54
• Bal, H., Algan, N., Manga, M. & Kandır, E. (2014). The Relationship Between Human Capital and Economic Growth: Cases of BRICS Countries and Turkey. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes. 25 Mart 2016 tarihinde www. avekon.org adresinden erişildi.
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data. Third edition, Chichester: Wiley.
• Barro, R.J. & Lee, J.W. (1993). International Comparisons Of Educational Attainment. Journal of Monetary Economics, 32(3), 363-394.
• Barro, R.J. (1989). Economic Growth In A Cross Sectıon Of Countrıes. NBER Workıng Paper Serıes, Working Paper No. 3120, September 1989.
• Bartolo, A. D. (1999). Human Capital Estimation Through Structural Equation Models with some Categorical Observed Variables. Prepared for the Intenational Workshop on Correlated Data: Estimating Function Approach, Trieste- Italy (22-23 October 99).
• Bozkurt, E., Bedir S., Özdemir, D. & Çakmak E., (2014). Orta Gelir Tuzağı ve Türkiye Örneği. Maliye Dergisi, Sayı 167, Temmuz-Aralık 2014, 22-39
• Çakmak, E. & Gümüş, S. (2005). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60.01, 60-72.
• Demir, O., Kutlar, A. & Üzümcü, A. (2005). Dış Ticaret ve Beşeri Sermayenin Büyümedeki Rolü: Türkiye Örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, Sayı 1, 180-196.
• Demir, O., Üzümcü, A. & Duran, S. (2013). İçsel büyümede içselleşme süreçleri: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21.1, 27-46
• Denison, E. F. (1962). The Sources of Economic Growth in The U.S.A. and Alternatives Before Us. New York: Committe for Economic Development,1962
• Doğan, S. & Şanlı, B. (2003). İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl:2003, C.8, S.1, 173-196
• Easterlin, R. A. (1981). Why isn't the whole world developed?. The Journal of Economic History, 41(01), 1-17.
• Eğilmez, M. (2012). Orta Gelir Tuzağı ve Türkiye. Kendime Yazılar. 15 Nisan 2015 tarihinde http://www.mahfiegilmez.com/2012/05/html adresinden erişilmiştir.
• Eichengreen, B., Park, D. &Shin, K. (2013). Growth Slowdowns Redux: New Evıdence On The Mıddle-Income Trap. NBER Workıng Paper, 18673, National bureau of economic research, Cambridge.
• Eichengreen, B., Park, D. and Shin, K. (2012). “When Fast-Growing Economies Slow Down: International Evidence and Implications for China”, Asian Economic Papers, 11:1, s.42-46.
• Eser, K. & Ekiz Gökmen, Ç. (2009). Beşeri Sermayenin Ekonomik Gelişme Üzerindeki Etkileri: Dünya Deneyimi ve Türkiye Üzerine Gözlemler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(2), 41-56.
• Felipe, J., Abdon, A. & Kumar, U., (2012). Tracking the Middle-income Trap: What Is It, Who Is in It, and Why?. Levy Economics Institute, Working Paper , No.715, Nisan 2012, 1.
• Gill, I.S., Kharas, H.J. & Bhattasali, D. (2007). An East Asian Renaissance: Ideas for Economic Growht., The World Bank, Waşington, 2007.
• Gökçen, B. (2006). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Önemi: Adana İline İlişkin Bir Uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Gürak, H. (2006). Ekonomik Büyüme ve Küresel Ekonomi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Hodoshima, J., Garza–Gómez, X., & Kunimura, M. (2000). Cross-sectional regression analysis of return and beta in Japan. Journal of Economics and Business, 52(6), 515-533.
• In, F. & Doucouliagos, C. (1997). Human Capital Formation and Us Economic Growth: A Causality Analysis, Applied Economics Letters, 4(5), 329-331.
• Islam, N. (2013). Beyond the Middle Income Trap: What Kind of High Income Country can China Become. The International Centre for the Study of East Asian Development (ICSEAD). Working Paper Series Vol. 2013-20 October 2013.
• Kar, M. &Ağır, H. (2003). “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı İle Nedensellik Testi, 1926-1994”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6.(11), s.51-68.
• Karagül, M. (2003). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeyle İlişkisi ve Etkin Kullanımı. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(5), 79-90.
• Karahan, H. (2012). Kalkınma Yolunda Yeni Eşik: Orta Gelir Tuzağı (Rapor No: 79). Türkiye Ekonomisi Raporu, İstanbul: MÜSİAD.
• Keskin, A. (2011). Ekonomik Kalkınmada Beşer Sermayenin Rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:25, Sayı: 3-4, 125-153.
• Keskin, A. (2011). Ekonomik Kalkınmada Beşer Sermayenin Rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:25, Sayı: 3-4, 125-153.
• Kharas, H. & Kohli, H. (2011). What is the middle income trap, why do countries fall into it, and how can it be avoided?. Global Journal of Emerging Market Economies, 3.3 (2011), 281-289.
• Koç, A. (2013). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yatay Kesit Analizi ile AB Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Maliye Dergisi, Sayı: 165, Temmuz-Aralık 2013, 241-258.
• Lin, J.Y. (2001). Development Strategy, Viability and Economic Convergence. Economic Development and Cultural Change, 51.2, 277-308.
• Mulligan, C. B. & Sala-i-Martin (1992). Transitional dynamics in two-sector models of endogenous growth, NBER Workıng Paper Serıes, Working Paper No. 3986, February 1992
• Ogunade, A. O. (2011). Human capital investment in the developing world: an analysis of praxis. The University of Rhode Island. Seminar Research Paper Series. Paper 38. 12 Mart 2015 tarihinde http://digitalcommons.uri.edu/lrc_paper_series/38http://digitalcommons.uri.edu/lrc_paper_series/38 adresinden erişildi.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests For Cross Section Dependence İn Panels. IZA Discussion Paper No. 1240 August 2004.
• Robertson, P.E. & Ye, L. (2013). On The Exıstence Of A Mıddle Income Trap. The University of Western Australia, Economics Discussion Paper. 13.12, February 2013: 7
• Saxton, J. (2000). Invesment In Education: Private and Public Returns. Joint Economic Committee United States Congress, January 2000, 1-15.
• Şimşek, M. & Kadılar, C. (2010). Türkiye’de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, 115-140
• Taban, S. & Kar, M. (2006). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1969-2001. Sosyal Bilimler Dergisi, 2006/1, 158-182
• The World Bank (2015a). New Country Classifications By İncome Level. 16 Ekim 2016 tarihinde http://blogs.worldbank.org/opendata/new-country-classifications-2016 adresinden erişildi.
• The World Bank (2015b). World Bank Country and Lending Groups?. 16 Ekim 2016 tarihinde https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups adresinden erişildi.
• Tho, T.V. (2013). The Middle-Income Trap: Issues for Members of the Association of Southeast Asian Nations. VNU Journal of Economics and Business, Vol. 29, No. 2 (2013), 107-128
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (1990). Concept and Measurement of Human Development. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2009)., Overcoming Barriers: Human Mobility and Development. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2010), The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2011) Sustainability and Equity: A Better Future for All. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2013). The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2014). Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerability and Building Resilience. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2015). Briefing note for countries on the 2015 Human Development Report Turkey. Human Development Report, New York.
• UNDP, (Published for the United Nations Development Programme), (2015). Work for Human Development. Human Development Report, New York.
• Üzümcü, A. (2015). İktisadi Büyüme. İstanbul: Beta Yayınevi
• Varsak, s. & Bakırtaş, İ. (2009). Ekonomik Büyüme Üzerine Beşeri Sermayenin Etkisi: Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 25, 49-59.
• Woo, W.T. (2012). China Meets the Middle-Income Trap: The Large Potholes in the Road to Catching-up. Journal of Chines Economic and Business Studies, 10(4), 314-336
• Wooldridge, J. M. (2002). Inverse Probability Weighted M-Estimators For Sample Selection, Attrition, And Stratification. Portuguese Economic Journal, 1(2), 117-139.
• Yaylalı, M. & Lebe, F. (2011). Beşeri Sermaye İle İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl 2011, XXX(I), 23-51.
• Yeldan, E. (2012). Türkiye Ekonomisi İçin Beşeri Sermaye ve Bilgi Sermayesi Birikimine Dayalı Bir İçsel Büyüme Modeli. Ekonomi-tek, 1(2), Mayıs 2012, 21-60.
• Yeldan, E., Taşçı, K., Voyvoda, E. & Özsan, M.E. (2012). Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye? Cilt:1 Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz. TÜRKONFED, İstanbul, Aralık 2012.
• Yeldan, E., Taşçı, K., Voyvoda, E. & Özsan, M.E. (2012). Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye? Cilt 2: Bölgesel Kalkınma ve İkili Tuzaktan Çıkış Stratejileri. TÜRKONFED, İstanbul, Aralık 2012.
• Yılmaz, G. (2014). Turkish Middle Income Trap and Less Skilled Human Capital. TCMB, Workıng Paper No: 14/30, September 2014.
• Yumuşak, İ.G & Bilen, M. (2000). Gelir Dağılımı- Beşeri Sermaye İlişkisi ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. K.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:1, Sayı: 1, 77-96.